Ковель

Ковель
Герб[d]	Сцяг[d]
Краіна	Украіна
Вобласць	Валынская вобласць
Раён	Ковэльскі раён
Каардынаты	51°13′00″ пн. ш. 24°43′00″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1310
Плошча	50 км²;
Вышыня цэнтра	172 м
Насельніцтва	▼67 575 чал. (1 студзеня 2022);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Тэлефонны код	3352
Паштовыя індэксы	45000–45014
КААТУУ	0710400000
Афіцыйны сайт	kovelrada.gov.ua
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ковель (укр.: Ковель) — горад абласнога падпарадкавання ў Валынскай вобласці Украіны, на рацэ Тур’я. Адміністрацыйны цэнтр Ковельскага раёна. Плошча 47,3 км². Насельніцтва 70 тыс. чал. (2024).

Знаходзіцца за 70 км на паўночны захад ад Луцку. Адзін з найбуйнейшых чыгуначных вузлоў Заходняй Украіны. Праз горад праходзяць аўтамагістралі E373, E85 еўрапейскага значэння і М07, М19 дзяржаўнага значэння.

Гісторыя

XIV ст.: першыя згадкі пра паселішча, у Вялікім Княстве Літоўскім; меў замак.^[4]
XV ст.: уладанне Сангушак.
24 снежня 1518: атрымаў Магдэбургскае права.
1543: перайшоў да каралевы Боны.
1547: у Ковелі натуральную рэнту замянілі грашовай — па адным чырвонцы з кожнага будынка.
1556: выйшла каралеўская грамата, якая дазволіла мясцовым рамеснікам ствараць цэхі; у Ковелі праводзілася два кірмашы ў год.
1564: вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў Ковель у валоданне ўцекачу з Масковіі князю А. Курбскаму.
1565/66: у Валынскім ваяводстве.
1569: паводле ўмоў Люблінскай уніі перайшоў да Каралеўства Польскага.
XVII ст.: буйны эканамічны і гандлёвы цэнтр заходняй Валыні.
1790: паводле інвентара, у Ковелі было больш за 400 дамоў.^[4]
1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр павету Валынскай губерні.
1893: у Ковелі дзейнічалі 4 праваслаўныя цэрквы, касцёл, сінагога, 7 яўрэйскіх малітоўных дамоў; працавалі мужчынская і жаночая, прыватная 2-класнае жаночае вучылішчы, 2 бальніцы (адна яўрэйская), 2 аптэкі, 1 друкарня, 2 фатаграфіі.
1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшоў у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Валынскім ваяводстве.
1939: у складзе Украінскай ССР.
28 чэрвеня 1941 — 7 ліпеня 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

1863 — 3646 чал.
1881 — 4675 чал.^[5]
1893 — 15 116 чал, з іх паводле веравызнання: праваслаўных 5498, рыма-каталікоў 3088, іўдзеяў 5810, пратэстантаў 612, іншых 108; паводле саслоўя: шляхты 696, мяшчан 13 032, сялян 1266, замежных падданых 65, іншых 57.^[6]
1972 — 36 тыс. чал.^[7]
1991 — 69,7 тыс. чал.^[8]
2009 — 69 тыс. чал.