Карл Дзёніц (ням.: Karl Dönitz [ˈdøːnɪts]; 16 верасня 1891, Грунау, Германія – 24 снежня 1980, Аўмюле, Шлезвіг-Гольштэйн, Заходняя Германія) — нямецкі марскі афіцэр (з 1943 грос-адмірал) і галоўнакамандуючы Крыгсмарынэ (ням.: Kriegsmarine) падчас Другой сусветнай вайны. У маі 1945, паводле тастаменту Гітлера, на працягу 23 дзён з’яўляўся рэйхспрэзідэнтам Германіі і галоўнакамандуючым Вермахта.

Карл Дзёніц
Karl Dönitz
Сцяг4-ы Рэйхспрэзідэнт Германіі
30 красавіка — 23 мая 1945
Папярэднік Адольф Гітлер як фюрар Германіі
Пераемнік пасада скасаваная;
Тэадор Хойс як федэральны прэзідэнт Заходняй Германіі;
Вільгельм Пік як прэзідэнт ГДР
Нараджэнне 16 верасня 1891(1891-09-16)[1][2][…]
Смерць 24 снежня 1980(1980-12-24)[2][4][…] (89 гадоў)
Месца пахавання
Жонка Ingeborg Weber[d]
Дзеці Klaus Dönitz[d] і Peter Dönitz[d]
Веравызнанне пратэстанцтва і лютэранства
Партыя
Адукацыя
Аўтограф Выява аўтографа
Ваенная служба
Гады службы 19101945
Прыналежнасць Сцяг Германіі (1871-1918, 1933-1935) Германская імперыя
Сцяг Германіі Веймарская рэспубліка
Сцяг Нацысцкай Германіі Нацысцкая Германія
Род войскаў Кайзерліхмарынэ
Рэйхсмарынэ
Крыгсмарынэ
Званне
Грос-адмірал крыгсмарынэ
Грос-адмірал крыгсмарынэ
Грос-адмірал
Камандаваў Падводны флот, крыгсмарынэ
Бітвы Першая сусветная вайна,
Другая сусветная вайна
Узнагароды
Рыцарскі крыж Жалезнага крыжа з Дубовым лісцем
Рыцарскі крыж Жалезнага крыжа з Дубовым лісцем
Ордэн Міхая Храбрага
Ордэн Міхая Храбрага
Залаты партыйны знак НСДАП
Залаты партыйны знак НСДАП
Жалезны крыж 1-га класа
Жалезны крыж 1-га класа
Жалезны крыж 2-га класа
Жалезны крыж 2-га класа
Ордэн Дома Гогенцолернаў
Ордэн Дома Гогенцолернаў
Нагрудны знак падводніка
Нагрудны знак падводніка
спражкі да Жалезных крыжоў
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Дзёніц нарадзіўся ў населеным пункце Грунаў (ням.: Grünau) (цяпер уваходзіць у склад Берліна), у сям’і інжынера-оптыка Эміля Дзёніца і Ганны Баер. У яго таксама быў старэйшы брат, Фрыдрых.

Пасля заканчэння гімназіі, 1 красавіка 1910 Дзёніц залічаецца ў якасці кадэта ў Імператарскі ваенна-марскі флот (ням.: Kaiserliche Marine). Адукацыю ён атрымліваў на бронепалубным крэйсеры I рангу «Герта» (19101911) і ў ваенна-марскім вучылішчы Мюрвік. 15 красавіка 1911 пасля здачы іспытаў атрымаў званне мічмана (ням.: Fahnrich zur See). 1 кастрычніка 1912 года пераведзены на лёгкі крэйсер «Брэслау», які накіроўваўся ў паход да Міжземнага мора. 27 верасня 1913 быў прыстаўлены да звання лейтэнанта флоту (ням.: Leutnant zur See).

  • 1 красавіка 1910 — 31 сакавіка 1911 папярэдняя падрыхтоўка і стажыроўка на цяжкім крэйсеры «Герта».
  • 1 красавіка 1911 — 30 верасня 1912 марское вучылішча і адмысловая падрыхтоўка.

Удзел у Першай Сусветнай вайне

правіць

У пачатку вайны Дзёніц праходзіў службу на крэйсеры «Брэслау» у Міжземным моры. У жніўні 1914 «Брэслау» разам з лінейным крэйсерам «Гёбен» былі прададзены Турцыі (фармальна), і пасля пераназвання ў «Мідзілі» і «Султан Явуз Селім» адпаведна, сталі прымаць удзел у баявых дзеяннях супраць рускага флоту на Чорным моры. 22 сакавіка 1916 Дзёніц атрымаў чарговае званне обер-лейтэнанта флоту (ням.: Oberleutnant zur See). Пакуль «Брэслау»/«Мідзілі» стаяў на рамонце ў доках Дзёніца часова прызначылі камандзірам аэрадрома лётнага падраздзялення на Дарданэлах. Адтуль ён запытаў пераводу ў падводны флот, які паказаў сваю эфектыўнасць у кастрычніку 1916. Ён служыў вахтавым афіцэрам на U-39, і ў лютым 1918 даслужыўся да камандзіра падводнай лодкі UC-25. 5 верасня 1918, ён стаў камандзірам UB-68, якая дзейнічала ў Міжземным моры. 4 кастрычніка гэтая лодка была знішчана караблямі аховы брытанскага канвою, і Дзёніц быў узяты ў палон.

Вайна скончылася ў 1918, але Дзёніц заставаўся ў брытанскім лагеры для ваеннапалонных да вызвалення ў ліпені 1919.

За час сваёй службы вахтавым афіцэрам і камандзірам падводнай лодкі Дзёніц зразумеў, што асноўнай прычынай няўдач нямецкага падводнага флоту ў канцы вайны было ўвядзенне Брытаніяй сістэмы канвояў. Калі канвой і падвяргаўся нападу падводнай лодкі, то агульныя страты былі невялікімі, а верагоднасць паўторнай яго атакі імкнулася да нуля. Такім чынам, трэба было зрабіць так, каб супраць буйных канвояў дзейнічала як мага больш падводных лодак.

  • 1 кастрычніка 1912 — 11 верасня 1916 лёгкі крэйсер «Брэслау»/«Мідзілі»
  • 12 верасня 1916 — снежань 1916 аэрадром Сан Стэфана і Дарданэлы
  • Снежань 1916 — 16 студзеня 1917 падрыхтоўка афіцэра-падводніка
  • 17 студзеня 1917 — 28 лютага 1918 падводная лодка U 39, вахтавы афіцэр
  • 1 сакавіка 1918 — 4 верасня 1918 падводная лодка UC 27, камандзір
  • 5 верасня 1918 — 4 кастрычніка 1918 падводная лодка UB 68, камандзір

Зноскі

  1. а б Hitler's U-Boat War: The Hunters, 1939-1942 — 1996. — С. 35. — ISBN 0-394-58839-8
  2. а б Karl Donitz // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Nuremberg Trials Project — 2016.
  4. Karl Dönitz // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. https://de.findagrave.com/memorial/4363/karl-d_nitz Праверана 24 кастрычніка 2019.