Касцёл Святога Казіміра (Жлобін)
Касцёл Святога Казіміра — колішні каталіцкі храм у г. Жлобіне Гомельскай вобласці. Цяпер у гэтым будынку знаходзіцца Жлобінскі гісторыка-краязнаўчы музей.
| Каталіцкі храм | |
| Касцёл Святога Казіміра | |
|---|---|
| 52°53′35″ пн. ш. 30°01′52″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Месцазнаходжанне | |
| Канфесія | Каталіцызм |
| Стан | Перабудаваны, выкарыстоўваецца як гісторыка-краязнаўчы музей |
 |
|
Гісторыя правіць
Гісторыя каталіцтва на Жлобіншчыне сягае ў XIV стагоддзе. У 1399 г. вялікі князь Вітаўт падаравау Віленскаму каталіцкаму біскупству маёнтак Стрэшын, які ўключаў у сябе «землю березынскую» паміж Рагачовам і Стрэшынамі. У 1782 г. мястэчка Карпілаўку (цяпер знаходзіцца ў межах Жлобіна) наведаў бабруйскі дэкан. Вопіс стану карпілаўскай парафіі, зроблены ім, дае некаторую інфармацыю аб пашырэнні каталіцтва ў мястэчку і аколіцах. Так, у Карпілаўцы будаваўся ў гэты час касцёл, які меўся быць асвячоны пад тытулам Божага Цела. Касцёл пабудавалі ўжо ў 1781 г., але ён не меў яшчэ алтароў апроч галоўнага, а таксама вокнаў. Дэкан двойчы згадвае «стары» касцёл, пабудаваны з дрэва і размешчаны недалёка ад новага. Стары касцёл фундавалі паны Юдзіцкія.
Па стане на 1805 г., карпілаўскай парафіі колькасць каталіцкага насельніцтва, як сведчыў Магілёўскі арцыбіскуп, складала 950 чалавек, здольных прымаць Камунію, і 300 — няздольных.
У 1840 г. у карпілаўскай парафіі налічвалася 1 360 вернікаў. У Карпілаўцы і Жлобіне былі 23 католікі, у Антушах 228 католікаў, у Астарманску — 7, у Вярбічаве — 129, у Малевічах — 29, у Марусенцы — 44, у Сенажатках — 405, у Чарцяжы — 495.
У Жлобіне ў гэты час існавала драўляная каталіцкая капліца, пабудаваная прыкладна ў 1775 годзе. У яе галоўным алтары знаходзіўся абраз св. Казіміра. У пачатку XIX ст. тут працаваў кс. Ян Булановіч. У капліцы меліся пахаванні пана Казіміра Халецкага і яго брата. Пазней капліца была перададзена Праваслаўнай царкве.
Доўгі час парафіяльным касцёлам для жлобінцаў быў касцёл у вёсцы Антушы. У канцы XIX ст. Жлобін стаў важным чыгуначным вузлом. Насельніцтва Жлобіна ўвесь час павялічвалася і ў 1905 г. дасягнула 4,5 тыс. чалавек. Паўстала пытанне аб адкрыцці ў мястэчку каталіцкага малітоўнага дома. 11 чэрвеня 1905 г. католікі Жлобіна напісалі прашэнне на імя мітрапаліта з просьбай аб дазволе адкрыць малітоўны дом. У прашэнні гаварылася: «Нас, католиков, до 500 душ… Просим Ваше Высокопреосвященство разрешить нам открыть дом молитвы при станции Жлобин, и ксендзу гомельского костёла приезжать два раза в месяц для совершення обрядов». Вернікі таксама пісалі, што яны гатовыя ахвяраваць грошы на праезд ксяндза і бяруць на сябе выдаткі па ўтрыманні памяшкання.
17 чэрвеня 1905 г. кансісторыя дала дазвол, і 26 чэрвеня 1906 г. было нанята памяшканне для набажэнстваў.
У пачатку XX ст. Жлобін часова знаходзіўся ў складзе гомельскай парафіі, а перад Першай сусветнай вайной ён зноў быў у складзе антушаўскай парафіі. 24 траўня 1909 г. вернікі вырашылі пабудаваць у Жлобіне касцёл. Быў арганізаваны камітэт, які ўзначаліў кс. Аляксандр Боўтуць, пробашч антушаўскага касцёла. Пачаўся збор ахвяраванняў. У гэты час у Рагачове парафіяне вырашылі будаваць новы касцёл, і жлобінцы выкупілі стары рагачоўскі касцёл за 900 рублёў. 3 матэрыялаў, атрыманых пры разборцы старога касцёла ў Рагачове і быў пабудаваны касцёл (капліца) у Жлобіне. Зямлю на пабудову касцёла ў памеры 1203,5 кв. сажняў ахвяраваў князь Друцкі-Сакалінскі.
Касцёл правіць
Дзякуючы намаганням кс. Аляксандра Боўтуця касцёл у Жлобіне паўстаў ў 1911 годзе. Ён быў асвячоны гомельскім дэканам кс. Пятроўскім 18 лютага 1911 года. Пробашчам быў кс. Юзаф Уладзіслаў Серасек. Да жлобінскага касцёла належаў і драўляны будынак плябаніі, крыты гонтай, даўжынёй 10 аршынаў, шырынёй 7 аршынаў, у якім былі 4 пакоі і кухня. Непадалёк ад дома стаяў драўляны хлеў .
Рэктарамі капліцы пэўны час працавалі ксяндзы Калінкевіч і Сянкевіч. У 1916—1917 гг. капеланам жлобінскай капліцы быў кс. Тэадор Людвікавіч Рыла, з 26 лютага 1919 года кс. Ян Беняш-Кржывец, з 5 мая 1920 года да ліпеня 1921 года — кс. Карл Лупіновіч.
На месца ксяндза Лупіновіча ў Жлобін паслалі былога выконваючага абавязкі пробашча залатавустаўскага касцёла на Урале кс. Баляслава Валы. Ксёндз Валынец адначасова з’яўляўся філіялістам люшаўскага касцёла і месцам яго жыхарства быў прызначаны Люшаў.
У 1923 годзе ксяндза Валынца прызначылі выконваючым абавязкі адміністратара чачэрскага касцёла (ён застаўваўся і люшаўскім філіялістам), таму выконваючым абавязкі адміністратара жлобінскай капліцы стаў адміністратар антушаўскай парафіі кс. Казімір Мустэйкіс. Акрамя Жлобіна і Антушаў, кс. Мустэйкіс абслугоўваў таксама каталіцкія паселішчы Рэчыцкага павета.
У 1934 г. жлобінскі касцёл быў зачынены і на кароткі тэрмін узнавіў сваю дзейнасць толькі падчас Другой сусветнай вайны, калі нямецкія ўлады дазволілі вернікам адчыняць святыні і ладзіць капліцы.
Пасля вайны ўлады ў другі раз забралі ў вернікаў жлобінскую святыню і перарабілі яе ў дзіцячы садок. У пачатку 1980 гадоў тут, пасля капітальнага рамонту адчыніўся гісторыка-краязнаўчы музей.
1990 годзе стаў годам адраджэння каталіцкага жыцця ў Жлобіне. А на Вербную нядзелю ў 1991 годзе сюды на сталую працу прыехаў кс. Ян Саламон. 12 красавіка 1992 года каля трохсот прыхаджан разам з ксяндзом Янам Саламонам маліліся каля сцен музея, выказваючы тым самым жаданне вярнуць сабе касцёл. Аб гэтых падзеях пісала мясцовая газета «Новы дзень». Просьбы аб вяртанні святыні вернікі накіроўвалі ў Вярхоўны Савет на імя старшыні С. Шушкевіча. Але ўлады вырашылі па‑свойму і насуперак пажаданням вернікаў вырашылі аддаць католікам замест гістарычнага будынка касцёла будынак крамы №23[1][2].
Архітэктура правіць
Даўжыня касцёла складала 30 аршынаў, шырыня — 14 аршынаў, пабудаваны ён быў на цагляным падмурку. Франтон падтрымліваўся чатырма слупамі-калонамі. Касцёл і званіца (чатырохгранная вежа) былі накрытыя дахам з ацынкаванага жалеза. Сцены звонку і ўсярэдзіне былі ашаляваныя. Меліся 3 часовыя алтары: два алтары ў гонар Найсвяцейшай Панны Марыі і алтар св. Казіміра. Сакрыстыі размяшчаліся за галоўным алтаром[3].