Гаспар-Гюстаў дэ Карыяліс

Гаспар-Гюстаў Карыяліс
Гаспар-Гюстаў Карыяліс
	Gaspard-Gustave de Coriolis
Дата нараджэння	21 мая 1792[…]
Месца нараджэння	Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя;
Дата смерці	19 верасня 1843[…] (51 год)
Месца смерці	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя;
Месца пахавання	могілкі Манпарнас;
Грамадзянства	Францыя;
Род дзейнасці	матэматык, фізік, інжынер у цывільным будаўніцтве, інжынер, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	матэматыка, фізіка
Месца працы	Політэхнічная школа[d]; Нацыянальная школа мастоў і дарог[d]; Цэнтральная школа Парыжа[d]; Політэхнічная школа[d];
Альма-матар	Нацыянальная школа мастоў і дарог[d] (красавік 1811); Політэхнічная школа[d] (1810);
Вядомы як	сіла Карыяліса, ; тэарэма Карыяліса
Член у	Парыжскае філаматычнае таварыства[d]; Французская акадэмія навук; Турынская акадэмія навук[d]; Акадэмія Станіслава[d];
Узнагароды	Французская акадэмія навук (28 студзеня 1836) 72 names on the Eiffel Tower[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гаспар-Гюстаў дэ Карыялі́с (фр.: Gaspard-Gustave de Coriolis; 21 мая 1792— 19 верасня 1843) — французскі матэматык, інжынер і навуковец. Больш за ўсё вядомы працай, прысвечанай вывучэнню эфекту Карыяліса. Таксама вядомы тэарэмай аб паскарэннях у абсалютным і адносным рухах, званай тэарэма Карыяліса.

Біяграфія

Скончыўшы Політэхнічную школу (1808), а затым (1812) Школу мастоў і дарог (фр.),ён некаторы час працаваў на будоўлях.

З 1816 года пачаў выкладаць у Політэхнічнай школе, дзе неўзабаве стаў прафесарам, а затым дырэктарам вучэбнай часткі школы. У 1829 годзе Гаспар-Гюстаў Карыяліс стаў прафесарам Школы мастацтваў (фр.).

28 студзеня 1836 года становіцца членам Парыжскай Акадэміі Навук.

Публікацыі

З яго твораў найбольш вядомыя:

«Calcul de l'effets des machines»,
«Traité de mécanique des corps solides»
«Théorie mathématique du jeu de billard»

Памяць

Спіс найвялікшых вучоных Францыі, змешчаны на першым паверсе Эйфелевай вежы;
Кратар на Месяцы
Канадскае навукова-даследчае судна (англ.)

Гл. таксама

Сіла Карыяліса
Параметр Карыяліса
Карыялісавы расходамеры

Зноскі

↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^а ^б Gaspard Gustave de Coriolis // Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
↑ Annuaire prosopographique : la France savante / пад рэд. B. Delmas, R. Mathis — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q673718"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a>
↑ Encyclopædia Universalis — Encyclopædia Britannica, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2743906"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1340194"></a>
↑ https://philomathique.paris/
↑ https://www.academie-stanislas.org/wp-content/uploads/2023/02/coriolis.pdf

Літаратура

Карыяліс Гаспар-Гюстаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
Кориолис // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[_1724aafd92499396-1] а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_de7575917fa8fdaf-2] а ^б Gaspard Gustave de Coriolis // Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[_6e236b839d85ffe8-3] а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

[_ff0c3a53af8821f9-4] Annuaire prosopographique : la France savante / пад рэд. B. Delmas, R. Mathis — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q673718"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a>

[_af234dc797165cb8-5] Encyclopædia Universalis — Encyclopædia Britannica, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2743906"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1340194"></a>

[_6a735923b9800fa2-6] ttps://philomathique.paris/

[_04039402494ce162-7] ttps://www.academie-stanislas.org/wp-content/uploads/2023/02/coriolis.pdf

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Гаспар-Гюстаў Карыяліс
Gaspard-Gustave de Coriolis

Дата нараджэння	21 мая 1792(1792-05-21)^[1]^[2]^[…]
Месца нараджэння	Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя^[3]
Дата смерці	19 верасня 1843(1843-09-19)^[1]^[2]^[…] (51 год)
Месца смерці	Парыж, Парыж^[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя^[3]
Месца пахавання	могілкі Манпарнас
Грамадзянства	Францыя
Род дзейнасці	матэматык, фізік, інжынер у цывільным будаўніцтве, інжынер, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	матэматыка, фізіка
Месца працы	Політэхнічная школа^[d]^[4] Нацыянальная школа мастоў і дарог^[d] Цэнтральная школа Парыжа^[d] Політэхнічная школа^[d]^[5]
Альма-матар	Нацыянальная школа мастоў і дарог^[d] (красавік 1811) Політэхнічная школа^[d] (1810)
Вядомы як	сіла Карыяліса, тэарэма Карыяліса
Член у	Парыжскае філаматычнае таварыства^[d]^[6] Французская акадэмія навук Турынская акадэмія навук^[d]^[3] Акадэмія Станіслава^[d]^[7]
Узнагароды	Французская акадэмія навук (28 студзеня 1836) 72 names on the Eiffel Tower^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы