Гамаль Абдэль Насер
Гама́ль А́бдэль На́сер (араб. جمال عبد الناصر — Джамāль ‘Абд ан-Нāсыр, Гамаль Абдэль-Насер; 15 студзеня 1918, Александрыя — 28 верасня 1970, Каір) — другі прэзідэнт Егіпта (1956—1970), дзеяч панарабскага руху, Герой Савецкага Саюза.
Гамаль Абдэль Насер | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
араб. جمال عبد الناصر | |||||||
|
|||||||
Папярэднік | Махамед Нагіб | ||||||
Пераемнік | Анвар Садат | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Мухамед Сідкі Сулейман | ||||||
Пераемнік | Mahmoud Fawzi[d] | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Хайле Селасіе I | ||||||
Пераемнік | Квамэ Нкрума | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Іосіп Броз Ціта | ||||||
Пераемнік | Kenneth Kaunda[d] | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Махамед Нагіб | ||||||
Пераемнік | Махамед Нагіб | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Махамед Нагіб | ||||||
Пераемнік | Гамаль Абдул Насер | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Гамаль Абдул Насер | ||||||
Пераемнік | Ali Sabri[d] | ||||||
Нараджэнне |
15 студзеня 1918[1][2][…] |
||||||
Смерць |
28 верасня 1970[1][2][…] (52 гады) |
||||||
Месца пахавання | |||||||
Жонка | Tahia Kazem[d] | ||||||
Дзеці | Khalid Abdel Nasser[d] і Mona Gamal Abdel Nasser[d] | ||||||
Веравызнанне | іслам | ||||||
Партыя | |||||||
Член у | |||||||
Адукацыя | |||||||
Дзейнасць | палітыка і армія | ||||||
Аўтограф | |||||||
Род войскаў | Сухапутныя войскі Егіпта[d] | ||||||
Званне | падпалкоўнік[d] і палкоўнік | ||||||
Бітвы | |||||||
Узнагароды | |||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Біяграфія
правіцьНарадзіўся 15 студзеня 1918 года ў Александрыі, аднак па просьбе бацькі пісарчук занёс Гамаля ў спісы выхадцаў вёскі Бені-Мор, правінцыя Асьют (Егіпет), адкуль былі родам яго бацька і дзед. Бацька — паштовы службовец.
Ужо ў 12-гадовым узросце ўдзельнічаў у антыбрытанскай дэманстрацыі (вучань трэцяга класа пачатковай школы ў Александрыі).
У 1935 годзе скончыў сярэднюю школу (El Nahda Secondary School) у Каіры.
У 1936 годзе паспрабаваў паступіць у ваеннае вучылішча, аднак незнатнае паходжанне, а таксама ўдзел у мінулым у антыбрытанскіх дэманстрацыях перашкодзілі яму зрабіць гэта. Таму Гамаль падаў заяву на юрыдычны факультэт Каірскага ўніверсітэта. Правучыўшыся з паўгода, ён пазнаў, што ў ваеннай акадэміі ажыццяўляецца дадатковы набор на сорак чатыры месцы. Гэтым разам Насер заручыўся падтрымкай сакратара міністэрства абароны Ібрагіма Хейры-ары, якая дазволіла яму паступіць у вучылішча і скончыць яго (з адзнакай) у 1938 годзе ў чыне малодшага лейтэнанта. Праходзіў службу ў Пятым эскадроне на поўдні краіны, пасля — у Судане.
У 1942 годзе заснаваў і ўвайшоў у кіраўніцтва таемнай палітычнай арганізацыі «Вольныя афіцэры», якая падрыхтавала і ажыццявіла ў ноч, разам з групай 89 прыхільнікаў, на 23 ліпеня 1952 года ваенны пераварот, у выніку якога быў зрынуты кароль Фарук.
У 1944 годзе ажаніўся з Тах’е Казем (Tahia Kazem), дачкой персідскага гандляра.
Удзельнік араба-ізраільскай вайны 1948—1949 гадоў, быў паранены. У 1949—1952 гадах — выкладчык вайскоўца каледжа Генеральнага штаба (падпалкоўнік).
26 ліпеня 1952 года была створана Рада рэвалюцыйнага кіраўніцтва (СРР), афіцыйным старшынёй якой быў прызначаны Махамед Нахіл. У той жа дзень кароль Фарук адрокся ад пасады на карысць свайго 7-месячнага сына.
Насер стаў намеснікам старшыні СРР. Пасля працяглага змагання за ўладу ў красавіку 1954 года Махамед Нахіл быў адхілены ад кіраўніцтва, улада перайшла да Насера.
У 1956 годзе пасля няўдалай спробы атрымаць дапамогу ад Вялікабрытаніі і ЗША для ажыццяўлення праекта пашырэння Асуанскай плаціны Насер нацыяналізаваў кампанію «Суэцкі канал», чые акцыі знаходзіліся ў асноўным у брытанскіх і французскіх руках. Вялікабрытанія, Францыя і Ізраіль уварваліся ў Егіпет, але суэцкі крызіс быў спынены дзякуючы пратэстам міжнароднай грамадскасці і дыпламатычнаму ўмяшанню ЗША і СССР.
23 чэрвеня 1956 года падчас нацыянальнага рэферэндуму прынятая першая рэспубліканская канстытуцыя Егіпта. Насер быў абраны выканаўцам абавязкаў прэзідэнта.
У 1954—1956 гадах (з невялікімі перапынкамі) — прэм’ер-міністр, адначасова выконваў абавязкі прэзідэнта. З чэрвеня 1956 года — прэзідэнт Егіпта.
З 1 лютага 1958 года — прэзідэнт Аб’яднанай Арабскай Рэспублікі (ААР).
З 1963 года — старшыня партыі Арабскі сацыялістычны саюз.
У 1967 годзе параза Егіпта ў «Шасцідзённай вайне» з Ізраілем вымусіла Насера прыняць рашэнне аб адстаўцы. Але пасля дэманстрацый у яго падтрымку, якія прайшлі па ўсёй краіне, перагледзеў сваё рашэнне.
За час кіравання Гамаля Насера Егіпет паступова ператварыўся ў сацыялістычную краіну, у якой дзяржаўны сектар складаў больш 80 адсоткаў эканомікі краіны. Пераход да сацыялізму адбыўся падчас зямельнай рэформы канца 1950-х гадоў і нацыяналізацыі прамысловасці, а таксама фінансавых устаноў у пачатку 1960-х гадоў.
Памёр 28 верасня 1970 года ў Каіры ў выніку інфаркта, пры выкананні прэзідэнцкіх абавязкаў.
Аб Насеры ў Егіпце быў зняты фільм «Насер 56» (Nasser 56, 1956).
Насер — Герой Савецкага Саюза
правіцьПа асабістай ініцыятыве Хрушчова, які знаходзіўся з 9 па 25 мая 1964 года ў Егіпце з афіцыйным візітам, Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 13 мая 1964 года Насер быў уганараваны званнем Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка» № 11 224. Узнагароджанне Насера выклікала жарт:[3]
- Лежит на пляже кверху пузом
- полуфашист-полуэсер,
- Герой Советского Союза
- Гамаль Абдель-на всех-Насер.
Уладзімір Высоцкі напісаў песню «Адбярыце ордэн у Насера»:
- Потеряли истинную веру,
- Больно мне за наш СССР.
- Отберите орден у Насера,
- Не подходит к ордену Насер.
Зноскі
- ↑ а б в Насер Гамаль Абдель // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ а б Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 13 кастрычніка 2015.
- ↑ Раскин, Іосіф. Вялікая энцыклапедыя хулиганствующего ортодокса. — М.: Кніжны клуб 36.6, 2005. З. 278. ISBN 5-98697-021-7
Спасылкі
правіцьГамаль Абдэль Насер у Вікіцытатніку | |
Гамаль Абдэль Насер на Вікісховішчы |
- nasser.bibalex.org (ар.)
- Gamal Abdel Nasser at The Internet Name Database Архівавана 15 мая 2007. (англ.)
- Гамаль Абдэль Насер ЖЗЛ