Вікіпедыя

Генрых Харутанскі

(Пасля перасылкі з Генрых Карутанскі)

Генрых Харутанскі (ням.: Heinrich von Kärnten, чэшск.: Jindřich Korutanský; 1265—2 красавіка 1335) — граф Ціроля (пад імем Генрых II), герцаг Карынтыі (пад імем Генрых VI) і Крайны (з 1295 г.), кароль Багеміі з 22 жніўня па верасень 1306 (1-ы раз), з 15 жніўня 1307 па 9 снежня 1310 года. З Горыцка-Цірольскай дынастыі.

Генрых Харутанскі
ням.: Heinrich von Kärnten
чэшск.: Jindřich Korutanský
кароль польскі[d]
1306 — 1306
кароль польскі[d]
3 ліпеня 1307 — 31 жніўня 1310
8-ы кароль Чэхіі
1306 — 1306
Папярэднік Вацлаў III
Пераемнік Рудольф I
8-ы кароль Чэхіі
1307 — 1310
Папярэднік Рудольф I
Пераемнік Іаган Люксембургскі
Нараджэнне 1265 ці 1270
Смерць 2 красавіка 1335, 4 красавіка 1335(1335-04-04)[1] ці 2 красавіка 1335(1335-04-02)
Месца пахавання
Род House of Gorizia (House of Meinhardin)[d]
Бацька Мейнгард II[d]
Маці Елізавета Баварская[d][2]
Жонка Ганна Багемская[d][3], Adelaide of Brunswick[d][3] і Beatrice of Savoy[d][3]
Дзеці Маргарыта Маўльташ[d][2] і Adelheid von Görz und Tirol[d]
Дзейнасць кіраўнік
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія правіць

Маладыя гады правіць

Генрых быў малодшым сынам Майнгарда II, графа Ціроля і герцага Карынтыі, і Лізаветы Вітэльсбах, дачкі баварскага герцага Атона II. Пасля смерці бацькі ў 1295 г. і да 1310 г. Генрых лічыўся суправіцелем свайго старэйшага брата Атона ў Карынтыі, Крайне і Ціролі.

Кіраванне ў Чэхіі правіць

Горыцка-Цірольскі дом з часоў Майнгарда II быў паслядоўным саюзнікам Габсбургаў, дзякуючы якім цірольскім графам удалося падпарадкаваць буйныя герцагствы Карынтыя і Крайна на паўднёва-ўсходніх межах Германіі. Аднак у 1305 г. браты Атон і Генрых перайшлі на бок праціўнікаў Габсбургаў — чэшскі кароль Вацлаў II прапанаваў Генрыху руку сваёй дачкі Ганны. У 1306 г. у Празе адбылося іх вяселле. У тым жа годзе новы кароль Чэхіі Вацлаў III, брат жонкі Генрыха, адправіўся на вайну ў Польшчу, пакінуўшы свайго зяця намеснікам свайго каралеўства. Але 4 жніўня Вацлаў III быў забіты ў Оламаўцы, не пакінуўшы спадчыннікаў мужчынскага пола. Генрых Харутанскі (гэта значыць Карынтыйскі) стаў галоўным прэтэндэнтам на чэшскі прастол. Сойм Чэхіі большасцю галасоў выбраў Генрыха каралём. Аднак яго кіраванне ў Празе працягвалася ўсяго месяц: да горада падышлі войскі Рудольфа III Габсбурга, герцага Аўстрыі, якія вымусілі Генрыха бегчы з Прагі.

У 1307 г. Рудольф сканаў, што дало магчымасць Генрыху вярнуцца ў Чэхію і каранавацца яе каралём. Чэшская знаць чакала, што з прыходам да ўлады Генрыха ў краіне адновіцца спакой і парадак. Аднак сам кароль быў досыць бесхарактарнай і нерашучай асобай. Яму не ўдалося палепшыць фінансавае становішча каралеўства, а наадварот, прыйшлося распрадаваць каштоўнасці чэшскай кароны. Супраць Генрыха неўзабаве пачала складвацца кааліцыя буйных магнатаў, якая свае надзеі ўскладала на апошнюю незамужнюю дачку Вацлава II Лізавету. Яны змаглі выдаць яе замуж за сына імператара Генрыха VII Яна Люксембургскага. Генрых аднак не жадаў здаваць свае пазіцыі і са сваімі карынтыйскімі войскамі аблажыў Прагу і Кутну Гору. Гэта на некаторы час умацавала яго ўладу, аднак да 1310 г. разгарэлася паўстанне чэшскіх саслоўяў супраць караля. Саюзнікі Люксембургаў атакавалі радавыя ўладанні Генрыха ў Карынтыі і Ціролі. Чэшскі сойм абвясціў пра пазбаўленне Генрыха прастола. У Прагу ўвайшлі войскі Яна Люксембургскага. Генрых бег у Карынтыю. Нягледзячы на страту чэшскага прастола, да канца свайго жыцця Генрых працягваў называць сябе каралём Чэхіі і Польшчы (каралём Польшчы лічыўся папярэднік Генрыха на чэшскім прастоле Вацлаў III).

Кіраванне ў Ціролі і Карынтыі правіць

У 1310 г. сканаў старэйшы брат Генрыха і ён стаў адзінаўладным кіраўніком Ціроля, Крайны і Карынтыі. У канфлікце за прастол Свяшчэннай Рымскай імперыі Генрых падтрымаў аўстрыйскага герцага Фрыдрыха Габсбурга супраць Людвіга Баварскага, на баку якога стаялі Люксембургі. У 1314 г. ён аддаў свой голас як караля Чэхіі на карысць Фрыдрыха, аднак гэта не дапамагло апошняму зацвердзіцца на германскім прастоле.

Тым не менш у 1321 г. імператар Людвіг Баварскі вырашыў пайсці на збліжэнне з Генрыхам і выступіў з ідэяй шлюбу герцага Карынтыі і сястры Яна Люксембургскага Марыі. Аднак гэты план праваліўся з-за пярэчанняў чэшскай каралевы Лізаветы, якая ненавідзела свайго былога зяця. Генрых застаўся ў партыі Габсбургаў. Толькі ў 1330 г. бакі знайшлі кампраміс: малодшы сын Яна Люксембургскага Іаган Генрых быў заручаны з дачкой і спадчынніцай Генрыха Харутанскага Маргарытай. Паводле ўмоў дагавора чэшскі кароль атрымліваў права стаць рэгентам уладанняў Генрыха ў выпадку яго смерці да дасягнення Маргарытай паўналецця.

У 1335 г. Генрых сканаў, пакінуўшы пасля сябе толькі дачку Маргарыту. У адпаведнасці з умовамі дагавора 1282 г. паміж Майнгардам II Горыцка-Цірольскім і Альбрэхтам I Габсбургам Карынтыя і Крайна перайшлі пад уладу герцагаў Аўстрыі, нягледзячы на супраціўленне Яна Люксембургскага, Маргарыце ўдалося захаваць за сабой толькі Цірольскае графства.

Гл. таксама правіць

Шлюбы і дзеці правіць

Адэльгейда Карынтыйская (1317—1325);
Маргарыта (1318—1369), графіня Ціроля (1335—1363)

Зноскі

  1. ↑ Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  2. ↑ а б Lundy D. R. The Peerage
  3. ↑ а б в (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

Літаратура правіць

  • История Чехословакии. — М., 1953
  • Митрофанов, П. История Австрии с древнейших времён до 1792 г. — М., 2003
  • Пристер, Е. Краткая история Австрии. — М., 1952
  • Шимов, Я. Австро-Венгерская империя. — М., 2003

Спасылкі правіць

Папярэднік
Майнгард II 		герцаг Карынтыі
герцаг Крайны
1310—1335 		Пераемнік
Альбрэхт II
граф Ціроля
1295—1335 		Пераемнік
Маргарыта
Папярэднік
Вацлаў III 		кароль Чэхіі
1306 		Пераемнік
Рудольф I
Папярэднік
Рудольф I 		кароль Чэхіі
1307—1310 		Пераемнік
Ян
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Генрых_Харутанскі&oldid=4420757"