Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева
Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева (15 (27) кастрычніка 1898 або 12 (24) кастрычніка 1898 — 2 кастрычніка 1974) — савецкі вучоны-мікрабіёлаг і эпідэміёлаг, сапраўдны член Акадэміі медыцынскіх навук СССР, стваральнік антыбіётыкаў у СССР. Лаўрэат Сталінскай прэміі першай ступені.
| Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 15 (27) кастрычніка 1898 ці 1899[1] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 2 снежня 1974[2] |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства |
|
| Муж | Леў Аляксандравіч Зільбер[d] |
| Род дзейнасці | урач, вірусолаг, мікрабіёлаг, эпідэміёлаг, выкладчыца ўніверсітэта |
| Навуковая сфера | мікрабіялогія і эпідэміялогія[3] |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Член у | |
| Прэміі |
 |
| Узнагароды |
     |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Нарадзілася 15 (27) кастрычніка (па іншых звестках 12 (24) кастрычніка) 1898 года на хутары Фролаў (цяпер горад Фролава, Валгаградскай вобласці) у сям’і заможнага вайсковага казацкага старшыны, пад'есаула Вісарыёна Васілевіча Ярмольева і яго жонкі Аляксандры Гаўрылаўны, якая пасля жыла з дачкой да сваёй смерці ва ўзросце 92 гадоў[4]. Маці прывезла іх з сястрой Аленай (старэйшай за Зінаіду на тры гады) у Новачаркаск вучыцца ў гімназіі. У 1915 годзе Зінаіда скончыла з залатым медалём Марыінскую жаночую гімназію ў Новачаркаску і паступіла на медыцынскі факультэт Данскога універсітэта. З другога курса займалася мікрабіялогіяй, слухала лекцыі прафесараў У. А. Барыкіна і П. Ф. Здрадоўскага. Пад кіраўніцтвам Барыкіна, які шмат займаўся вывучэннем халерных і халерападобных вібрыёнаў, пачала даследаванні біяхіміі мікробаў, ён жа ў больш познія гады настаяў на яе пераездзе ў Маскву. Скончыла ўніверсітэт у 1921 годзе.
Займалася вывучэннем халеры. Адкрыла халерападобны вібрыён, які свеціцца, што цяпер носіць яе імя.
З 1925 года ўзначальвала аддзел біяхіміі мікробаў у Біяхімічным інстытуце Народнага камісарыята аховы здароўя РСФСР у Маскве. У 1934 годзе аддзел увайшоў у склад УІЭМ.
У 1942 годзе ўпершыню ў СССР атрымала пеніцылін[5] (крустазін УІЭМ), пасля актыўна ўдзельнічала ў арганізацыі яго прамысловай вытворчасці ў СССР. Вынаходства выратавала тысячы жыццяў савецкіх салдат падчас Вялікай Айчыннай вайны.
У 1942 годзе, калі Сталінград стаў прыфрантавым пунктам для эвакуяваных, была накіравана ў горад для прадухілення захворвання насельніцтва халерай, дзе была наладжана вытворчасць халернага бактэрыяфага, які штодня атрымлівалі 50 000 чалавек. Паўгода правяла З. В. Ярмольева ў абложаным Сталінградзе[6].
У 1945—1947 гадах — дырэктар Інстытута біялагічнай прафілактыкі інфекцый. У 1947 годзе на базе гэтага інстытута быў створаны Усесаюзны навукова-даследчы інстытут пеніцыліну (пазней — Усезаюзны навукова-даследчы інстытут антыбіётыкаў), у якім яна загадвала аддзелам эксперыментальнай тэрапіі. Адначасова з 1952 года і да канца жыцця ўзначальвала кафедру мікрабіялогіі і лабараторыю новых антыбіётыкаў ЦІУУ (цяпер Расійская медыцынская акадэмія бесперапыннай прафесійнай адукацыі).
Аўтар больш за 500 навуковых работ і 6 манаграфій. Пад яе кіраўніцтвам падрыхтавана і абаронена каля 180 дысертацый, у тым ліку 34 доктарскія[7].
Памерла 2 снежня 1974 года. Пахаваная ў Маскве на Кузьмінскіх могілках (участак № 29).
Сям’я правіць
- Першы муж — вядомы вірусолаг Леў Зільбер. Рэпрэсаваны ў 1937 годзе. Хоць у гэты час яны былі разведзеныя, Зінаіда Ярмольева прыклала шмат намаганняў да яго вызвалення.
- Другі муж — мікрабіёлаг Аляксей Аляксандравіч Захараў. Арыштаваны 20 лютага 1938 года, расстраляны і пахаваны на «Камунарцы» (Маскоўская вобласць) 3 кастрычніка 1938 года[8]. Блізкім паведамілі, што ён памёр у турэмнай бальніцы ў 1940 годзе.
Узнагароды і прэміі правіць
- Сталінская прэмія першай ступені (1943) за распрацоўку новага метаду хуткай дыягностыкі і фагапрафілактыкі інфекцыйнай хваробы[9] (прэмія перададзена ў Фонд абароны на будаўніцтва самалёта, набыты за гэтыя сродкі знішчальнік атрымаў надпіс на борце «Зінаіда Ярмольева»).
- Заслужаны дзеяч навукі РСФСР;
- Два ордэны Леніна;
- Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга;
- Ордэн «Знак Пашаны»;
- Медалі СССР.
Памяць правіць
 Вонкавыя выявы
| |
|---|---|
|
Надгробный памятник на Кузьминском кладбище. |
- Зінаіда Ярмольева — прататып Таццяны Уласенкавай, галоўнай гераіні раману Веньяміна Каверына «Адкрытая кніга».
- Зінаіда Ярмольева — прататып Светавай, галоўнай гераіні п’есы Александра Ліпаўскага «На парозе тайны».
- Вобраз Ярмольінай/«Уласенкавай» выведзены ў тэлевізійных фільмах «Адкрытая кніга» (1973, у галоўнай ролі — Людміла Чурсіна), «Адкрытая кніга» (1977, у галоўнай ролі — Ія Савіна, Наталья Дзікарова), а таксама ў тэлесерыяле «Чорныя кошкі» (2013, у ролі Зінаіды — Ганна Дзячэнка).
- Імем Ярмольевай названа вуліца ў Фролаве Валгаградскай вобласці.
- Помнік Зінаідзе Ярмольевай
Зноскі
- ↑ Czech National Authority Database Праверана 8 чэрвеня 2022.
- ↑ Zinaida Vissarionovna Ermoleva // TracesOfWar
- ↑ Czech National Authority Database Праверана 19 верасня 2023.
- ↑ Наталья Смирнова Свет и обаяние личности (Зинаида Ермольева) — Ростовский еженедельник Академия. (в статье цитируются материалы из Государственного архива Ростовской области).(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 сакавіка 2018. Праверана 25 кастрычніка 2018.
- ↑ Кветной И.. 30 величайших открытий в истории медицины, которые навсегда изменили нашу жизнь. Жизни ради жизни. Рассказы ученого клоунеля (руск.). — АСТ, 2015. — С. 135. — ISBN 9785457492899.
- ↑ Зинаида Виссарионовна Ермольева Архівавана 13 верасня 2019.
- ↑ Медицинская газета Архівавана 29 кастрычніка 2013.
- ↑ МЕМОРИАЛ: растрельные списки Коммунарки. 1938. Октябрь Архівавана 4 сакавіка 2016.
- ↑ Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)