Джон Арчыбальд Уілер

Джон Арчыбальд Уілер (англ.: John Archibald Wheeler; 9 ліпеня 1911, Джэксанвіл, штат Фларыда, ЗША — 13 красавіка 2008, Хайтстаўн, штат Нью-Джэрсі, ЗША) — амерыканскі фізік-тэарэтык, член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (з 1952). Прэзідэнт Амерыканскага фізічнага таварыства ў 1966 годзе. Скончыў універсітэт Джонса Хопкінса (1933). У 1933—1935 гг. працаваў у Капенгагене ў Нільса Бора, у 1935—1938 — ва ўніверсітэце Паўночнай Караліны, з 1938 г. — у Прынстанскім універсітэце (з 1947 г. — прафесар). Уілерам былі прыдуманыя два тэрміны, якія пазей шырока распаўсюдзіліся ў навуцы і навуковай фантастыцы — чорная дзірка (англ. black hole) і Кратова нара (анг. wormhole).

Джон Арчыбальд Уілер
англ.: John Archibald Wheeler
Дата нараджэння 9 ліпеня 1911(1911-07-09)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 13 красавіка 2008(2008-04-13)[3][1][…] (96 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Joseph L. Wheeler[d][5]
Род дзейнасці фізік, вучоны-ядзершчык, навуковы работнік, пісьменнік-дакументаліст, выкладчык універсітэта, фізік-тэарэтык
Навуковая сфера фізіка
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Карл Херцфельд[d][7]
Вядомыя вучні Якаб Бекенштэйн, Масамі Вакано[d], Рычард Філіпс Фейнман, Hugh Everett III[d], Кіп Торн і W. G. Unruh[d]
Член у
Узнагароды

прэмія Эйнштэйна[d] (2003)

прэмія за навуковую публіцыстыку[d] (1999)

прэмія Вольфа па фізіцы (1996)

медаль Матэўчы[d] (1993)

медаль Оскара Клейна[d] (1992)

прэмія Марселя Гросмана[d] (1989)

медаль Альберта Эйнштэйна[d] (1988)

прэмія памяці Роберта Опенгеймера[d] (1984)

Медаль Эрстэда[d] (1983)

Міжнародны залаты медаль Нільса Бора[d] (1982)

Нацыянальны навуковы медаль ЗША

медаль Франкліна[d] (1969)

прэмія Энрыка Фермі

прэмія Эйнштэйна[d] (1965)

прэмія памяці Рыхтмаера[d] (1954)

грант Гугенхайма (1949)

грант Гугенхайма (1946)

член Амерыканскага фізічнага таварыства[d]

замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (9 сакавіка 1995)

Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Зноскі

  1. а б John Archibald Wheeler // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. John Archibald Wheeler // Музей Саламона Гугенхайма — 1937. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. John A. Wheeler, Physicist Who Coined the Term ‘Black Hole,’ Is Dead at 96 // The New York Times / J. KahnManhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X Праверана 13 сакавіка 2021.
  4. LIBRIS — 2018. Праверана 24 жніўня 2018.
  5. geni.com — 2006.
  6. Leidse Hoogleraren Праверана 19 чэрвеня 2019.
  7. Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.