Званні, чыны і рангі ў Рэспубліцы Беларусь
Да зацвярджэння ўласных сістэм званняў у Рэспубліцы Беларусь былі званні, чыны і рангі, уведзеныя ў СССР.
Класы дзяржслужачых правіць
Класы грамадзянскіх дзяржаўных служачых прадугледжаны арт. 17 Закона Рэспублікі Беларусь ад 1 чэрвеня 2022 г. № 175-З «Пра дзяржаўную службу ў Рэспубліцы Беларусь». Рэестр дзяржаўных грамадзянскіх пасадаў, зацверджаны Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 чэрвеня 2022 г. № 195 «Пра дзяржаўныя грамадзянскія пасады».
Кожнай грамадзянскай дзяржаўнай пасадзе адпавядае пэўны клас грамадзянскага служачага. Для грамадзянскіх служачых вызначаны вышэйшы клас, які складаецца з трох рангаў, і дзевяць класаў, з якіх дзевяты клас ніжэйшы[1][2].
Кваліфікацыйныя класы суддзяў правіць
Для суддзяў судоў Рэспублікі Беларусь вызначаны наступныя кваліфікацыйныя класы (арт. 87 Кодэкса Рэспублікі Беларусь «Пра судаўладкаванне і статус суддзяў»[3] :
- вышэйшы кваліфікацыйны клас 1-га рангу
- вышэйшы кваліфікацыйны клас 2-га рангу
- першы кваліфікацыйны клас
- другі кваліфікацыйны клас
- трэці кваліфікацыйны клас
- чацвёрты кваліфікацыйны клас
- пяты кваліфікацыйны клас
Дыпламатычныя рангі правіць
Пункт 39 Палажэння пра дыпламатычную службу Рэспублікі Беларусь, зацверджанага Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 мая 2008 г. № 276 «Пра некаторыя пытанні дыпламатычнай службы Рэспублікі Беларусь», вызначаны наступныя дыпламатычныя рангі[4]:
- Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол
- Надзвычайны і Паўнамоцны Пасланнік першага класа
- Надзвычайны і Паўнамоцны Пасланнік другога класа
- саветнік першага класа
- саветнік другога класа
- першы сакратар першага класа
- першы сакратар другога класа
- другі сакратар першага класа
- другі сакратар другога класа
- трэці сакратар
- аташэ
Класныя чыны пракуратуры правіць
Часовым палажэннем пра класныя чыны работнікаў органаў пракуратуры Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Пастановай Прэзідыума Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь ад 21 студзеня 1992 г. № 1439-XII «Аб зацвярджэнні Часовага палажэння аб класных чынах работнікаў органаў пракуратуры Рэспублікі Беларусь», Палажэннем пра праходжанне службы ў органах Пракуратуры Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Пастановай Прэзідыума Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь ад 27 кастрычніка 1993 г. № 2539-XII «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах Пракуратуры Рэспублікі Беларусь і Палажэння пра даплаты за выслугу гадоў пракурорскім работнікам Рэспублікі Беларусь, якія маюць класныя чыны», і Палажэннем пра праходжанне службы ў органах Пракуратуры Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Пастановай Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь ад 25 чэрвеня 1996 г. № 396-XII «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах Пракуратуры Рэспублікі Беларусь», вызначаны класныя чыны пракурорскіх работнікаў:
- дзяржаўны саветнік юстыцыі 1 класа
- дзяржаўны саветнік юстыцыі 2 класа
- дзяржаўны саветнік юстыцыі 3 класа
- старшы саветнік юстыцыі
- саветнік юстыцыі
- малодшы саветнік юстыцыі
- юрыст 1 класа
- юрыст 2 класа
- юрыст 3 класа
- малодшы юрыст
Персанальныя званні мытных органаў правіць
Пастановай Прэзідыума Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь ад 23 лістапада 1992 г. № 1956-XII «Аб персанальных званні службовых асоб дзяржаўных мытных органаў Рэспублікі Беларусь і аб Палажэнні аб парадку іх прысваення» вызначаны персанальныя званні службовых асоб дзяржаўных мытных органаў Рэспублікі Беларусь:
Найвышэйшы начальніцкі склад правіць
- дзяржаўны саветнік мытнай службы I рангу
- дзяржаўны саветнік мытнай службы II рангу
- дзяржаўны саветнік мытнай службы III рангу
Старшы начальніцкі склад правіць
- саветнік мытнай службы I рангу
- саветнік мытнай службы II рангу
- саветнік мытнай службы III рангу
Малодшы начальніцкі склад правіць
- інспектар мытнай службы I рангу
- інспектар мытнай службы II рангу
- інспектар мытнай службы III рангу
Палажэннем аб парадку і ўмовах праходжання службы ў мытных органах, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 21 красавіка 2008 г. № 228 «Аб некаторых пытаннях мытных органаў» вызначаны персанальныя званні службовых асоб мытных органаў:
- дзяржаўны саветнік мытнай службы I рангу
- дзяржаўны саветнік мытнай службы II рангу
- дзяржаўны саветнік мытнай службы III рангу
- саветнік мытнай службы I рангу
- саветнік мытнай службы II рангу
- саветнік мытнай службы III рангу
- інспектар мытнай службы I рангу
- інспектар мытнай службы II рангу
- інспектар мытнай службы III рангу
- інспектар мытнай службы IV рангу
Воінскія званні правіць
Законам Рэспублікі Беларусь ад 5 лістапада 1992 г. № 1914-XII «АБ вайсковым абавязку і вайсковай службе» вызначаны воінскія званні:
Вышэйшыя афіцэры правіць
Старэйшыя афіцэры правіць
Малодшыя афіцэры правіць
Прапаршчыкі правіць
Сяржанты і старшыны правіць
Салдаты правіць
Перад воінскім званнем ваеннаслужачага, які праходзіць ваенную службу ў гвардзейскай воінскай часці, дадаецца слова «гвардыі».
Воінскае званне афіцэра, які мае ваенна-ўліковую спецыяльнасць і вышэйшую юрыдычную або медыцынскую (фармацэўтычную, ветэрынарную) адукацыю, дапаўняецца адпаведна словамі «юстыцыі» або «медыцынскай службы».
Воінскае званне рэзервіста дапаўняецца словам «рэзерву».
Воінскае званне грамадзяніна, які знаходзіцца ў запасе або знаходзіцца ў адстаўцы, дапаўняецца адпаведна словамі «запасу» або «у адстаўцы».
Спецыяльныя званні правіць
Органы ўнутраных спраў правіць
Палажэннем аб праходжанні службы асабістым складам органаў унутраных спраў, зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 28 лютага 1994 г. № 113 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы асабістым складам органаў унутраных спраў»[5], Палажэннем аб праходжанні службы ў органах унутраных спраў Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 лістапада 2001 г. № 671 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах унутраных спраў Рэспублікі Беларусь» і Палажэннем аб праходжанні службы ў органах унутраных спраў Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 сакавіка 2012 г. № 133 «Аб пытаннях праходжання службы ў органах унутраных спраў Рэспублікі Беларусь», вызначаны спецыяльныя званні работнікаў органаў унутраных спраў:
Вышэйшы начальніцкі склад правіць
- генерал-палкоўнік міліцыі, генерал-палкоўнік унутранай службы
- генерал-лейтэнант міліцыі, генерал-лейтэнант унутранай службы
- генерал-маёр міліцыі, генерал-маёр унутранай службы
Старшы начальніцкі склад правіць
- палкоўнік міліцыі, палкоўнік унутранай службы
- падпалкоўнік міліцыі, падпалкоўнік унутранай службы
- маёр міліцыі, маёр унутранай службы
Сярэдні начальніцкі склад правіць
- капітан міліцыі, капітан ўнутранай службы
- старшы лейтэнант міліцыі, старшы лейтэнант унутранай службы
- лейтэнант міліцыі, лейтэнант унутранай службы
- малодшы лейтэнант міліцыі, малодшы лейтэнант унутранай службы
Малодшы начальніцкі склад правіць
- старшы прапаршчык міліцыі, старшы прапаршчык унутранай службы
- прапаршчык міліцыі, прапаршчык унутранай службы
- старшына міліцыі, старшына ўнутранай службы
- старшы сяржант міліцыі, старшы сяржант унутранай службы
- сяржант міліцыі, сяржант унутранай службы
- малодшы сяржант міліцыі, малодшы сяржант унутранай службы
Радавы склад правіць
- радавы міліцыі, радавы ўнутранай службы
Органы фінансавых расследаванняў правіць
Палажэннем аб праходжанні службы ў органах фінансавых расследаванняў Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 18 верасня 1998 г. № 456 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах фінансавых расследаванняў Рэспублікі Беларусь» і Палажэннем аб праходжанні службы ў органах фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 2 лістапада 2011 г. № 618 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь», вызначаны спецыяльныя званні работнікаў органаў фінансавых расследаванняў:
Вышэйшы начальніцкі склад правіць
- генерал-маёр фінансавай міліцыі
Старшы начальніцкі склад правіць
- палкоўнік фінансавай міліцыі
- падпалкоўнік фінансавай міліцыі
- маёр фінансавай міліцыі
Сярэдні начальніцкі склад правіць
- капітан фінансавай міліцыі
- старшы лейтэнант фінансавай міліцыі
- лейтэнант фінансавай міліцыі
- малодшы лейтэнант фінансавай міліцыі
Малодшы начальніцкі склад правіць
- старшы прапаршчык фінансавай міліцыі
- прапаршчык фінансавай міліцыі
- старшына фінансавай міліцыі
- старэйшы сяржант фінансавай міліцыі
- сяржант фінансавай міліцыі
- малодшы сяржант фінансавай міліцыі
Радавы склад правіць
- радавы фінансавай міліцыі
Органы і падраздзяленні па надзвычайных сітуацыях правіць
Палажэннем аб праходжанні службы ў органах і падраздзяленнях па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 3 сакавіка 1999 г. № 130 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах і падраздзяленнях па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь» і Палажэннем аб праходжанні службы ў органах і падраздзяленнях па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 11 студзеня 2013 г. № 22 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы ў органах і падраздзяленнях па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь», вызначаны спецыяльныя званні работнікаў органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях:
Вышэйшы начальніцкі склад правіць
- генерал-лейтэнант унутранай службы
- генерал-маёр унутранай службы
Старшы начальніцкі склад правіць
- палкоўнік унутранай службы
- падпалкоўнік унутранай службы
- маёр унутранай службы
Сярэдні начальніцкі склад правіць
- капітан ўнутранай службы
- старшы лейтэнант унутранай службы
- лейтэнант унутранай службы
- малодшы лейтэнант унутранай службы
Малодшы начальніцкі склад правіць
- старшы прапаршчык унутранай службы
- прапаршчык унутранай службы
- старшына ўнутранай службы
- старэйшы сяржант унутранай службы
- сяржант унутранай службы
- малодшы сяржант унутранай службы
Радавы склад правіць
- радавы ўнутранай службы
Следчы камітэт правіць
Палажэннем аб парадку праходжання службы ў Следчым камітэце Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 10 лістапада 2011 г. № 515 «Пытанні Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь», вызначаны спецыяльныя званні супрацоўнікаў Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь:
Вышэйшы начальніцкі склад (вышэйшыя спецыяльныя званні) правіць
- генерал-палкоўнік юстыцыі
- генерал-лейтэнант юстыцыі
- генерал-маёр юстыцыі
Старшы начальніцкі склад (старэйшыя спецыяльныя званні) правіць
- палкоўнік юстыцыі
- падпалкоўнік юстыцыі
- маёр юстыцыі
Сярэдні начальніцкі склад правіць
- капітан юстыцыі
- старшы лейтэнант юстыцыі
- лейтэнант юстыцыі
- малодшы лейтэнант юстыцыі
Малодшы начальніцкі склад правіць
- старшы прапаршчык юстыцыі
- прапаршчык юстыцыі
- старшына юстыцыі
- старэйшы сяржант юстыцыі
- сяржант юстыцыі
- малодшы сяржант юстыцыі
Радавы склад правіць
- радавы юстыцыі
Дзяржаўны камітэт судовых экспертыз правіць
Палажэннем аб парадку праходжання службы ў Дзяржаўным камітэце судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1 ліпеня 2013 г. № 292 «Пытанні Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь», вызначаны спецыяльныя званні супрацоўнікаў Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь:
Вышэйшы начальніцкі склад правіць
- генерал-лейтэнант юстыцыі
- генерал-маёр юстыцыі
Старшы начальніцкі склад правіць
- палкоўнік юстыцыі, палкоўнік медыцынскай службы
- падпалкоўнік юстыцыі, падпалкоўнік медыцынскай службы
- маёр юстыцыі, маёр медыцынскай службы
Сярэдні начальніцкі склад правіць
- капітан юстыцыі, капітан медыцынскай службы
- старшы лейтэнант юстыцыі, старшы лейтэнант медыцынскай службы
- лейтэнант юстыцыі, лейтэнант медыцынскай службы
- малодшы лейтэнант юстыцыі, малодшы лейтэнант медыцынскай службы
Малодшы начальніцкі склад правіць
- старшы прапаршчык юстыцыі, старшы прапаршчык медыцынскай службы
- прапаршчык юстыцыі, прапаршчык медыцынскай службы
- старшына юстыцыі, старшына медыцынскай службы
- старэйшы сяржант юстыцыі, старшы сяржант медыцынскай службы
- сяржант юстыцыі, сяржант медыцынскай службы
- малодшы сяржант юстыцыі, малодшы сяржант медыцынскай службы
Радавы склад правіць
- радавы юстыцыі, радавы медыцынскай службы
Спецыяльныя званні супрацоўнікаў медыцынскай службы прысвойваюць супрацоўнікам, якія маюць сярэднюю спецыяльную або вышэйшую адукацыю медыцынскага профілю.
Зноскі
- ↑ Закон Рэспублікі Беларусь «Пра дзяржаўную службу ў Рэспубліцы Беларусь»
- ↑ Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 чэрвеня 2022 г. № 195 «Пра дзяржаўныя грамадзянскія пасады»
- ↑ Кодэкс Рэспублікі Беларусь «Пра судаўладкаванне і статус суддзяў»
- ↑ Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 мая 2008 г. № 276 «Пра некаторыя пытанні дыпламатычнай службы Рэспублікі Беларусь»
- ↑ Раней было прынята Палажэнне аб праходжанні службы асабістым складам органаў унутраных спраў, зацверджанае пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 23 снежня 1991 г. № 485 «Аб зацвярджэнні Палажэння аб праходжанні службы асабістым складам органаў унутраных спраў» (не апублікавана ў электронным выглядзе).