Джозеф Джон Томсан
Сэр Джозеф Джон Томсан (18 снежня 1856 — 30 жніўня 1940) — англійскі фізік, які адкрыў электрон, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1906). Заснавальнік міжнароднай навуковай школы фізікаў-эксперыментатараў[13]. Бацька Д. П. Томсана.
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьТомсан нарадзіўся ў Чытэм-Хіле (Cheetham Hill) паблізу Манчэстэра. Вывучаў фізіку ў лабараторыі Бальфура Сцюарта ў Оўенс-каледжы ў Манчэстэры, затым ў 1876 годзе выйграў стыпендыю на навучанне ў Кембрыджы, дзе правучыўся да 1880 года. З 1882 года лектар па матэматыцы ў Трыніці-каледжы (Кембрыдж). З 1884 года замясціў Рэлея, стаўшы прафесарам фізікі на кафедры эксперыментальнай фізікі ў Кембрыджы. У 1882 годзе ўдастоены прэміі Адамса за сачыненне пра рух віхураў («Treatise on the motion of vortex rings»). У 1890 годзе ажаніўся з Розай Пейджт (Rose Paget), у іх было двое дзяцей. У 1918 годзе ўзначаліў Трыніці-каледж[13].
Навуковая дзейнасць
правіцьУ 1881 годзе Дж. Дж. Томсан увёў паняцце электрамагнітнай масы, назваўшы гэтак тую частку масы, якая абумоўлена энергіяй электрастатычнага поля зараджанай часціцы. Гэтая праца лічыцца першай працай, у якой абмяркоўваецца сувязь энергіі і масы.
У 1897 годзе адкрыў электрон, за што ў 1906 годзе быў удастоены Нобелеўскай прэміі па фізіцы з фармулёўкай «за даследаванні праходжання электрычнасці праз газы». Сын Томсана Джордж Паджэт Томсан (George Paget Thomson, 1892—1975) таксама з часам стаў Нобелеўскім лаўрэатам па фізіцы — у 1937 годзе за эксперыментальнае адкрыццё дыфракцыі электронаў на крышталях.
Дж. Дж. Томсан незалежна ад К. Браўна сканструяваў электронна-прамянёвую трубку (1897)[13]. Прапанаваў прынцып дзеяння мас-спектрометра (1907), метад парабал для вызначэння мас часціц у іонных пучках (1911)[13]. Атрымаў першыя эксперыментальныя звесткі аб існаванні ізатопаў і адкрыў два ізатопы неону[13].
Крыніцы
правіць- ↑ а б Thomson G. P. Sir J.J. Thomson // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Sir Joseph John Thomson // KNAW Past Members Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Томсон Джозеф Джон // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1906/thomson/biographical/ Праверана 6 сакавіка 2023.
- ↑ а б Thomson G. P. J.J. Thomson // Encyclopædia Britannica Праверана 6 сакавіка 2023.
- ↑ Czech National Authority Database Праверана 29 студзеня 2023.
- ↑ Find a Grave — 1996. Праверана 22 чэрвеня 2024.
- ↑ а б в Kindred Britain
- ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
- ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
- ↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
- ↑ www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
- ↑ а б в г д БелЭн 2002.
Літаратура
правіць- Болсун А. І. То́мсан Джозеф Джон // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 484. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Храмов Ю. А. Томсон Джозеф Джон // Физики : Биографический справочник (руск.) / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М.: Наука, 1983. — С. 263. — 400 с. — 200 000 экз.
- То́мсон (Thomson) Джозеф Джон / Рожанский И. Д. // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 67. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)