Карл Веерштрас

Карл Ваерштрас (Веерштрас)
Карл Ваерштрас (Веерштрас)
	ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß
Дата нараджэння	31 кастрычніка 1815[…]
Месца нараджэння	Остэнфелдэ[d], Энігерла, Варэндорф, адміністрацыйная акруга Мюнстэр, Германія;
Дата смерці	19 лютага 1897[…] (81 год)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія, Германская імперыя[…];
Грамадзянства	Каралеўства Прусія;
Род дзейнасці	матэматык, настаўнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	матэматыка
Месца працы	Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма[d]; Gewerbeinstitut Berlin[d]; Браўнсбергскі езуіцкі калегіум[d];
Альма-матар	Бонскі ўніверсітэт (1838); Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма (1840); Гімназія Тэадарыянум[d] (1834);
Навуковы кіраўнік	Крыстоф Гудэрман
Вядомыя вучні	С. В. Кавалеўская; Д. Ф. Селіванаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Corps Saxonia Bonn[d]; Леапальдзіна; Пецярбургская акадэмія навук; Шведская каралеўская акадэмія навук; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Расійская акадэмія навук; Пруская акадэмія навук; Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d]; Баварская акадэмія навук; Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Турынская акадэмія навук[d]; Гётынгенская акадэмія навук;
Узнагароды	honorary doctor of the University of Königsberg[d] (1856) ; медаль Гельмгольца[d] (1892) медаль Катэніуса[d] (1887) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (12 мая 1881)
Подпіс
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Тэадор Вільгельм Веерштрас, або Карл Ваерштрас (ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß; 31 кастрычніка 1815 — 19 лютага 1897) — выдатны нямецкі матэматык, «бацька сучаснага аналізу».

Вымаўленне прозвішча па-беларуску

Карл Ваерштрас быў немцам. Па-нямецку яго прозвішча ням.: Weierstraß вымаўлялася блізка да «Ваерштрас» ці «Вайэршрасс». Прычына гэтага ў тым, што спалучэнне літар «ei» у нямецкай мове пазначае спараны гук (дыфтонг), які гучыць прыблізна як «ай» (прыклады, ням.: Weihnachten — «Вайнахтэн» — бел.: "Ражаство", ням.: Eisenbahn — «Айзэнбан» — бел.: "чыгунка"). Такім чынам, напісанне Карл Тэадор Вільхельм Ваерштрас лепш адлюстроўвае вымаўленне гэтага імені ў нямецкай мове.

Напісанне «Веерштрас» перайшло ў беларускую мову з расійскай пісьмовай традыцыі, дзе гэта імя перадаецца як руск.: Вейерштрасс. Такое напісанне ўзнікла, хутчэй за ўсё, прамой падстаноўкай кірылічных букваў замест лацінскіх літар. Пры гэтым, відавочна, не былі ўлічаны асаблівасці вымаўлення спалучэнняў літар.

Працы

«Abhandlungen-1»// Math. Werke. Bd. 1 Berlin, 1894
«Abhandlungen-2»// Math. Werke. Bd. 2 Berlin, 1897
«Abhandlungen-3»// Math. Werke. Bd. 3 Berlin, 1915
«Vorl. ueber die Theorie der Abelschen Transcendenten»// Math. Werke. Bd. 4 Berlin, 1902
«Vorl. ueber Variationsrechnung»// Math. Werke. Bd. 6 Berlin, 1927
Digitalized versions of Weierstraß' original publications are freely available online from the library of the Berlin Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г Cantor M. Weierstraß, Karl // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Т. 55. — S. 11–13.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26218944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61751"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25907510"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208"></a>
↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Braunmühl A. v. Weierstrass, Karl Theodor Wilhelm // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Т. 2. — S. 170–173. Праверана 4 студзеня 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96094"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
↑ ^а ^б www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
↑ Kösener Corpslisten (1910 edition) — S. 93.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15283466"></a>
↑ https://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/karl-weierstrass/ Праверана 4 студзеня 2022.

Літаратура

А. А. Гусак, Г. М. Гусак, А. А. Брычыкава Даведнік па вышэйшай матэматыцы» — Мн.: «ТетраСистемс», 2007. — С. 543.

[_c4681b2c378d59d7-1] а ^б ^в ^г Cantor M. Weierstraß, Karl // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Т. 55. — S. 11–13.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26218944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61751"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25907510"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208"></a>

[_1724aafd92499396-2] а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_edd835ef681cb23d-3] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Braunmühl A. v. Weierstrass, Karl Theodor Wilhelm // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Т. 2. — S. 170–173. Праверана 4 студзеня 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96094"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>

[_6e236b839d85ffe8-4] а ^б www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

[_3bc81dbbb8c85fba-5] Kösener Corpslisten (1910 edition) — S. 93.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15283466"></a>

[_7ea4eaed501fd43e-6] ttps://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/karl-weierstrass/ Праверана 4 студзеня 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Карл Ваерштрас (Веерштрас)
ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß

Дата нараджэння	31 кастрычніка 1815(1815-10-31)^[1]^[2]^[…]
Месца нараджэння	Остэнфелдэ^[d], Энігерла, Варэндорф, адміністрацыйная акруга Мюнстэр, Германія^[1]^[3]
Дата смерці	19 лютага 1897(1897-02-19)^[1]^[2]^[…] (81 год)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія, Германская імперыя^[1]^[4]^[…]
Грамадзянства	Каралеўства Прусія^[3]
Род дзейнасці	матэматык, настаўнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	матэматыка
Месца працы	Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма^[d]^[3] Gewerbeinstitut Berlin^[d]^[3] Браўнсбергскі езуіцкі калегіум^[d]^[3]
Альма-матар	Бонскі ўніверсітэт (1838)^[3] Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма (1840)^[3] Гімназія Тэадарыянум^[d] (1834)^[3]
Навуковы кіраўнік	Крыстоф Гудэрман
Вядомыя вучні	С. В. Кавалеўская Д. Ф. Селіванаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Corps Saxonia Bonn^[d]^[5] Леапальдзіна^[6] Пецярбургская акадэмія навук Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук^[3] Нацыянальная акадэмія навук Італіі^[d] Баварская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук^[d]^[4] Гётынгенская акадэмія навук
Узнагароды	honorary doctor of the University of Königsberg^[d] (1856) медаль Гельмгольца^[d] (1892) медаль Катэніуса^[d] (1887) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (12 мая 1881)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы