Дэмакратычна-рэспубліканская партыя ЗША
Дэмакратычна-рэспубліканская партыя (англ.: Democratic-Republican Party) — палітычная партыя ЗША, якая існавала з 1792 па 1825 гг. Партыя была заснавана каля 1792 года Томасам Джэферсанам і Джэймсам Мэдысанам у процівагу Федэралісцкай партыі Аляксандра Гамільтана. Дэмакратычна-рэспубліканская партыя стала паступова дамінуючай палітычнай сілай у Злучаных Штатах. У 1820-х гадах пасля роспуску Федэралісцкай партыі партыйная дысцыпліна страціла сваю актуальнасць і рэспубліканцы распаліся на некалькі фракцый, адна з якіх дала пачатак сучаснай Дэмакратычнай партыі, а іншая — Нацыянальнай рэспубліканскай партыі.
| Дэмакратычна-рэспубліканская партыя | |
|---|---|
| англ.: Democratic-Republican Party | |
 | |
| Лідар | Джэймс Мэдысан |
| Заснавальнік | Томас Джэферсан |
| Дата заснавання | 1792 |
| Дата роспуску | 1825 |
| Штаб-кватэра | |
| Краіна | |
| Ідэалогія | рэспубліканізм, аграрызм, федэралізм, ізаляцыянізм |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Утварэнне партыі
правіцьДжэймс Мэдысан паклаў пачатак партыі як Рэспубліканскай сярод кангрэсменаў у Філадэльфіі, якая была сталіцай ЗША ў той час. Пасля гэтага ён з Томасам Джэферсанам і іншымі актывістамі змаглі прыцягнуць у партыю лідараў штатаў і мясцовых лідараў, асабліва ў штаце Нью-Ёрк і ў паўднёвых штатах. Утвораная партыя праз свае газеты пачала актыўна крытыкаваць палітыкі Гамільтана, апелюючы да фермераў, выступаючы за строгае выкананне Канстытуцыі, нейтралітэт у адносінах да еўрапейскіх дзяржаў і больш паўнамоцныя ўрады штатаў, чым прапанавалі федэралісты.
Прадстаўніцтва партыі ў Кангрэсе
правіцьХоць у пачатку станаўлення партыйнай сістэмы было складана ацаніць прыналежнасць многіх кангрэсменаў да той ці іншай партыі, гісторыкі ўжываюць статыстычны аналіз для разбіўкі Кангрэса па партыях. Пасля 1796 года такая нявызначанасць памяншаецца.
| Год выбараў | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Палата прадстаўнікоў | 1788 | 1790 | 1792 | 1794 | 1796 | 1798 | 1800 | 1802 | 1804 | 1806 |
| Федэралісцкая партыя | 37 | 39 | 51 | 47 | 57 | 60 | 38 | 39 | 25 | 24 |
| Дэмакратычна-рэспубліканская партыя | 28 | 30 | 54 | 59 | 49 | 46 | 65 | 103 | 116 | 118 |
| % дэм. рэспубліканцаў | 43 % | 43 % | 51 % | 56 % | 46 % | 43 % | 63 % | 73 % | 82 % | 83 % |
| Сенат | ||||||||||
| Федэралісцкая партыя | 18 | 16 | 16 | 21 | 22 | 22 | 15 | 9 | 7 | 6 |
| Дэмакратычна-рэспубліканская партыя | 8 | 13 | 14 | 11 | 10 | 10 | 17 | 25 | 17 | 28 |
| % дэм. рэспубліканцаў | 31 % | 45 % | 47 % | 34 % | 31 % | 31 % | 53 % | 74 % | 71 % | 82 % |
- Крыніца: Kenneth C. Martis, The Historical Atlas of Political Parties in the United States Congress, 1789—1989 (1989).