Вікіпедыя

Гракі прыляцелі

хрэстаматыйны пейзаж рускага мастака Аляксея Саўрасава

«Гракі́ прыляце́лі» — хрэстаматыйны[1][2] пейзаж рускага мастака Аляксея Саўрасава (1830—1897), створаны ў 1871 годзе. Захоўваецца ў Дзяржаўнай Траццяковской галерэі (інв. 828). Памер — 62 × 48,5 см[3]. Гэтае палатно лічыцца самым вядомым творам Саўрасава[4][5], а яго з’яўленне разглядаецца як «важны этап у развіцці рускага пейзажнага жывапісу»[6].

Аляксей Саўрасаў[d]
Гракі прыляцелі. 1871
Матэрыял алейныя фарбы і палатно
Памеры 62 × 48,5 см
Дзяржаўная Траццякоўская галерэя
(інв. 828)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гракі прыляцелі (значэнні).

Саўрасаў пачаў сваю працу над «Гракамі» у сакавіку 1871 года. Натурныя эцюды да будучага палатна былі напісаны мастаком падчас яго паездкі ў Кастрамскую губерню, калі ён знаходзіўся ў вёсцы Малвіціна (цяпер пасёлак Сусаніна Кастрамской вобласці)[7][8][9]. Правобразам храма, намаляванага на карціне, з’яўляецца пабудаваная ў канцы XVII стагоддзя Васкрасенская царква, якая захавалася да нашых дзён[10]. Месца, дзе працаваў мастак, пацвярджаецца яго надпісам, зробленай у левым ніжнім куце палатна: «1871. С. Молвитино. А. Саврасовъ»[3]. Некаторыя даследчыкі творчасці Саўрасава мяркуюць, што самыя першыя малюнкі і эцюды да задуманай карціны маглі быць выкананы мастаком у Яраслаўлі або яго ваколіцах, незадоўга да яго паездкі ў Кастрамскую губерню[11][12]. Пасля вяртання з Малвіціна Саўрасаў працаваў над карцінай у Яраслаўлі[13], а затым дапрацоўваў кампазіцыю ў Маскве[14], куды ён вярнуўся ў пачатку траўня. Палатно было названа мастаком «Вось прыляцелі гракі». Улетку 1871 года карціна была набыта ў Саўрасава Паўлам Траццяковым[15][16].

Восенню 1871 года палатно экспанавалася на выставе Маскоўскага таварыства аматараў мастацтваў (МТАМ)[17], а ў канцы таго ж года карціна, ужо пад яе цяперашняй назвай (у каталогу яна была паказаная з клічнікам — «Гракі прыляцелі!»), была прадстаўлена на 1-й выставе Таварыства перасоўных мастацкіх выставак (ТПМВ)[3], якая адкрылася 28 лістапада ў Санкт-Пецярбургу[18][19]. «Гракі» атрымалі добрыя водгукі: мастак Іван Крамской пісаў, што на выставе гэты пейзаж «ёсць лепшы, і ён сапраўды выдатны»[20][21], а мастацкі крытык Уладзімір Стасаў адзначаў, што гэта, «напэўна, найлепшая і найарыгінальныя карціна г. Саўрасава»[22].

Мастак Ісак Левітан лічыў «Гракоў» адной з лепшых карцін у творчасці Саўрасава. Адзначаючы ўяўную немудрагелістасць сюжэту, ён пісаў, што «за гэтай прастатой вы адчуваеце мяккую, добрую душу мастака, якому ўсё гэта дорага і блізка ягонаму сэрцу...»[23]. Мастацтвазнаўца Аляксей Фёдараў-Давыдаў называў карціну «Гракі прыляцелі» выбітным творам мастацтва і адзначаў, што «яна мае не толькі мастацкае, але і агульнакультурнае значэнне»[6][13]. Крытык і музыказнаўца Барыс Асаф’еў пісаў, што гэтая карціна стала «сімвалам мастацкага абнаўлення сферы рускага пейзажу на „далёка наперад“», і што гэтым творам Саўрасаў адкрыў «новае адчуванне вясны і вясновасці»[24].

Зноскі

  1. ↑ А. А. Фёдоров-Давыдов 1950, с. 44.
  2. ↑ Н. Н. Новоуспенский 1967, с. 67.
  3. ↑ а б в Каталог ГТГ, т. 4, кн. 2 2006, с. 281.
  4. ↑ Саврасов Алексей Кондратьевич (HTML)(недаступная спасылка). Вялікая расійская энцыклапедыя — bigenc.ru. Архівавана з першакрыніцы 12 жніўня 2017. Праверана 11.08.2017.
  5. ↑ Е. Ф. Петинова 2001, с. 198.
  6. ↑ а б А. А. Фёдоров-Давыдов 1950, с. 43.
  7. ↑ Е. Ф. Петинова 2001, с. 196.
  8. ↑ Н. Н. Новоуспенский 1967, с. 57.
  9. ↑ В. А. Петров 1983, с. 20.
  10. ↑ Н. А. Зонтиков 1999, с. 12, 22.
  11. ↑ Ф. С. Мальцева 1999, с. 17.
  12. ↑ В. А. Петров 2005, с. 20—21.
  13. ↑ а б Н. Н. Новоуспенский 1967, с. 56.
  14. ↑ В. А. Петров 2005, с. 22.
  15. ↑ О. М. Добровольский 2001, с. 185.
  16. ↑ Ф. С. Мальцева 1977, с. 299.
  17. ↑ Н. Н. Новоуспенский 1967, с. 64—65.
  18. ↑ Э. П. Гомберг-Вержбинская 1970, с. 3—5.
  19. ↑ Н. Ф. Лапунова 1969, с. 28.
  20. ↑ И. Н. Крамской 1988, с. 67.
  21. ↑ В. И. Порудоминский 1974, с. 73.
  22. ↑ В. В. Стасов 1950, с. 58.
  23. ↑ И. И. Левитан 1956, с. 108.
  24. ↑ Б. В. Асафьев 1955, с. 80.

Літаратура правіць

  • Асафьев Б. В. Избранные труды. — М.: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. 4: Избранные работы о русской музыкальной культуре и зарубежной музыке.
  • Бенуа А. Н. История русской живописи в XIX веке. — М.: Республика, 1995. — 448 с. — ISBN 5-250-02524-2.
  • Гомберг-Вержбинская Э. П. Передвижники. — Л.: Искусство, 1970. — 236 с.
  • Горина Т. Н. Алексей Кондратьевич Саврасов. — М.: Советский художник, 1965. — 56 с.
  • Добровольский О. М. Саврасов. — М.: Терра — Книжный клуб, 2001. — 304 с. — (Мастера). — ISBN 5-300-02986-6.
  • Зонтиков Н. А. Символ России. О храме, изображённом на картине А. К. Саврасова «Грачи прилетели» // Костромская земля. — Кострома: 1999. — В. 4. — С. 7—33. Архівавана з першакрыніцы 14 жніўня 2017.
  • Кончин Е. В. Сусанино. Март // Смена. — 1988. — № 6 (1388). — С. 24—25.
  • Королёва С. Алексей Кондратьевич Саврасов. — М.: Директ-Медиа и Камсамольская праўда, 2010. — 48 с. — (Великие художники, том 22). — ISBN 978-5-87107-195-3.
  • Лапунова Н. Ф. Алексей Кондратьевич Саврасов. — Л.: Художник РСФСР, 1969. — 44 с. — (Народная библиотечка по искусству).
  • Левитан И. И. Письма, документы, воспоминания / А. А. Фёдоров-Давыдов. — М.: Искусство, 1956. — 335 с.
  • Мальцева Ф. С. Алексей Кондратьевич Саврасов. Жизнь и творчество. — М.: Искусство, 1977. — 406 с.
  • Мальцева Ф. С. Алексей Кондратьевич Саврасов. — Л.: Художник РСФСР, 1989. — 192 с. — (Русские живописцы XIX века). — ISBN 5-7370-0175-X.
  • Мальцева Ф. С. Мастера русского пейзажа. Вторая половина XIX века. Часть 1. — М.: Искусство, 1999. — 136 с. — ISBN 5-210-01407-Х.
  • Новоуспенский Н. Н. Алексей Кондратьевич Саврасов. — М.: Искусство, 1967. — 134 с.
  • Осокин В. Н. Рассказы о писателях и художниках-костромичах. — Кострома: Костромское книжное издательство, 1961. — 110 с.
  • Орлова Е. Алексей Кондратьевич Саврасов. — М.: Рипол-классик, 2014. — 40 с. — (Великие русские живописцы). — ISBN 978-5-386-06884-4.
  • Пахомова О. А. Саврасов. — М.: Белый город, 2009. — 48 с. — ISBN 978-5-7793-1764-1.
  • Петинова Е. Ф. Русские художники XVIII — начала XX века. — СПб.: Аврора, 2001. — 345 с. — ISBN 978-5-7300-0714-7.
  • Петров В. А. А. Саврасов. Из собрания Государственной Третьяковской галереи. — М.: Изобразительное искусство, 1983. — 48 с.
  • Петров В. А. Алексей Саврасов. — М.: Белый город, 2005. — 64 с. — ISBN 5-7793-0221-9.
  • Петров В. А. Алексей Саврасов: правда и поэзия // Третьяковская галерея. — 2006. — № 1. — С. 4—13.
  • Петров В. А., Торстенсен Л. А. Алексей Кондратьевич Саврасов. — М.: Сканрус, 2005. — 248 с. — ISBN 5-93221-088-5.
  • Порудоминский В. И. И. Н. Крамской. — М.: Искусство, 1974. — 248 с.
  • Салтыков-Щедрин М. Е. Первая русская передвижная художественная выставка. // В книге: Собрание сочинений в 20 томах, том 9. — М.: Художественная литература, 1970. — С. 225—233.
  • Солмонов А. А. К. Саврасов. Биографический очерк. // В книге: Художественный альбом рисунков. А. К. Саврасов. — К.: Типография С. В. Кульженко, 1894. — С. 5—8.
  • Стасов В. В. Избранное: живопись, скульптура, графика. — М.: Искусство, 1950. — Т. 1 — Русское искусство.
  • Стернин Г. Ю. Художественная жизнь России второй половины XIX века: 70—80-е годы. — М.: Наука, 1997. — 221 с.
  • Фёдоров-Давыдов А. А. Алексей Кондратьевич Саврасов. 1830—1897. Жизнь и творчество. — М.: Издательство Академии художеств СССР, 1950. — 80 с.
  • Фёдоров-Давыдов А. А. Саврасов. — М.: Искусство, 1957. — 32 с.
  • Русский пейзаж XVIII — начала XX века. — М.: Советский художник, 1986. — 304 с.
  • 100 незнакомых картин из фондов Государственного Русского музея / А. Родина. — СПб.: Palace Editions, 1998. — 215 с.
  • Государственная Третьяковская галерея — каталог собрания / Я. В. Брук, Л. И. Иовлева. — М.: Красная площадь, 2006. — Т. 4: Живопись второй половины XIX века, книга 2, Н—Я. — С. 280. — 560 с. — ISBN 5-900743-22-5.
  • Государственный Русский музей — Живопись, XVIII — начало XX века (каталог). — Л.: Аврора и Искусство, 1980. — 448 с.
  • Государственный Русский музей — каталог собрания / В. А. Леняшин. — СПб.: Palace Editions, 2017. — Т. 7: Живопись второй половины XIX века (Н—Я). — 248 с. — ISBN 978-3-906917-17-7.
  • Крамской об искусстве / Т. М. Коваленская. — М.: Изобразительное искусство, 1988. — 176 с. — ISBN 5-85200-015-9.
  • Письма художников Павлу Михайловичу Третьякову: 1870—1879 / Н. Г. Галкина, М. Н. Григорьева, Н. Л. Приймак. — М.: Искусство, 1968. — 558 с.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Гракі_прыляцелі&oldid=4627962"