Гродзенскі УР

68-ы Гродзенскі ўмацаваны раён, скарочана ГУР або ГрУР — умацаваны раён у ваколіцах Гродна, які будаваўся з лета 1940 да лета 1941 года, паводле плану прыкрыцця новай дзяржаўнай мяжы СССР (1939).

Генеральны план работ прадугледжваў збудаванне 1-й лініі ўмацаванняў у 1940—1941 гадах, 2-й лініі — у перыяд 1945 года. Мусіў займаць фронт 80 км, ад Нёмана на ўсход ад Сапоцкіна і да Гонёндза, з глыбінёй абароны 5—6 км, і складацца з 606 дотаў, аб’яднаных у 3 вузлы абароны (#1 Сапоцкінскі (р-н Галавенчыцы-Маркаўцы), #2 Багатыры-Ліпск, #3 Старая Каменная-Трырэчкі) і 2 асобныя апорныя пункты. Паводле планаў — самы моцны з 4 УР Заходняй Асобай Ваеннай Акругі. Аперацыйнае падначаленне: штаб 3А (Гродна). Аперацыйна-тактычная задача: прыкрыццё, супольна з палявымі войскамі, кірункаў Гродна-Ваўкавыск і Гродна-Беласток з боку Усходняй Прусіі.

Фактычна на пачатак вайны на Усходнім фронце (22.6.1941) ГУР складаўся з 37 узброеных дотаў (з 98 збудаваных у 1940), узбраенне дотаў ГУР складалі: 300 кулямётаў, 80 артсістэм 45 мм і 20 артсістэм 76 мм. Гарнізон ГУР складалі 9 (кап. Жыла) і 10 (кап. Лупаў) асобныя кулямётна-артылерыйскія батальёны (рус. ОПАБ) і 232 асобная рота сувязі Камендант ГУР: палкоўнік Іваноў.

На дату пачатку вайны ўмацаваны раён быў недабудаваным, недаўзброеным і недакамплектаваным асабовым саставам. Гэта, сукупна з няўдалым размяшчэннем УР адносна дзяржаўнай мяжы, прывяло да таго, што меркаваных функцый па абароне ГУР не выканаў. Пераважная частка дотаў аказалася пустой, а доты, занятыя гарнізонамі, былі абойдзены, блакіраваны, і паступова знішчаны. Некаторыя гарнізоны абараняліся да 27.6.1941 года.

Для падрыхтоўчых прац у 1940—1941 годзе шырока мабілізоўвалі мясцовае насельніцтва Аўгустоўскага, Гродзенскага, Дамброўскага, Кнышынскага, Скідзельскага, Саколкаўскага і Сапоцкінскага раёнаў.

Літаратура

• С. А. Пивоварчик. Изучение 68-го Гродненского УРа. — Гродна, 2004.