Карл Веерштрас

Карл Ваерштрас (Веерштрас)
Карл Ваерштрас (Веерштрас)
	ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß
Дата нараджэння	31 кастрычніка 1815[…]
Месца нараджэння	Остэнфелдэ[d], Энігерла[d], Раён Варэндорф, адміністрацыйная акруга Мюнстэр, Германія;
Дата смерці	19 лютага 1897[…] (81 год)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія;
Грамадзянства	Германскі саюз; Германская імперыя;
Род дзейнасці	матэматык, настаўнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	матэматыка
Месца працы	Берлінскі тэхнічны ўніверсітэт; Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма[d]; Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальта;
Альма-матар	Бонскі ўніверсітэт (1838); Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма[d] (1840); Кёнігсбергскі ўніверсітэт;
Навуковы кіраўнік	Крыстоф Гудэрман
Вядомыя вучні	С. В. Кавалеўская; Д. Ф. Селіванаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Corps Saxonia Bonn[d]; Леапальдзіна[d]; Пецярбургская акадэмія навук; Шведская каралеўская акадэмія навук; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук[d]; Расійская акадэмія навук; Пруская акадэмія навук; Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d]; Баварская акадэмія навук; Турынская акадэмія навук[d]; Нацыянальная акадэмія навук ЗША;
Узнагароды і прэміі	honoris causa[d] (1856) медаль Коплі (1895) медаль Гельмгольца[d] (1892) медаль Катэніуса[d] (1887) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]
	Карл Ваерштрас (Веерштрас) на Вікісховішчы

Карл Тэадор Вільгельм Веерштрас, або Карл Ваерштрас (ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß; 31 кастрычніка 1815 — 19 лютага 1897) — выдатны нямецкі матэматык, «бацька сучаснага аналізу».

Вымаўленне прозвішча па-беларускуПравіць

Карл Ваерштрас быў немцам. Па-нямецку яго прозвішча ням.: Weierstraß вымаўлялася блізка да «Ваерштрас» ці «Вайэршрасс». Прычына гэтага ў тым, што спалучэнне літар «ei» у нямецкай мове пазначае спараны гук (дыфтонг), які гучыць прыблізна як «ай» (прыклады, ням.: Weihnachten — «Вайнахтэн» — бел.: "Ражаство", ням.: Eisenbahn — «Айзэнбан» — бел.: "чыгунка"). Такім чынам, напісанне Карл Тэадор Вільхельм Ваерштрас лепш адлюстроўвае вымаўленне гэтага імені ў нямецкай мове.

Напісанне «Веерштрас» перайшло ў беларускую мову з расійскай пісьмовай традыцыі, дзе гэта імя перадаецца як руск.: Вейерштрасс. Такое напісанне ўзнікла, хутчэй за ўсё, прамой падстаноўкай кірылічных букваў замест лацінскіх літар. Пры гэтым, відавочна, не былі ўлічаны асаблівасці вымаўлення спалучэнняў літар.

ПрацыПравіць

«Abhandlungen-1»// Math. Werke. Bd. 1 Berlin, 1894
«Abhandlungen-2»// Math. Werke. Bd. 2 Berlin, 1897
«Abhandlungen-3»// Math. Werke. Bd. 3 Berlin, 1915
«Vorl. ueber die Theorie der Abelschen Transcendenten»// Math. Werke. Bd. 4 Berlin, 1902
«Vorl. ueber Variationsrechnung»// Math. Werke. Bd. 6 Berlin, 1927
Digitalized versions of Weierstraß' original publications are freely available online from the library of the Berlin Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.

Зноскі

↑ ^1,0 ^1,1 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11876618X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Cantor M. Weierstraß, Karl // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Т. 55. — S. 11–13.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26218944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61751"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25907510"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208"></a>
↑ MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11876618X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ (unspecified title) Праверана 3 ліпеня 2019.

ЛітаратураПравіць

А. А. Гусак, Г. М. Гусак, А. А. Брычыкава Даведнік па вышэйшай матэматыцы» — Мн.: «ТетраСистемс», 2007. — С. 543.

[_7c4e7c8406009976-1] 1,0 ^1,1 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11876618X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_c4681b2c378d59d7-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Cantor M. Weierstraß, Karl // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Т. 55. — S. 11–13.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26218944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61751"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25907510"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208"></a>

[_b3cc733bc8e1f161-3] MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_77ac1a2a7d087850-4] ta.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>

[_39cdb8287ca45e3d-5] Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #11876618X // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_b5af25421a79fd9e-6] (unspecified title) Праверана 3 ліпеня 2019.

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

Карл Ваерштрас (Веерштрас)
ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß

Дата нараджэння	31 кастрычніка 1815(1815-10-31)^[1]^[2]^[…]
Месца нараджэння	Остэнфелдэ^[d], Энігерла^[d], Раён Варэндорф, адміністрацыйная акруга Мюнстэр, Германія^[2]
Дата смерці	19 лютага 1897(1897-02-19)^[1]^[4]^[…] (81 год)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія^[5]^[2]
Грамадзянства	Германскі саюз Германская імперыя
Род дзейнасці	матэматык, настаўнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	матэматыка
Месца працы	Берлінскі тэхнічны ўніверсітэт Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма^[d] Берлінскі ўніверсітэт імя Гумбальта^[6]
Альма-матар	Бонскі ўніверсітэт (1838) Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма^[d] (1840) Кёнігсбергскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Крыстоф Гудэрман
Вядомыя вучні	С. В. Кавалеўская Д. Ф. Селіванаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Corps Saxonia Bonn^[d] Леапальдзіна^[d] Пецярбургская акадэмія навук Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук^[d] Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук Італіі^[d] Баварская акадэмія навук Турынская акадэмія навук^[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Узнагароды і прэміі	honoris causa^[d] (1856) медаль Коплі (1895) медаль Гельмгольца^[d] (1892) медаль Катэніуса^[d] (1887) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d]
Карл Ваерштрас (Веерштрас) на Вікісховішчы