Езярышча

гарадскі пасёлак у Беларусі

Езяры́шча[2] (трансліт.: Jeziaryšča) — гарадскі пасёлак у Гарадоцкім раёне Віцебскай вобласці Беларусі, на паўднёва-заходнім беразе возера Езярышча. За 41 км на паўночны захад ад Гарадка, 80 км ад Віцебска, чыгуначная станцыя на лініі Віцебск — Невель (Расія), на аўтамабільнай дарозе Віцебск—Невель (частка дарог М8 і E95). Насельніцтва 1 267 чал. (2017)[3].

Гарадскі пасёлак
Езярышча
Від на трассу М8 (Е95)
Від на трассу М8 (Е95)
Краіна
Вобласць
Раён
Сельсавет
Каардынаты
Першая згадка
Гарадскі пасёлак з
Вышыня цэнтра
160 м
Насельніцтва
  • 1 054 чал. (1 студзеня 2024)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 2139
Паштовы індэкс
211580
Аўтамабільны код
2
СААТА
2218846906
Езярышча на карце Беларусі ±
Езярышча (Беларусь)
Езярышча
Езярышча (Віцебская вобласць)
Езярышча

Гісторыя

правіць

Названа, напэўна, ад возера.

З публікацыі і інтэрпрэтацыі ў 1846 годзе Іванам Грыгаровічам граматы княгіні Ульяны Аляксандраўны, удавы вялікага князя Альгерда, у гістарыяграфіі часам першай згадкі Езярышча даецца «1377 або пазней», а часцей проста 1377 год. На гэтым самым грунце ў Езярышчы змяшчаюць і Успенскую Багародзіцкую царкву, якой рабіла наданне княгіня Ульяна. Між тым, княгіня Ульяна надавала паўкапы (30) грошаў штогод на набыццё ладану (стар.-бел. темянъ ад лац. thymiama) для Успенскай царквы «ў Азярышчы, на Уханях, з Аляксееўшчыны». Гэтая самая Успенская царква і Ухані, з якіх на яе ідуць 30 грошаў яшчэ ў канцы XV — пачатку XVI стст., згадваюцца і ў іншых дарчых запісах, з якіх па сукупнасці вынікае, што гэта саборная Успенская царква на Узгорскім пасадзе ў Віцебску. Алег Ліцкевіч лакалізуе мясцовасць (магчыма, воласць) Азярышча з сялом Уханямі і ў ім службай Аляксееўшчынай, якая мусіла даваць 30 грошаў на ладан, недзе паміж возерам Гародна і ракой Чарнічанкай да паўднёвага захаду ад Віцебска.[4]

У кожным разе, існаванне паселішча на месцы Езярышча яшчэ ў VIII—X стст. і будаўніцтва замка ў XIV—XV стст. пацвярджаюць раскопкі Вольгі Ляўко на гарадзішчы Езярышчанскага замка. Падчас Лівонскай вайны, у 1564 годзе Езярышчанскі замак вытрымаў дзве аблогі маскоўскіх войск. Згадваецца ў маскоўскай «Кнізе Вялікага Чарцяжа» і ў Запісах Рэйнгальда Гейдэнштэйна. У 1583 годзе Езярышча атрымала статус мястэчкам.

Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе, у складзе Расійскай імперыі, цэнтр Езярыйскай воласці Себежскага павета. З 1886 года — сяло.

Гісторыя пасёлка Езярышча звязана з будаўніцтвам на пачатку XX ст. паблізу сяла Езярышча чыгуначнай лініі Віцебск — Невель і пабудовай тут чыгуначнай станцыі. 3 часам вакол станцыі вырас пасёлак. 3 17.07.1924 года — цэнтр Езярышчанскага раёна Віцебскай акругі (ст. Езярышча). Паводле перапісу 1926 года, на чыгуначнай станцыі Езярышча было 18 двароў, 60 жыхароў, вадакачка, бальніца. У Езярышчы размяшчаўся вучэбны пункт 4-га стралковага корпуса, працавала школа па ліквідацыі непісьменнасці.

З 1929 года ў Гарадоцкім раёне. 3 12.02.1935 г. — цэнтр Мехаўскага раёна Віцебскай акругі (з 20.02.1938 г. раён у Віцебскай вобласці).

У Вялікую Айчынную вайну 17 ліпеня 1941 года пасёлак акупіраваны нацыстамі. У пачатку вайны 25.06.1941 г. у Езярышчы створаны знішчальны батальён (107 чалавек), 18.07.1941 г. на базе батальёна створаны Мехаўскі партызанскі атрад, камандзірам якога стаў К. Ф. Волкаў. 07.05.1942 г. атрад (больш за 300 чал.) разгорнуты ў 2-ую Беларускую партызанскую брыгаду імя П. К. Панамарэнкі. У ноч з 6 на 7 верасня адбыўся Езярышчанскі бой, партызаны брыгады разграмілі на ст. Езярышча нямецкі гарнізон. Былі разбураны станцыйныя пабудовы, склады боепрыпасаў, харчавання і вайсковай маёмасці, знішчаны 40 гітлераўцаў. Вызвалены 19.12.1943 г. войскамі 360-ай стралковай дывізіі.

3 04.10.1957 г. Езярышча — гарадскі пасёлак[5], з 18.03.1958 г. — цэнтр раёна, з 25.12.1962 г. у Гарадоцкім раёне. У 1971 г. у г. п. Езярышча было 2,7 тыс. жыхароў, у 1993 г. — 2,3 тыс., цэнтр калгаса імя Дзяржынскага.

У 2014 годзе Езярышча стала цэнтрам новаўтворанага Езярышчанскага сельсавета[6].

Насельніцтва

правіць
Год Колькасць
1886 204
1971 2 700
1995 2 300
2009 1 575
Год Колькасць
2014 1 364
2016 1 280 [7]
2017 1 267 [8]
2019 1 165
Год Колькасць
2020 1 100 [9]
2021 1 116 [10]
2022 1 088 [11]
2023 1 082 [12]
Год Колькасць
2024 1 054 [1]

Эканоміка

правіць

Працуюць хлебазавод, малаказавод, камбінат кааператыўнай прамысловасці, участак гарадоцкага лесапункта, бальніца, аптэка, ветлячэбніца, гасцініца, рэстаран, Дом культуры, Дом піянераў і школьнікаў, СШ, базавая школа-інтэрнат, спартшкола, бібліятэка, дзіцячы сад, 6 магазінаў, аддзяленне сувязі.

Памятныя мясціны

правіць
 
Успенская царква
 

Вядомыя асобы

правіць

Гл. таксама

правіць

Зноскі

правіць
  1. а б Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типаБелстат, 2024.
  2. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7 (DJVU).
  3. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
  4. Лицкевич 2024.
  5. Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб пераўтварэнні вёскі Езярышча, Мехаўскага раёна, Віцебскай вобласці, у гарадскі пасёлак ад 4 кастрычніка 1957 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1957, № 10.
  6. Решение Витебского областного Совета депутатов от 04.09.2014 N 26 «Об изменении административно-территориального устройства Городокского района Витебской области»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 лютага 2016. Праверана 13 верасня 2015.
  7. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпуНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2016.
  8. Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типаНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2017.
  9. Численность населения на 1 января 2020 г. по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типаНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2020.
  10. Численность населения на 1 января 2021 г. и среднегодовая численность населения за 2020 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типаНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2021.
  11. Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типаНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
  12. Численность населения на 1 января 2023 г. и среднегодовая численность населения за 2022 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типаНациональный статистический комитет Республики Беларусь, 2023.

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць