Герэній Этруск
Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый (лац.: Quintus Herennius Etruscus Messius Decius), больш вядомы ў рымскай гістарыяграфіі як Герэній Этруск, — рымскі імператар, які кіраваў у 251 годзе.
| Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| лац.: Quintus Herennius Etruscus Messius Decius | |||||||
.jpg) Сестэрцый з выявай Герэнія Этруска. | |||||||
|
|||||||
| Сумесна з | Дэцый Траян (251 год) | ||||||
| Папярэднік | Дэцый Траян | ||||||
| Пераемнік | Трэбаніян Гал і Гастыліян | ||||||
| Нараджэнне |
магчыма 227[1] |
||||||
| Смерць |
1 ліпеня 251[1]
|
||||||
| Бацька | Дэцый Траян | ||||||
| Маці | Герэнія Этрусцыла[d] | ||||||
| Бітвы | |||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія
правіцьЯк і пра многіх імператараў перыяду крызісу III стагоддзя, большая частка захаванай інфармацыі пра Децыя Траяна і яго сыноў адносіцца да больш позняга часу і не заўсёды з’яўляецца надзейнай. Калі «Гісторыя Аўгустаў» некалі і змяшчала біяграфіі Дэцыяў, то зараз яны страчаны[2].
Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый нарадзіўся ў Паноніі недзе паміж 220 і 230 годам[2]. Яго бацькам быў выхадзец з правінцыйнай арыстакратыі военачальнік Дэцый Траян, а маці — прадстаўніца старажытнага этрускага сенатарскага роду Герэнія Этрусцыла[3][4]. Таксама ў яго быў малодшы брат па імі Гастыліян[2]. У 249 годзе бацька Этруска быў абвешчаны імператарам, пасля чаго ён здабыў перамогу ў бітве над Філіпам I Арабам, які загінуў у баі[4].
Герэній Этруск быў ужо досыць сталым, каб праходзіць ваенную службу падчас кіравання свайго бацькі[5]. У 250 годзе ён атрымаў тытулы Цэзара і «Правадыра моладзі» (лац.: princeps iuventutis)[2]. Па ўсёй бачнасці, Герэній Этруск засланяў свайго малодшага брата. Да канца свайго кіравання Дэцый Траян павялічыў старэйшага сына да звання Аўгуста, якога Гастыліян так і не змог дамагчыся, пакуль яго бацька і брат былі жывыя[2]. Апроч таго, Герэній Этруск у 251 годзе займаў пасаду ардынарнага консула разам са сваім бацькам[6].
Наконт удзелу Герэнія Этруска ў пераследах хрысціян у час кіравання Дэцыя нічога пэўнага сказаць нельга[2].
Заклапочанасць з нагоды нестабільнасці на дунайскай мяжы знаходзілася ў цэнтры ўвагі падчас супольнага кіравання Деция і яго сыноў і даходзіла да такой ступені, што Дэцый неўзабаве пасля таго, як ён атрымаў уладу над Рымскай дзяржавай, адправіў Герэнія Этруска ў Ілірыю[7]. Пасля сур’ёзных уварванняў у Дакію і Мізію з боку карпаў і готаў, Дэцый Траян і Герэній Этруск узначалілі экспедыцыйныя сілы, якія яны павялі супраць гоцкага караля Кнівы. Варвары, нагружаныя здабычай пасля іх паспяховых кампаній, былі ўжо на шляху на радзіму, калі яны сустрэліся з рымлянамі ля Абрыта 1 ліпеня 251 года (непадалёк ад сучаснага балгарскага горада Разград)[2].
Книва здолеў завесці сваіх праціўнікаў у багністую мясцовасць, пасля чаго перавага стала на бок готаў. Кароль падзяліў свае войскі на некалькі тактычных груп, якія атачылі рымскае войска і амаль цалкам яго знішчылі. Герэній Этруск быў забіты стралой у пачатку бою (ці да яго). Калі легіянеры паспрабавалі суцешыць Дэцыя, ён «мужна сказаў ім, што страта аднаго салдата (то бок сына) здаецца яму малой шкодай»[8].
Такім чынам, Дэцый і Герэній Этруск сталі першымі рымскімі імператарамі, якія ппалі ад рукі вонкавага праціўніка ў бітве. Выжылыя салдаты абвясцілі імператарам палкаводца Трэбаніяна Гала. Гісторык Рональд Сайм параўноўваў згубу Этруска і яго бацькі з двума Дэцыямі эпохі Рэспублікі, «якія ў інтэрвале ў пакаленне абодва ахвяравалі сабой, каб забяспечыць перамогу для Рэспублікі»[9]. Паводле паведамлення Еўропія, Этруск быў абагаўлёны[10], аднак довадаў у карысць дадзенага цверджання пакуль не выяўлена[11].
Крыніцы
правіць- ↑ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 22 чэрвеня 2022.
- ↑ а б в г д е ё Fuhrmann 2001.
- ↑ McMahon R.. Another View of Trajan Decius (англ.). An Online Encyclopedia of Roman Emperors. 2009. Архівавана з першакрыніцы 5 жніўня 2012.
- ↑ а б Nathan G.. Trajan Decius (249—251 A.D.) and Usurpers During His Reign (англ.). An Online Encyclopedia of Roman Emperors. 2009. Архівавана з першакрыніцы 5 жніўня 2012.
- ↑ Franke, T. Herennius Etruscus, in Der neue Pauly 5. — 1996. — 251 p.
- ↑ Corpus Inscriptionum Latinarum 6, 31129
- ↑ Аврелий Виктор. О цезарях. XXIX. 2.
- ↑ Аврелий Виктор. О цезарях. XXIX. 5.
- ↑ Syme 1971, p. 199.
- ↑ Евтропий. Бревиарий от основания Города. IX. 4.
- ↑ Fuhrmann 2001, pp. заўвага 10.
Літаратура
правіцьПершасная літаратура
правіць- Аврелий Виктор. Деций // О цезарях.
- Евтропий. Бревиарий от основания Города.
- Зосим. Новая История // Книга I.
Даследаванні
правіць- Syme, R. Emperors and Biography: Studies in the Historia Augusta. — Oxford, 1971.
- Christopher J. Fuhrmann.. Herennius Etruscus (A.D. 251) and Hostilian (A.D. 251) (англ.). An Online Encyclopedia of Roman Emperors. 2001.
- Southern, Pat. The Roman Empire from Severus to Constantine. — London, New York: Routledge, 2001.
Спасылкі
правіць- Roman Imperial Coins of Herennius Etruscus (англ.). Wildwinds. — Монеты Геренния Этруска. Праверана 1 мая 2015.