Карл Бары Шарплес

Карл Бары Шарплес
Карл Бары Шарплес
	англ.: Karl Barry Sharpless
Дата нараджэння	28 красавіка 1941 (82 гады)
Месца нараджэння	Філадэльфія, акруга Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША;
Грамадзянства	ЗША;
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Масачусецкі тэхналагічны інстытут; Scripps Research[d]; Стэнфардскі ўніверсітэт;
Альма-матар	Гарвардскі ўніверсітэт; Friends' Central School[d] (1959); Дартмуцкі каледж[d] (1963); Стэнфардскі ўніверсітэт (1968); Дартмуцкі каледж[d] (1963);
Навуковы кіраўнік	Eugene van Tamelen[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі;
Узнагароды	American Chemical Society Award for Creative Work in Synthetic Organic Chemistry[d] (1983) грант Гугенхайма (1987) Prelog Medal[d] (1988) прэмія Шэеле[d] (1991) прэмія імя Артура Коўпа[d] (1992) Прэмія стагоддзя[d] (1993) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (1995) прэмія Харві (1998) прэмія Нацыянальнай акадэміі навук ЗША ў галіне хімічных навук[d] (2000) Chirality Medal[d] (2000) медаль Бенджаміна Франкліна[d] (2001) прэмія Вольфа па хіміі (2001) Нобелеўская прэмія па хіміі (2001) медаль Ф. А. Котана[d] (2014) медаль Прыстлі[d] (2019) Нобелеўская прэмія па хіміі (2022) Chemical Pioneer Award[d] (1988) Roger Adams Award in Organic Chemistry[d] (1997) William H. Nichols Medal[d] (2006) Tetrahedron Prize[d] (1993) Sir Derek Barton Gold medal[d] (2022)
Сайт	scripps.edu/chem/sharple…
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Бары Шарплес (англ.: Barry Sharpless; нар. 28 красавіка 1941, Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША) — амерыканскі вучоны-хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі за 2001 год сумесна з Рыёдзі Наёры і Уільямам Ноўлсам з фармулёўкай «за даследаванні, якія выкарыстоўваюцца ў фармацэўтычнай прамысловасці — стварэнне хіральных каталізатараў акісляльна-аднаўленчых рэакцый». У прыватнасці за адкрыццё рэакцыі энантыямернага эпаксідавання алкена. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі за 2022 год сумесна з Мортэнам Мельдалем і Каралін Бертоцы «за развіццё клік-хіміі і біяартаганальнай хіміі».

УзнагародыПравіць

1983 — American Chemical Society Award for Creative Work in Synthetic Organic Chemistry^[de]
1986 — Paul Janssen Prize for Creativity in Organic Synthesis
1987 — Стыпендыя Гугенхайма^[12]
1988 — Chemical Pioneer Award^[en]
1991 — Прэмія Шэеле
1992 — Прэмія імя Артура Коўпа
1993 — Прэмія стагоддзя
1993 — Tetrahedron Prize^[en]
1995 — Міжнародная прэмія караля Фейсала
1997 — Roger Adams Award^[de]
1998 — Прэмія Харві
2000 — Paul N. Rylander Award^[de]
2000 — Прэмія НАН ЗША па хімічных навуках^[en]
2000 — Chirality Medal^[en]
2001 — Нобелеўская прэмія па хіміі
2001 — Прэмія Вольфа па хіміі
2001 — Медаль Джона Скота
2001 — Медаль Бенджаміна Франкліна
2013 — Thomson Reuters Citation Laureate
2014 — Медаль Ф. А. Катана^[de]
2019 — Медаль Прыстлі
2022 — Нобелеўская прэмія па хіміі

Зноскі

↑ K. Barry Sharpless // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ K. Barry Sharpless // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Theopold K. H. The 2001 Benjamin Franklin medal in chemistry presented to K. Barry Sharpless // Journal of the Franklin Institute — Elsevier BV, 2002. — Vol. 339, Iss. 3. — P. 307–314. — ISSN 0016-0032; 1879-2693 — doi:10.1016/S0016-0032(01)00047-3
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3810626"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100157973"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746413"></a>
↑ http://www.chem-station.com/en/?p=653
↑ http://depa.fquim.unam.mx/amyd/archivero/Oxidacionreduccion_10110.pdf
↑ http://www.nndb.com/people/854/000100554/
↑ http://www.nndb.com/org/290/000161804/
↑ ^а ^б ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>
↑ ^а ^б ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>
↑ ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>
↑ NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
↑ K. Barry Sharpless (англ.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Праверана 11 красавіка 2019.

СпасылкіПравіць

Аўтабіяграфія на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)

[_28fd5747ca0ca8df-1] K. Barry Sharpless // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_03be5c9bfaf55183-2] K. Barry Sharpless // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[_3acec6d653d41ee5-3] Theopold K. H. The 2001 Benjamin Franklin medal in chemistry presented to K. Barry Sharpless // Journal of the Franklin Institute — Elsevier BV, 2002. — Vol. 339, Iss. 3. — P. 307–314. — ISSN 0016-0032; 1879-2693 — doi:10.1016/S0016-0032(01)00047-3
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3810626"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100157973"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746413"></a>

[_041d06e52a5464c8-4] ttp://www.chem-station.com/en/?p=653

[_c20a2d513df1ddfc-5] ttp://depa.fquim.unam.mx/amyd/archivero/Oxidacionreduccion_10110.pdf

[_41c6bcfc7a1dd35c-6] ttp://www.nndb.com/people/854/000100554/

[_3a8809b63783d78a-7] ttp://www.nndb.com/org/290/000161804/

[_cbefe6b924174e7f-8] а ^б ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>

[_4c47558e1b5f8bd7-9] а ^б ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>

[_7413f7cebdc198c4-10] ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600"></a>

[_6f91517a68bd0f9b-11] NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

[12] K. Barry Sharpless (англ.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Праверана 11 красавіка 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[10]

[8]

[9]

[11]

[12]

Карл Бары Шарплес
англ.: Karl Barry Sharpless

Дата нараджэння	28 красавіка 1941(1941-04-28)^[1]^[2] (82 гады)
Месца нараджэння	Філадэльфія, акруга Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША^[3]^[4]^[5]
Грамадзянства	ЗША^[6]^[7]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Масачусецкі тэхналагічны інстытут Scripps Research^[d]^[10] Стэнфардскі ўніверсітэт
Альма-матар	Гарвардскі ўніверсітэт Friends' Central School^[d] (1959) Дартмуцкі каледж^[d] (1963) Стэнфардскі ўніверсітэт (1968)^[8] Дартмуцкі каледж^[d] (1963)^[9]
Навуковы кіраўнік	Eugene van Tamelen^[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі^[11]
Узнагароды	American Chemical Society Award for Creative Work in Synthetic Organic Chemistry^[d] (1983) грант Гугенхайма (1987) Prelog Medal^[d] (1988) прэмія Шэеле^[d] (1991) прэмія імя Артура Коўпа^[d] (1992) Прэмія стагоддзя^[d] (1993) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі^[d] (1995) прэмія Харві (1998) прэмія Нацыянальнай акадэміі навук ЗША ў галіне хімічных навук^[d] (2000) Chirality Medal^[d] (2000) медаль Бенджаміна Франкліна^[d] (2001) прэмія Вольфа па хіміі (2001) Нобелеўская прэмія па хіміі (2001) медаль Ф. А. Котана^[d] (2014) медаль Прыстлі^[d] (2019) Нобелеўская прэмія па хіміі (2022) Chemical Pioneer Award^[d] (1988) Roger Adams Award in Organic Chemistry^[d] (1997) William H. Nichols Medal^[d] (2006) Tetrahedron Prize^[d] (1993) Sir Derek Barton Gold medal^[d] (2022)
Сайт	scripps.edu/chem/sharple…
Медыяфайлы на Вікісховішчы