Густаў I Ваза
Густаў Ваза, або Густаў I (шведск.: Gustav Vasa, больш дакладна Густаў Васан; 1496—1560) — рэгент шведскага каралеўства з 23 жніўня 1521 (Густаў Эрыксан Васан), кароль Швецыі з 6 чэрвеня 1523 года. Да ўступлення на пасад — Густаў Эрыксан (швед. Gustav Eriksson). Падняў паўстанне супраць дацкага панавання і стаўшы каралём, стварыў у Швецыі моцную цэнтралізаваную дзяржаву з лютэранскай кіруючай элітай.
| Густаў I Васа\Густаў I Эрыксан Gustav I Vasa\Gustaf I Eriksson | |||
 | |||
 | |||
| |||
|---|---|---|---|
| 6 чэрвеня 1523 — 29 верасня 1560 | |||
| Каранацыя | 12 студзеня 1528 | ||
| Папярэднік | Крысціян II | ||
| Пераемнік | Эрык XIV | ||
| Адукацыя | |||
| Дзейнасць | палітык | ||
| Веравызнанне | лютэранства | ||
| Нараджэнне | 12 мая 1496
| ||
| Смерць | 29 верасня 1560[1][2][…] (64 гады) | ||
| Пахаванне | |||
| Дынастыя | Дынастыя Ваза | ||
| Бацька | Эрык Юхансан Ваза[d] | ||
| Маці | Сесілія Мансдотэр[d] | ||
| Жонка | Catherine of Saxe-Lauenburg[d], Маргарыта Леёнхувуд[d] і Catherine Stenbock[d] | ||
| Дзеці | Эрык XIV, Юхан III, Catherine Vasa of Sweden[d], Princess Cecilia of Sweden[d], Magnus, Duke of Östergötland[d], Anna of Sweden[d], Princess Sophia of Sweden[d], Princess Elizabeth of Sweden[d] і Карл IX | ||
| Ваенная служба | |||
| Бітвы | |||
| Аўтограф | 
| ||
На чале дзяржавыПравіць
З 6 чэрвеня 1523 — Med Guds Nåde, Sveriges, Götes och Vendes Konung (Божай міласцю Кароль Швецыі, Готаў і Вендаў)
У пачатку праўлення быў вымушаны пайсці на значныя ўступкі арыстакратыі, вяртаючы дваранам казённыя землі. Правёў шэраг рэформ (дзяржаўнага кіравання, судовага ладу, ваенную). Спрыяў развіццю прамысловасці, асабліва горна-металургічнай. Стварыў магутную пастаянную армію, упершыню ў Еўропе увёў палкавую артылерыю. Вёў войны з Даніяй, Расіяй, Польшчай, захапіўшы вялікія тэрыторыі, удзельнічаў з 1630 у Трыццацігадовай вайне (1618—48) на баку антыгабсбургскай кааліцыі. Загінуў у бітве пры Лютцэне.
ЛітаратураПравіць
- Густаў I Ваза // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 5: Гальцы — Дагон. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5), ISBN 985-11-0035-8.
- Lagerqvist L.-O. Gustav Eriksson (Vasa) i Dalarna 1520—1521. Minnen, myter och monument. — Stockholm, 1993.
- Lagerqvist L.-O. Gustav Vasa — landsfader eller tyrann? — Stockholm, 2002.
- Svalenius I. Gustav Vasa. — Stockholm, 1950.
Гл. таксамаПравіць
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Gustav I — 1917.
- ↑ Gustav I Vasa // Find a Grave — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ GUSTAVE Ier VASA // Encyclopædia Universalis — Encyclopædia Britannica. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Nordisk familjebok, 2nd edition — Т. 10 (Gossler - Harris). — С. Column 656.