Дзедаўшчына
«Дзедаўшчы́на», або «дзяду́ха» (аналаг у расійскім ВМФ — «гадко́ўшчына»[1]) — неафіцыйная іерархічная сістэма ўзаемаадносін паміж вайскоўцамі ніжэйшага армейскага звяна (салдатамі, яфрэйтарамі, сяржантамі), заснаваная на іх ранжыраванні, «сартаванні» па прыкмеце велічыні фактычна выслужанага тэрміну службы кожнага канкрэтнага індывіда і звязанай з гэтым дыскрымінацыі, адна з разнавіднасцяў нестатутных узаемаадносін[2]. Мае полукрымінальны характар і праяўляецца звычайна ў выглядзе эксплуатацыі, псіхалагічным, фізічным або сексуальным гвалце[2][3]. К. Л. Банікавым «дзедаўшчына» вызначаецца як «неабмежаваная ў сродках уздзеяння на асобу нестатутная сістэма дамінантных адносін» і падкрэсліваецца яе цесная сувязь з «устаўшчынай»[4].
У большай ці меншай ступені ўласціва ўсім салдацкім калектывам[5][6].
Адносна прычын узнікнення такой з’явы, як «дзедаўшчына», адзінага, агульнапрызнанага меркавання не існуе. У якасці вядучых фактараў вылучаюцца як сацыяльна-эканамічныя, так і біялагічныя, гістарычныя, культурныя фактары.
Падзел вайскоўцаў па нацыянальнай, расавай, этнічнай і рэлігійнай прыкмеце з’яўляецца праявай не «дзедаўшчыны», а так званага зямляцтва[7]. Вядучы, вызначальны фактар «дзедаўшчыны» — адрозненне ў тэрмінах службы[1].
Зноскі
- ↑ а б Нечевин К. Д. Преступления против воинских уставных взаимоотношений: Причины и предупреждение / : диссертация … кандидата юридических наук: 20.02.03.. — М., 1996. — 198 с.
- ↑ а б Моргуленко Е. А. Причины и меры предупреждения нарушений уставных правил взаимоотношений военнослужащих при отсутствии между ними отношений подчинённости / : диссертация … кандидата юридических наук: 12.00.08. — М.: РПА МЮ РФ, 2003. — 308 с.
- ↑ Солнышкина М. И. Асимметрия структуры языковой личности в русском и английском вариантах морского профессионального языка / : автореферат дис. … доктора филологических наук: 10.02.20. — Казань: КазГУ имени В. И. Ульянова-Ленина, 2005. — 53 с.
- ↑ Банников К. Л. Принципы культурогенеза в режимных сообществах. Социально-антропологический анализ российской армии второй половины XX века / : диссертация … доктора исторических наук: 07.00.07. — Институт этнологии и антропологии имени Н. Н. Миклухо-Маклая РАН, 2009. — 389 с.
- ↑ Дедовщина в кремлёвском полку. // РИА «Новости», 02.06.2003 г.
- ↑ Сергей Карамаев Есть ли «дедовщина» в Российской армии? Правозащитники и военные резко расходятся в оценках масштабов неуставных взаимоотношений
- ↑ Клепиков Д. В. Дедовщина как социальный институт / диссертация … кандидата социологических наук: 22.00.04.. — СПб., 1997. — 237 с.