Габрыэль Гарсія Маркес

Габрыэль Гарсія Маркес (ісп.: Gabriel García Márquez; 6 сакавіка 1927 — 17 красавіка 2014) — калумбійскі іспанскамоўны пісьменнік, журналіст і палітычны дзеяч. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 1982 года. З’яўляецца адным з самых значных і папулярных пісьменнікаў 20 стагоддзя.

Габрыэль Гарсія Маркес
ісп.: Gabriel García Márquez
Гарсія Маркес
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Габрыэль Хасэ дэ ла Канкордыя Гарсія Маркес
Псеўданімы	«Габіта», «Габо»
Дата нараджэння	6 сакавіка 1927(1927-03-06)[…]
Месца нараджэння	Аракатака[d], Магдалена, Калумбія
Дата смерці	17 красавіка 2014(2014-04-17)[…] (87 гадоў)
Месца смерці	Мехіка, Мексіка
Грамадзянства	Калумбія
Бацька	Эліхіа Гарсія Маркес
Маці	Луіза Сант’яга Маркес
Жонка	Мерсэдэс Барча Парда
Дзеці	сыны Радрыга, Гансала
Альма-матар	Нацыянальны ўніверсітэт Калумбіі[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	празаік, эсэіст, драматург, журналіст, выдавец
Гады творчасці	1947 — 2009
Кірунак	Магічны рэалізм
Жанр	раман
Мова твораў	іспанская
Грамадская дзейнасць
Член у	Акадэмія мастацтваў ГДР[d]
Прэміі	Нобелеўская прэмія (1982)
Узнагароды	прэмія «Агульная карысць» за выдатныя заслугі[d] (1980) Premio Nacional de Periodismo Simón Bolívar[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Паўднёвай Амерыцы яго ласкава называюць «Габо» або «Габіта». Яго творы, якія з’яўляюцца своеасаблівай сумессю гісторыі яго сям’і, дзіцячых успамінаў і яго асабістых дакучлівых ідэяў, вылучаюцца багатым уяўленнем, а таксама ў меру рэалістычным і алегарычным адлюстраваннем Лацінскай Амерыцы. Крытыкі параўноўваюць яго літаратуру з сатырычна-камічнай прозай Франсуа Рабле і з творамі Мігеля дэ Сервантэса і Віктора Гюго з-за каласальнай амбітнасці.

Не скончыўшы вучобу на юрыдычным факультэце, пакінуў універсітэт і працягваў вучыцца самастойна да таго, як пайшоў у журналістыку. Не выяўляў стрыманасці ў крытыцы ўнутранай і знешняй палітыцы Калумбіі і сітуацыі ў Паўднёвай Амерыцы. Быў прыхільнікам леварадыкальных і рэвалюцыйных рухаў, якім аказваў фінансавую дапамогу. У 1958 годзе ажаніўся з Мэрсэдэс Барч, з якой меў двух сыноў, Гансалу і Радрыгу Гарсію, які стаў вядомым рэжысёрам. Падарожнічаў па ўсёй Еўропе, пасля чаго пасяліўся ў Мексіцы, дзе пачаў выданне свайго штотыднёвіка «Камбіа» (ісп.: Cambio).

Пачынаў пісьменніцкую дзейнасць як журналіст і напісаў шмат славутых дакументальных твораў і апавяданняў, але найбольш вядомы сваімі раманамі, такімі як «Сто гадоў адзіноты» (ісп.: Cien años de soledad; 1967), «Восень патрыярха» (ісп.: El otoño del patriarca; 1975) і «Каханне падчас халеры» (ісп.: El amor en los tiempos del cólera; 1985), якія прынеслі яму прызнанне грамадства і іншых пісьменнікаў, а таксама захоплены прыём літаратурных крытыкаў. Публікацыя рамана «Сто гадоў адзіноты», які лічыцца яго шэдэўрам, прынесла яму велізарны камерцыйны поспех. Яго імя часта асацыюецца з літаратурным стылем пад назвай «магічны рэалізм», у якім выкарыстоўваюцца магічныя і звышнатуральныя элементы і падзеі ў рэальных і звычайных жыццёвых сітуацыях, часам звязаных з гістарычным кантэкстам. Дзеянне некаторых яго твораў адбываецца ў выдаманай вёсцы пад назвай «Маконда» (ісп.: Macondo), падобнай на яго родны горад Амакатаку. Яго літаратура даследуе тэмы страчанага часу, адзіноты, улады, кахання, жадання, зяняпаду, гвалту і смерці.

Пасля яго смерці ў красавіку 2014 года прэзідэнт Калумбіі Хуан Мануэль Сантас назваў яго «самым вялікім калумбійцам, які калі-небудзь жыў».

Жыццё

Паходжанне

Нікалас Рыкарда Маркес Мехія (1864—1937) і Дона Транкіліна Ігуаран (1863—1947), бабуля і дзядуля Гарсіі Маркеса, з двума дзецьмі пераехалі ў невялікі гарадок Баранкас (дэпартамент Гуахіра; Калумбія) у пачатку 1890-х гадоў, дзе Нікалас Маркес адкрыў ювелірную майстэрню і прадаваў вырабы ўласнай працы. З 1899 па 1902 гады ён удзельнічаў у Тысячадзённай вайне на баку Ліберальнай партыі. У 1905 годзе ў палкоўніка Нікаласа і Транкіліны нарадзілася дачка Луіса Сант’яга (маці Гарсіі Маркеса). У 1908 годзе Нікалас Маркес застраліў насмерць чалавека па імені Медарда, у выніку чаго быў асуджаны і год прасядзеў у турме ў Санта-Марце. Пазней Гарсія Маркес казаў пра гэты выпадак: «Не ведаю, як мой дзед быў уцягнуты ва ўсё гэта, чаму гэтаму было наканавана здарыцца, усё ж пасля вайны час быў суровы. І ўсё ж я лічу, ён проста зрабіў тое, што павінен быў зрабіць.» Пазней Нікалас Маркес з сям’ёй пераехаў у Аракатаку, дзе набыў нерухомасць, а таксама атрымаў пасаду муніцыпальнага казначэя, што дазволіла яму стаць адным з самых паважаных людзей мясцовага грамадства. Луіса Сант’яга атрымала адукацыю ў самай прэстыжнай манастырскай школе Санта-Марты Калехіа-дэ-ла-Прэсэнтансьён, і яе выхаванне сімвалізавала высокі сацыяльны статус. Пра раннія гады жыцця Габрыэля Эліхіі Гарсіі (бацькі Гарсіі Маркеса) вядома няшмат. Ён нарадзіўся ў Сінсэ (дэпартамент Сукрэ) і атрымаў сярэднюю адукацыю, а ў пачатку 1920-х гадоў паступіў на медыцынскі факультэт Картахенскага ўніверсітэта, аднак быў вымушаны кінуць вучобу з-за фінансавых цяжкасцяў. Пасля гэтага ён жыў у маленькіх гарадках, працуючы тэлеграфістам, а ў 1924 годзе пераехаў у Аракатаку.

Калі бацькі будучага пісьменніка закахаліся адзін у аднаго, іх адносіны сустрэлі супраціў з боку Нікаласа Маркеса. Габрыэль Эліхія Гарсія быў не тым чалавекам, за каго ён хацеў аддаць замуж сваю дачку: Габрыэль Эліхія быў прыхільнікам Кансерватыўнай партыі і меў рэпутацыю бабніка. Габрыэль Эліхія заляцаўся да Луісы са скрыпкай і серэнадамі, любоўнымі вершамі, незлічонымі лістамі і нават тэлеграфнымі паведамленнямі, пасля чаго яе бацька адаслаў яе з гораду з намерам падзяліць маладую пару. Бацькі Луісы рабілі ўсё, каб пазбавіцца маладога чалавека, але ён працягваў вяртацца ў яе жыццё, і ім стала відавочна, што пары наканавана быць разам. У рэшце рэшт сям’я здалася і дала дазвол на ўступленне Луісы ў шлюб, але адмовіліся прысутнічаць на вяселлі, якое адбылося ў Санта-Марце 11 чэрвеня 1926 года. Трагікамічная гісторыя іх заляцанняў пазней была пераробленая і адаптаваная ў рамане «Каханне падчас халеры». Пасля вяселля Габрыэль Эліхія і Луіса Сант’яга пераехалі ў горад Рыаача на паўночным захадзе краіны.

Дзяцінства

Музей на месцы нараджэння Гарсіі Маркеса ў Аракатацы

Рэкламны шчыт Гарсіі Маркеса ў Аракатацы: «Я адчуваю Лацінскую Амерыку ў любой краіне, але я ніколі не пазбаўляўся ад настальгіі па маёй радзіме: Аракатацы, куды я аднойчы вярнуўся і выявіў, што паміж рэальнасцю і настальгіяй знаходзіцца матэрыял для маёй працы». — Габрыэль Гарсія Маркес

Габрыэль Гарсія Маркес нарадзіўся 6 сакавіка 1927 года падчас навальніцы, стаўшы старэйшым з адзінаццаці дзяцей у сям’і. Яго маці прыехала нараджаць у Аракатаку да сваіх бацькоў, у выніку чаго гэты горад стаў радзімай будучага пісьменніка. Ён нарадзіўся з абкручанай вакол шыі пупавінай, што стала прычынай яго клаўстрафобіі. Неўзабаве пасля яго нараджэння бацька вырашыў стаць фармацэўтам і ў студзені 1929 года быў вымушаны пераехаць у Баранкілью разам з жонкай, пакінуўшы малога Габіту ў Аракатацы пад апекай бабулі з дзядулем. 27 ліпеня 1930 года святар Франсіска Ангарыта пахрысціў яго ў мясцовай царкве. У канцы 1930 года Нікалас Маркес і Транкіліна Ігуаран забралі да сабе ў Аракатаку і аднагадовую сястру Гарсіі Маркеса — Маргарыту.

Паколькі Гарсія Маркес амаль не ведаў сваіх бацькоў у першыя гады свайго жыцця, бабуля і дзядуля вельмі моцна паўплывалі на яго развіццё. Яго дзед, якога ён называў «Папалела» (ісп.: «Papalelo») быў добра вядомы з-за адмовы захоўваць маўчанне пра бананавае забойства, якое адбылося праз год пасля нараджэння Гарсіі Маркеса. Палкоўнік, якога Гарсія Маркес апісваў як яго «пупавіну з гісторыяй і рэальнасцю» быў таксама выдатным апавядальнікам. Ён вучыў Гарсію Маркеса ўрокам з слоўніка, вадзіў у цырк і кінатэатр. Ён часта паўтараў свайму ўнуку «Ты не можаш сабе ўявіць, колькі важыць мёртвы чалавек», нагадваючы яму, што не можа быць большага цяжару, чым забойства чалавека. Гэты ўрок Гарсія Маркес пазней перанёс у свае раманы. Гісторыямі дзеда і былі сфарміраваны палітычныя і ідэалагічныя погляды Гарсіі Маркеса. У інтэрв’ю ён казаў свайму сябру Плініе Апулее Мендосе: «мой дзед, палкоўнік, быў лібералам. Напэўна мае палітычныя ідэі пачаліся ад яго, таму што, замест таго, каб расказваць мне казкі, калі я быў маленькім, ён трактаваў мне жахлівыя рахункі апошняй грамадзянскай вайны, якую вальнадумцы і анты-святары развязалі супраць кансерватыўнага ўрада.» Гэта паўплывала як на яго палітычныя погляды, так і на яго літаратурную тэхніку, бо «яго кар’ера пісьменніка першапачаткова склалася ў свядомай апазіцыі да калумбійскага літаратурнага статус-кво, а сацыялістычныя і антыімперыялістычныя погляды Гарсіі Маркеса былі ў прынцыпоавай апазіцыі да глабальнага статус-во, які дамінаваў у Злучаных Штатах».

Бабуля Гарсіі Маркеса, Дона Транкіліна Ігуаран Котэс, таксама сыграла ўплывовую ролю ў яго выхаванні. Ён быў у захапленні ад таго, як яна «адносілася да экстраардынарных рэчаў, як да нечага цалкам натуральнага». Дом быў напоўнены аповедамі пра прывідаў, духаў, дэманаў, пра прыкметы і прароцтвы — усё гэта старанна ігнаравалася яе мужам. Як пазней казаў Гарсія Маркес, яна была «крыніцай магічнага, забабоннага і звышнатуральнага погляду на рэальнасць». Ён заўсёды атрымліваў асалоду ад унікальнага спосабу сваёй бабулі расказваць гісторыі. Незалежна ад таго, пра якія фантастычныя і неімаверныя з’явы расказвала яго бабуля, яна заўсёды казала пра іх, як пра неабвержныя ісціны. Гэты спакойны стыль ў значнай ступені паўплываў на самы папулярны раман яе внука, напісаны праз трыццаць гадоў, — «Сто гадоў адзіноты», а таксама на некаторыя іншыя апавяданні, дзеянне якіх адбываецца ў выдуманай вёсцы Маконда. Пазней дом бабулі і дзядулі Гарсіі Маркеса стаў музеем.

У 1934 годзе Габрыэль Эліхія, аптэчная справа якога ў Баранкілье правалілася, вярнуўся ў Аракатаку з жонкай і іншымі дзецьмі, а ў пачатку 1935 года сумеў атрымаць ліцэнзію на дзейнасць лекара-гамеапата. Рысы дзівакаватага і непрактычнага бацькі Гарсіі Маркеса знайшлі адбітак у персанажы рамана «Сто гадоў адзіноты» — невуцкім летуценніку Хасэ Аркадыі Буэндыі. У снежні 1936 года Габрыэль Эліхія, які планаваў адкрыць новую справу ў родным Сінсэ паехаў туды разам з Габітам і яго братам Луісам Энрыке. Пазней ён перавёз туды ўсю сям’ю, але яго авантура правалілася, пасля чаго сям’я вярнулася ў Аракатаку, а Габрыэль Эліхія паехаў у Баранкілью, дзе пачаў шукаць сродкі для адкрыцця новай аптэкі.

Пасля падзення з лесвіцы ў 1935 годзе здароўе Нікаласа Маркеса, якому было ўжо за семдзесят гадоў, пачало хутка пагаршацца: ён пачаў хадзіць з палачкай і мучыўся з рознымі хваробамі. У пачатку 1937 года сын палкоўніка, Хуан дэ Дыяз вазіў бацьку ў Санта-Марту, дзе яму прааперавалі горла, а ў сакавіку ён падхапіў пнеўманію і памёр ва ўзросце 73 гадоў. У той жа дзень яго пахавалі на гарадскіх могілках Санта-Марты, а газета «Эль Эстада» (ісп.: «El Estado») апублікавала невялікі некралог. У гэты час Габіта знаходзіўся ў Сінсэ і даведаўся пра смерць дзеда выпадкова, падслухаўшы размову бацькі з бабуляй. Праз шмат гадоў Гарсія Маркес казаў, што не мог плакаць, пачуўшы гэтую вестку, і што ён яшчэ не ўсведамляў, наколькі важным для яго быў дзед.

Навучанне

У Аракатацы Габіта вучыўся ў школе імя Марыі Мантэсоры, у якой прымяняўся інавацыйны метад навучання (т.зв. педагогіка Мантэсоры), які быў арыентаваны на раскрыццё творчага патэнцыялу і індывідуальнасці дзіцяці. Але гэтая школа сутыкнулася з цяжкасцямі функцыянавання і зачынілася ў сярэдзіне года, у выніку чаго будучы пісьменнік павінен быў ісці ў першы клас у другі раз, а чытаць і пісаць ён навучыўся толькі ва ўзросце васьмі гадоў. Задоўга да таго, як Гарсія Маркес пачаў чытаць, ён навучыўся маляваць, што стала яго любімым заняткам да трынаццаці гадоў. У пачатку 1936 года ён пайшоў у дзяржаўную школу Аракатакі і раптоўна захапіўся чытаннем; больш за ўсё яго ўяўленне стымулявалі казкі «Тысячы і адной ночы», знойдзеныя ў адным з старых куфраў дзеда.

У 1938 годзе ўся сям’я перабралася ў Баранкілью, дзе Габыэлю Эліхіі ўдалося адкрыць аптэку. Там Габіту аддалі ў школу, каб ён мог закончыць пачатковую адукацыю. Дырэктар школы, Хуан Вентура Касалінс, добразычліва ставіўся да яго і ўзяў яго пад сваю апеку, аднак пісьменнік усё роўна ўспамінаў той час як пару адзіноты і пакут. Каб дапамагчы бацькам і зарабіць некалькі песа, Гарсія Маркес быў вымушаны падпрацоўваць, пішучы аб’явы для крамы і распаўсюджваючы на вуліцах прадукцыю мясцовай тыпаграфіі. У лістападзе 1939 года Маркесы пераехалі ў горад Сукрэ, дзе бацька Габіты зняў новае жыллё, адвёўшы першы паверх пад аптэку, аднак Луіса Сант’яга настаяла на тым, каб яе сын вярнуўся ў Баранкілью для навучання ў езуіцкай школе Сан-Хасэ. Пазней Гарсія Маркес успамінаў: «Школу я ўспрымаў як турму. Мне замінала сама думка, што я павінен жыць па званку. Аднак для мяне гэта была адзіная магчымасць з трынаццаці гадоў весці вольнае жыццё і заставацца ў добрых адносінах з бацькамі, не знаходзячыся пад іх кантролем.» Гарсія Маркес, якому было амаль трынаццаць гадоў, ужо моцна адстаў ад сваіх аднагодкаў, але выдатна вучыўся па ўсіх прадметах і праславіўся сваімі літаратурнымі вопытамі, якія ўяўлялі сабой сатырычныя вершы пра школьных таварышаў і пра суровыя або дурныя школьныя правілы. Апроч таго, ён надрукаваў некалькі кароткіх апавяданняў і вершаў у школьным часопісе «Хувентуд» (ісп.: «Juventud»). Ён быў старанным вучнем, не біўся і не любіў спорт, а на перапынках звычайна сядзеў у цяньку і чытаў. У 1941 годзе Гарсіі Маркесу прыйшлося перапыніць сваю паспяховую вучобу ў Сан-Хасэ з-за псіхічнага расстройства.

У 1943 годзе Гарсія Маркес паспяхова здаў экзамены ў Багаце і атрымаў месца ў Нацыянальным каледжы для хлопчыкаў, які знаходзіўся ў Сіпакіры ў 30 мілях ад сталіцы. Пазней Маркес параўноўваў паступленне ў каледж Сіпакіры з «выйгрышам у латарэю тыгра». Ён казаў, што «гэта была не школа, а „катарга“ а той халодны горад — „сапраўднае пакаранне“». Дырэктар каледжа Карлас Марцін пазнаёміў яго з самымі вядомымі калумбійскімі паэтамі таго часу — Эдуардам Карансам і Хорхе Рохасам. Тады Гарсія Маркес спрабаваў пісаць вершы пад псеўданімам Хаўер Гарсес, але пазней заўсёды саромеўся гэтых ранніх вопытаў. У канцы 1944 года аўтарытэтная газета «Эль Цьемпа» (ісп.: «El Tiempo») апублікавала адзін з яго вершаў «Canción» (бел.: «Песня»). Паводле сцвярджэнняў біёграфа Джэральда Марціна, у 1945 годзе Гарсія Маркес пачаў паліць, а таксама астудзеў да вучобы, аднак усё роўна заставаўся адным з найлепшых вучняў. У 1946 годзе ён скончыў каледж з выдатнай адзнакай за выпускны экзамен.

Змірыўшыся, ён бы слухаў апошнія малітвы, апошнія словы, якія невыразна паўтараліся прысутнымі на дрэннай латыні. Вецер могілкавых костак, напоўнены прахам, пракрадзецца ў яго косці і, можа быць, трохі рассее гэты пах. Быць можа — хто ведае?! — непазбежнасць таго, што адбываецца прымусіць яго ачуняць ад летаргічнага сна. Калі ён адчуе, што плавае ва ўласным поце, у густой вязкай вадкасці, накшталт той, у якой ён плаваў да нараджэння ва ўлонні маці. Тады, быць можа, ён стане жывым. Але ён ужо так змірыўся са смерцю, што, магчыма, ад пакоры і памёр.

— канцоўка апавядання «Трэцяя пакора».

25 лютага 1947 года Гарсія Маркес па настаянні бацькоў паступіў на юрыдычны факультэт Нацыянальнага ўніверсітэта Калумбіі ў Багаце. Там ён завёў сяброў, сярод якіх былі Гансала Мальярына, Вільяр Борда, Каміла Торэс і адзін з яго лепшых прыяцеляў на ўсё жыццё Плінія Мендоса. Гарсія Маркес не цікавіўся юрыспрудэнцыяй і ўсё больш выказваў схільнасць да літаратурнай творчасці. Апавяданне «Ператварэнне» (ням.: «Die Verwandlung») Франца Кафкі натхніла яго на напісанне свайго першага сур’ёзнага апавядання «Трэцяя пакора» (ісп.: «La tercera resignación»), якое было надрукавана ў газеце «Эль Эспектадор» (ісп.: «El Espectador»). У гэтым творы апавяданне разгортваецца вакол зыходнай тэмы — непахаванага трупа. Праз паўтара месяцы «Эль Эспектадор» апублікавала яшчэ адно яго апавяданне «Ева ўнутры сваёй кошкі» (ісп.: «Eva está dentro de su gato»), таксама на тэму смерці і пераўвасаблення.

У 1948 годзе, пасля забойства вядомага лідара лібералаў Хорхе Эльесера Гайтана 9 красавіка і наступных вулічных беспарадкаў, якія атрымалі назву «Багатаса» (ісп.: «El Bogotazo»), універсітэт быў зачынены, што дазволіла Гарсіі Маркесу, які так і не зацікавіўся юрыдычнай адукацыяй, перапыніць яе і пераехаць у Картахену.

Дэбют у журналістыцы

У 18 гадоў пачаў працаваць у сталічнай газеце рэпарцёрам. Удзельнічаў у працы Міжнароднай камісіі па расследаванні злачынстваў чылійскай хунты. Публікаваў артыкулы антыфашысцкай тэматыкі.

Жыў у ЗША, Іспаніі, на Кубе, у Мексіцы. Працаваў адвакатам, карэспандэнтам перыядычных выданняў Італіі і Францыі.

Памёр 17 красавіка 2014 года ў сваёй рэзідэнцыі ў Мехіка. За дзень да смерці пісьменніка яго сям’я распаўсюдзіла заяву пра «вельмі крохкае» здароўе Маркеса. З улікам узросту — 87 гадоў, «ёсць рызыка ўскладненняў». Пацвярджалася, што ён працягвае лячэнне на даму. Жонка пісьменніка, Мэрсэдэс Барч, і яго сыны, Радрыга і Гансала, выказвалі ўдзячнасць прыхільнікам таленту літаратара за іх бязмежную падтрымку і тым жа часам прасілі паважаць прыватнае жыццё іх сям’і.

Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры ў 1982 годзе «За раманы і апавяданні, у якіх фантазія і рэальнасць, злучаючыся, адлюстроўваюць жыццё і канфлікты цэлага кантынента».

Творчасць

Аўтар сацыяльна-палітычных аповесці «Палкоўніку ніхто не піша» (1958), раманаў «Ліхая гадзіна» (1962), раманаў «Хроніка абвешчанай смерці» (1981), «Каханне падчас халеры» (1985) і інш., шматлікіх апавяданняў. У рамане-эпапеі «Сто гадоў адзіноты» (1967), выкарыстоўваючы фальклорна-міфалагічныя матывы і парадыруючы розныя мастацкія традыцыі, стварыў фантасмагарычны свет, гісторыя якога адлюстроўвае рэальныя гісторыка-культурныя рысы Калумбіі і ўсёй Лацінскай Амерыкі і адначасова з’яўляецца метафарай развіцця чалавецтва ў цэлым. У цэнтры антытыранічнага гратэскнага рамана «Восень патрыярха» (1975) абагульнены вобраз незмяняльнага лацінаамерыканскага прэзідэнта, які, аднойчы захапіўшы ўладу, на працягу многіх дзесяцігодздзяў, да самай смерці, імкнецца захаваць яе ў сваіх руках. Многія творы напісаны ў стылі «магічнага рэалізму», для якога ўласцівы спалучэнне дакладнай дэталізацыі з эксцэнтрычнымі характарамі і звышнатуральнымі падзеямі.

На творчасць Маркеса ўплылі такія пісьменнікі як Эрнэст Хемінгуэй, Уільям Фолкнер, Джэймс Джойс, Вірджынія Вульф, Франц Кафка

Беларускія пераклады

У 1981 годзе Карлас Шэрман апублікаваў беларускі пераклад невялікай аповесці Маркеса «Неверагодная і смутная гісторыя пра наіўную Эрэндзіру і яе бессардэчную бабулю». Пазней ён жа пераклаў раман «Каханне падчас халеры», які выйшаў цалкам толькі ў 2017 г., пасля смерці аўтара і перакладчыка.

Пазней Віялета Яфіменка перакладала апавяданні Маркеса, якія публікаваліся ў перыядычным друку. Валерый Буйвал перакладаў асобныя творы з нізкі «12 дзіўных навел», якія друкаваліся ў «ЛіМе» і «Дзеяслове». У 2004 годзе Багдан Арлоў перакладаў невялікі фрагмент аднаго з апошніх твораў Маркеса «Успамін пра маіх сумных прастытутак».

Таксама Якуб Лапатка пачынаў пераклад галоўнага і, мабыць, самага вядомага рамана Маркеса «Сто гадоў адзіноты», але прыхільнасці сярод выдаўцоў не знайшоў, пераклад не быў скончаны, фрагменты таксама не публікаваліся.

У 1970-я гады К. Шэрман задумаў беларускі пераклад «Восені патрыярха» і звярнуўся да выдавецтва «Мастацкая літаратура». У выдавецтве, забаяўшыся магчымай рэакцыі цэнтральных савецкіх улад, бо рускага перакладу рамана яшчэ не было, не рызыкнулі згадзіцца, а прапанавалі К. Шэрману зрабіць рускі пераклад. Рускі пераклад «Восені патрыярха» зроблены К. Шэрманам разам з В. Тарасам апублікаваны ў беларускім літаратурным часопісе «Нёман» у 1970-я гады, што было падзеяй усесаюзнага маштабу. Невялікі фрагмент гэтага рамана пераклала на беларускую мову Дзіна Бабрыцкая (апублікаваны ў хрэстаматыі «Літаратура народаў свету: ХХ стагоддзе», 1999). На беларускую «Восень патрыярха» пераклаў Сяргей Шупа ў 2021 годзе.

Б. Арлоў адзначаў, што мова Маркеса незвычайная, няпростая і не кожны перакладчык з іспанскай наважыцца на пераклад яго твораў. Гэта, на думку Б. Арлова, прычына малой колькасці перакладаў Маркеса на беларускую.

• Каханне падчас халеры: раман / Габрыель Гарсія Маркес. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2017. — 366, [1] с. — (Серыя «Noblesse Oblige»).
• Восень патрыярха / Пер. з ісп. С. Шупа. — Мн.: А. М. Янушкевіч, 2021.

Бібліяграфія

Раманы

• 1955 — Апалае лісце (La hojarasca)
• 1962 — Нядобры час (La mala hora)
• 1967 — Сто гадоў адзіноты (Cien años de soledad)
• 1975 — Восень патрыярха (El otoño del patriarca)
• 1981 — Хроніка адной абвешчанай смерці (Crónica de una muerte anunciada)
• 1985 — Каханне падчас халеры (El amor en los tiempos del cólera)
• 1989 — Генерал у сваім лабірынце (El general en su laberinto)
• 1994 — Пра каханне і іншых дэманаў (Del amor y otros demonios)
• 2004 — Успамін пра маіх сумных прастытутак (Memoria de mis putas tristes)

Апавяданні, навелы і публіцыстыка

• 1947 — Вочы блакітнага сабакі (Ojos de perro azul)
• 1961 — Палкоўніку ніхто не піша (El coronel no tiene quien le escriba)
• 1962 — Пахаванне Вялікай Мамы (Los funerales de la Mamá Grande)
• 1970 — Споведзь пацярпелага караблекрушэнне (Relato de un náufrago)
• 1978 — Неверагодная і смутная гісторыя пра наіўную Эрэндзіру і яе бессардэчную бабулю (La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada)
• 1986 — Las Aventuras de Miguel Littín Clandestino en Chile
• 1992 — Дванаццаць пілігрымскіх апавяданняў (Doce cuentos peregrinos)
• 1996 — Noticia de un secuestro
• 2002 — Жыць, каб апавядаць (Vivir para contarla)

Літаратура

• Культуралогія: Энцыкл. даведнік / Уклад. Э. Дубянецкі. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6
• Прадмова «Раман пра канец прадгісторыі» В. Зямскоў. — М.:"Мастацкая літаратура", 1978
• Apuleyo Mendoza, Plinio; García Márquez, Gabriel (1983), The Fragrance of Guava, London: Verso, ISBN 978-0-86091-765-6
• Bell-Villada, Gene H. (1990), García Márquez: The Man and His Work, North Carolina: University of North Carolina Press, ISBN 978-0-8078-1875-6
• García Márquez, Gabriel (2003), Living to tell the tale, New York: Alfred A. Knopf, ISBN 978-1-4000-4134-3
• Martin, Gerald (2008), Gabriel García Márquez: A Life, London: Penguin, ISBN 978-0-14-317182-9
• Saldívar, Dasso (1997), García Márquez: El viaje a la semilla: la biografía, Madrid: Alfaguara, ISBN 978-84-204-8250-7

Спасылкі

• Неабходна задаць archiveurl= і archivedate= для шаблона {{cite web}}. «Успамін пра маіх сумных бл.дзей» (урывак) (нявызн.). «Наша Ніва».
• Старонкі Г. Г. Маркеса Архівавана 30 студзеня 2005.
• Навелы Г. Г. Маркеса ў часопісе «Дзеяслоў»
• Раман «Каханне падчас халеры» ў часопісе «ARCHE». 1 частка Архівавана 30 чэрвеня 2007., 2 частка Архівавана 13 ліпеня 2007.