Залатая Агада

Залатая Агада — ілюмінаваны яўрэйскі рукапіс, які, верагодна, быў зроблены ў Каталоніі ў другой чвэрці XIV стагоддзя. Гэта пасхальная Агада (הגדה של פסח), якая з’яўляецца выдатным творам сефардскага мастацтва.

Залатая Агада. 1320-я

Дадатковыя рукапісы[d]

(інв. Add. MS 27210)

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фоліа 4v. Правая верхняя сцэна: Лот і яго дочкі ўцякаюць з Садома; уверсе злева: ахвяра Ісаака; справа справа: Якаў і Ісаў; злева ўнізе: лесвіца Якава.

Сцэны з Выходу (фоліа 14v). Верхняя правая сцэна: дзясятая пошасць са смерцю першародных егіпцян; уверсе злева: яўрэі, якія пакідаюць Егіпет; унізе справа: армія фараона; унізе злева: яўрэі толькі што перайшлі Чырвонае мора, якое зачыняецца і топіць войска фараона

Генеральная ўборка дома да Песаха (фоліа 15r:3).

Серыя з 56 мініяцюр, задуманых як апавядальныя сцэны, якія маюць фоны з залатых лістоў, характарызуе гэтую Агаду як адзіны рукапіс; з-за гэтых залатых лістоў твор звычайна называюць «Залатой Агадай».

Рукапіс захоўваецца ў Брытанскай бібліятэцы (Лондан), дзе ён каталагізаваны пад назвай «Add. MS. 27210».

Паходжанне і характарыстыка рукапісу

Сярод ілюстраваных рукапісаў на іўрыце, і нават сярод усіх існуючых Агадаў, Залатая Агада лічыцца адной з самых выдатных і паходзіць з сярэдневяковага Княства Каталонія.

Мініяцюрны рукапіс на іўрыце, які належыць сефардскаму мастацтву, «Залатая Агада», верагодна, быў створаны ў Барселоне каля 1320 года.

Залатая Агада была зроблена для багатай яўрэйска-іспанскай сям’і. Як і любая кніга на іўрыце, рукапіс адкрываецца па гадзіннікавай стрэлцы, гэта значыць, пачынаючы з таго, што ў кнізе на раманскай мове будзе задняй вокладкай.

Іўрыцкі тэкст Залатой Агады быў напісаны на пергаментных старонках з выкарыстаннем спецыяльна сефардскай каліграфіі.

Згодна з тытульным надпісам на іўрыце, які рукапіс мае на франтыспісе, поўная яго назва — Seder haggadah shel Pesach (סדר הגדה של פסח), што азначае «Парадак пераказу пра Песах».

Літаратура

• Bezalel Narkiss, The Golden Haggadah: A Fourteenth-century Illuminated Hebrew Manuscript in the British Museum, Londres: British Museum, 1970 (англ.)
• Joseph Gutmann, Hebrew Manuscript Painting, Londres: Chato & Windus, 1979 (англ.)
• Bezalel Narkiss, The Golden Haggadah, Londres: British Library, 1997 (англ.)
• Katrin Kogman-Appel, «Die Modelle des Exoduszyklus der Goldenen Haggada (London, British Library, Add. 27210)», en: Judentum — Ausblicke und Einsichten: Festgabe für Kurt Schubert, ed. Clemens Thoma, Günter Stemberger y Johann Maier, Fráncfort: P. Lang, 1993, pp. 269-99 (ням.)
• Marc Michael Epstein, The Medieval Haggadah: Art, Narrative, and Religious Imagination, New Haven: Yale University Press, 2011 (англ.)

Спасылкі

• Hagadá Dorada
• Add. MS. 27210 — Código y ficha de la Hagadá Dorada en el catálogo oficial de la Biblioteca Británica.
• «Turning the Pages: The Golden Haggadah», versión virtual de la Hagadá Dorada (folios selectos), Biblioteca Británica, Londres, [2014].
• «Sacred Texts: Golden Haggadah», Bilbioteca Británica, Londres (en inglés).
• «El legado de Sefarad», Centro Cultural Cervantes, España, 1997.
• Ladenheim, Benito. «Manuscritos hebreos ilustrados», Milim Cultural, Argentina, 2007.
• Richard McBee, Golden Haggadah: A Unique Methodology, 12 de abril de 2012