Галоўнае разведвальнае ўпраўленне (Беларусь)
Галоўнае разведвальнае ўпраўленне Генеральнага штаба Узброеных сіл Рэспублікі Беларусь — спецслужба, орган знешняй разведкі Міністэрства абароны Беларусі, цэнтральны орган кіравання ваеннай разведкай ва УС РБ. Падпарадкоўваецца начальніку Генеральнага штаба і міністру абароны. Упраўленне займаецца разведкай у інтарэсах беларускай арміі.
| Галоўнае разведвальнае ўпраўленне | |
|---|---|
.jpg) .jpg) Геральдычны знак і сцяг разведкі УС РБ. | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Падпарадкаванне |
 Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь |
| Уваходзіць у |
 Генеральны штаб Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь |
| Тып | упраўленне |
| Функцыя | ваенная разведка |
| Войны | Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011) |
| Камандзіры | |
| Дзеючы камандзір | Уладзімір Купрыянюк |
Падраздзяленні правіць
На тэрыторыі Беларускай ваенная акругі ГРУ ГШ УС СССР мелі як фармаванні асаблівага (Аспрызн), так і спецыяльнага прызначэння (Спецпрызн). На момант распаду СССР у БССР дзейнічалі[1][2][3]:
- 255-ы асобны радыётэхнічны полк асаблівага прызначэння (в/ч 35823) — 28-я агульнавайсковая армія, г. Навагрудак.
- 682-і асобны радыёпеленгатарны цэнтр асаблiвага прызначэння — месцазнаходжанне невядома;
- 153-я Кёнігсбергская ордэна Чырвонай Зоркі асобная радыётэхнічная брыгада асаблівага прызначэння — аг. Калодзішчы.
- 22-я асобная рота спецыяльнага прызначэння — 7-я танкавая армія, г. Барысаў.
- 5-я асобная брыгада спецыяльнага прызначэння (в/ч 89417) — г. Мар’іна Горка.
У складзе 5-й брыгады лічыўся 334-ы асобны атрад спецыяльнага прызначэння (в/ч 83506).
Усе гэтыя фарміраванні былі захаваны і ўключаны ў склад Узброеных сіл Рэспублікі Беларусь.
Падпарадкаванне правіць
У Міністэрства абароны арганізацыйна ўваходзіць Генеральны штаб, у структуры якога знаходзіцца Галоўнае разведвальнае ўпраўленне. Прававы статус органа замацаваны ў закрытых нарматыўных актах[4]. У сістэме беларускіх органаў і структур адносіцца да спецыяльных службаў па забеспячэнні дзяржбяспекі. Па прыкметах кампетэнцый уваходзіць у групу структурных частак рэспубліканскіх органаў дзяржкіравання[5].
Усе падраздзяленні, як і ў савецкім ГРУ, наўпрост падпарадкоўваюцца Генеральнаму штабу. У 2007 годзе 5-я брыгада падчас аб’яднання з мабільнымі сіламі сухапутных войск (103-я асобная гвардзейская паветрана-дэсантная брыгада і 38-я асобная гвардзейская дэсантна-штурмавая брыгада) увайшла ў склад сіл спецыяльных аперацый[6], але працягнула падпарадкоўвацца кіраўніцтву ГРУ і Генштаба. Падобная сітуацыя з часцямі асназа, якія аднесены да спецыяльных войскаў[3].
Кіраўніцтва правіць
Начальнік Галоўнага разведвальнага ўпраўлення прызначаецца прэзідэнтам. Кіраўнік ГРУ па сумяшчальніцтве з’яўляецца адным з намеснікаў начальніка Генеральнага штаба.
У перыяд з 1992 года гэтую пасаду займалі:
- Мікалай Аркадзевіч Вашчыла (18 чэрвеня 1992[7]—?), генерал-маёр
- Анатоль Лявонцьевіч Сагакянц (1998[8]—2003[9]), палкоўнік, генерал-маёр
- Аляксандр Паўлавіч Анісімаў (2003—2006[9]), палкоўнік, генерал-маёр
- Віктар Казіміравіч Крашэўскі (17 мая 2006[10]—1 лютага 2013[11]), палкоўнік, генерал-маёр
- Павел Віктаравіч Ціханаў (7 лютага 2013[12]—7 ліпеня 2020[13]), палкоўнік, генерал-маёр
- Руслан Анатольевіч Касыгін (з 7 ліпеня 2020[13] — 27 ліпеня 2023), генерал-маёр
- Уладзімір Мікалаевіч Купрыянюк (з 27 ліпеня 2023), генерал-маёр
Дзейнасць правіць
Пра ГРУ амаль нічога невядома. Перад камерамі журналістаў рэгулярна з’яўляецца толькі начальнік[14].
У задачы ўваходзіць папярэджанне ваеннай агрэсіі супраць дзяржавы[15]. У межах сваіх паўнамоцтваў дадзены орган, сумесна са службай знешняй разведкі КДБ і пагранразведкай, ажыццяўляе знешнюю разведку[16].
Меркаванымі зонамі актыўнасці (згодна з аналітычным праектам Belarus Security Blog) з’яўляюцца: тэрыторыі суседніх дзяржаў; геапалітычныя сілы, здольныя ўплываць на абстаноўку ў рэгіёне; краіны Цэнтральнай Азіі, якія знаходзяцца пад пагрозай з боку эсктрэмістаў; іншыя рэгіёны. У сферу магчымых відаў дзейнасці ўключаюць стратэгічную радыё- і радыётэхнічную разведку; аперацыі ў кіберпрасторы; збор і апрацоўку інфармацыі, якая здабываецца касмічнымі апаратамі; маніторынг пагадненняў па кантролі над узбраеннямі[15]. Структурна спецслужба можа ўключаць аддзелы па: агентурнай разведцы і зборы інфармацыі з адкрытых крыніц; дэшыфроўцы, апрацоўцы і аналізу атрыманай інфармацыі; аперацыях у кіберпрасторы; інфармацыйных і псіхалагічных аперацыях; арганізацыі аператыўнай вайсковай разведкі; доўгатэрміноваму развіццю; уласнай бяспекі; адміністрацыйных, навучальных, фінансавых, тэхнічных і кадравых пытаннях[17].
У ГРУ служба абавязкова ўключае вывучэнне замежных моў: спачатку 500-гадзінны спецыялізаваны курс англійскай, потым другая замежная — польская. Шмат аддаецца фізпадрыхтоўцы. Адзначаюцца высокія заробкі. Так, у сярэдзіне 2000-х малады спецыяліст «Асобага атрада» 5-й брыгады спецыяльнага прызначэння мог атрымліваць каля 1000 долараў ЗША[18].
Са слоў кіраўніка дзяржавы Аляксандра Лукашэнкі, яго старэйшы сын, Віктар, у перыяд знаходжання на пасадзе памочніка прэзідэнта па нацыянальнай бяспецы (2005—2021) быў на прамой сувязі з кіраўніцтвам упраўлення, а таксама іншымі напаўсакрэтнымі падраздзяленнямі (СПБТ «Алмаз», атрад «Альфа», АСАМ). Лукашэнка-малодшы вельмі многае зрабіў для гэтых структур, давёўшы іх да больш высокага ўзроўню[19].
Увесну 2011 года ўсплыла інфармацыя, што беларускія ваенныя саветнікі ўдзельнічаюць у лівійскім канфлікце на баку сіл Муамара Кадафі. Згодна з ваенным аналітыкам Аляксандрам Алесінам[20] і выданнем «Комсомольская правда»[21], у Лівіі знаходзіліся і супрацоўнікі ГРУ.
Сімволіка правіць
5 лістапада 2011 года галоўнаму разведвальнаму ўпраўленню ўручаны сцяг і ўласны геральдычны знак-эмблема, а таксама нагрудны знак службовай прыналежнасці. Цырымонія адбылася ў Цэнтральным Доме афіцэраў з удзелам прадстаўнікоў Генштаба і членаў грамадскага аб’яднання «Ветэраны ваеннай разведкі Рэспублікі Беларусь»[22].
Геральдычны знак (эмблема) уяўляе сабой пяціпраменівую рыфлёную серабрыстую зорку, у цэнтры якой на залатым картушы размешчана чырвоная пяціканцовая зорка (зверху) і малюнак срэбнай лятучай мышы з часткай зямнога шара і пяццю зоркамі на блакітным фоне (у цэнтры). У сваю чаргу сцяг — чырвонае палотнішча з касым чырвоным крыжам, абрамленым белым, у цэнтры размешчаны геральдычны знак-эмблема[23].
Прафесійнае свята правіць
5 лістапада ў Беларусі адзначаецца Дзень вайсковай разведкі. Свята прымеркавана да выдання загаду № 197/27 Рэвваенсавета РСФСР у 1918 годзе, якім у складзе Палявога штаба РСЧА было створана Рэгістрацыйнае ўпраўленне ў якасці цэнтральнага органа савецкай ваеннай разведкі[24].
Заўвагі правіць
- ↑ Феськов В. И., Голиков В. И., Калашников К. А., Слугин С. А. Глава 7. Воинские формирования Главного разведывательного управления Генерального штаба Вооружённых Сил (1950—1991) // Вооруженные Силы СССР после Второй мировой войны: от Красной Армии к Советской. Часть 1: Сухопутные войска. — Томск: Издательство Томского университета, 2013. — С. 143—145, 260—268. — 640 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-89503-530-6.
- ↑ Сергей Козлов. Том 4. Безвременье. 1989—1999 гг. // Спецназ ГРУ: Очерки истории / под ред. Герасимова Д. М.. — Москва: Русская панорама, 2010. — С. 35. — 464 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-93165-137-8.
- ↑ а б Специальные войска Вооруженных Сил Архівавана 5 студзеня 2022.
- ↑ Система военной безопасности Республики Беларусь: методолого-правовые аспекты
- ↑ Belarus Security Blog 2014, pp. 4–6.
- ↑ Краткая историческая справка Архівавана 25 снежня 2021.
- ↑ ПОСТАНОВЛЕНИЕ СОВЕТА МИНИСТРОВ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ, 18 июня 1992 г. № 374, О назначении Вакара В. К., Ващило Н. А., Хацкевича В. Ф. на должности, замещаемые лицами высшего офицерского состава, и об освобождении Калабухова Г. А. от занимаемой должности
- ↑ Сагакянц Анатолий Леонтьевич, 1967—1971 гг. (4 батальон 11 рота 2 взвод)
- ↑ а б Земляки (город Борисов)
- ↑ Кадровые решения: Президент Республики Беларусь рассмотрел ряд кадровых вопросов // СБ. Беларусь сегодня, 17 мая 2006
- ↑ Лукашенко снял с поста начальника главного разведуправления генштаба // РИА Новости, 1 февраля 2013
- ↑ Павел Тихонов назначен начальником главного разведуправления — заместителем начальника Генштаба ВС Беларуси // БЕЛТА, 8 февраля 2013
- ↑ а б Александр Лукашенко провел кадровые перестановки в руководстве Вооруженных Сил // Пресс-служба Президента Республики Беларусь, 7 июля 2020
- ↑ Константин Купрейчик. Что известно о полусекретных спецподразделениях, которые курирует Виктор Лукашенко // UDF.BY, 22 ноября 2019
- ↑ а б Belarus Security Blog 2014, p. 13.
- ↑ Belarus Security Blog 2014, p. 12.
- ↑ Belarus Security Blog 2014, p. 14.
- ↑ «За забором жизнь только начинается». Спецназовец о переходе в ИТ
- ↑ Лукашенко рассказал о своих сомнениях, перед назначением старшего сына Виктора на должность вице-президента НОК // UDF.BY, 19 ноября 2019
- ↑ Летало ли белорусское оружие в Ливию и Кот-д’Ивуар? Архівавана 30 лістапада 2018. // TUT.BY, 2 марта 2011
- ↑ На стороне Каддафи воюют белорусские партизаны // Комсомольская правда, 6 апреля 2011
- ↑ 5 ноября День разведывательных войск и ГРУ
- ↑ Разведка Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь
- ↑ День военной разведки Архівавана 5 студзеня 2022.
Літаратура правіць
- Перспективы трансформации специальных служб Беларуси // Belarus Security Blog : аналитический проект. — 2014. — С. 33.