Кшыштаф Пендарэцкі

Кшыштаф Пендарэ́цкі (польск.: Krzysztof Penderecki; 25 лістапада 1933, Дэмбіца, Польшча — 29 сакавіка 2020) — польскі кампазітар, дырыжор, педагог. Член Польскай АН у Кракаве (1994).

Кшыштаф Пендарэцкі Krzysztof Penderecki
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	23 лістапада 1933(1933-11-23)[…]
Месца нараджэння	Дэмбіца, Польская Рэспубліка
Дата смерці	29 сакавіка 2020(2020-03-29)[…] (86 гадоў)
Месца смерці	Кракаў, Малапольскае ваяводства, Польшча
Краіна	Польшча
Жонка	Elżbieta Penderecka[d]
Альма-матар	Кракаўская музычная акадэмія (1958)
Месца працы	Ельскі ўніверсітэт
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар, дырыжор, педагог, музыказнавец, музычны педагог, скрыпач
Інструменты	скрыпка і фартэпіяна
Жанры	опера і сімфонія
Грамадская дзейнасць
Член у	Акадэмія мастацтваў ГДР[d] Берлінская акадэмія мастацтваў Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d] Еўрапейская акадэмія навук і мастацтваў[d] Польская акадэмія ведаў[d] Баварская акадэмія прыгожых мастацтваў[d] Саюз польскіх кампазітараў[d]
Узнагароды	Officer of the Order of Merit of the Italian Republic[d] (2000) Польская кінапрэмія «Арлы» за найлепшую музыку[d] (2008) прэмія Гердэра[d] (1977) Musikpreis der Stadt Duisburg[d] (1999) прэмія апякунскага савета «Грэмі»[d] (1968) Дзяржаўная прэмія зямлі Паўночны Рэйн-Вестфалія[d] (2002) Імператарская прэмія[d] (2004) прэмія імя Гравемаера[d] (1992) прэмія Сібеліуса[d] (1983) ганаровы грамадзянін Кракава[d] (2013) прэмія Гравемаера[d] (1992) Пашпарт «Палітыкі»[d] ганаровы доктар Ягелонскага ўніверсітэта[d]
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфічныя звесткі

Скончыў Акадэмію музыкі ў Кракаве (1957), з 1959 года выкладаў у ёй кампазіцыю, у 1972—1987 гадах рэктар. У 1973—1978 гадах выкладаў у Ельскім універсітэце (ЗША). Дырыжыраваў вядучымі сімфанічнымі аркестрамі (з 1973 года), вёў майстар-класы ў буйнейшых музычных цэнтрах Еўропы і ЗША і інш.

Творчасць

Творам уласцівы глыбокі мастацкі змест, шырокі спектр сродкаў выразнасці, выкарыстанне традыцый каталіцкай музыкі. У творчасці звяртаецца да агульначалавечай тэматыкі («Строфы» для сапрана, дэ-кламатара і 10 інструментаў, 1959; «Плач па ахвярах Хірасімы», 1960; араторыя «Dies irae», 1967, памяці ахвяр Асвенціма; «Касмагонія», 1970), рэлігійнай музыкі («Страсці паводле Лукі», 1965; «Ютрань», 1972; «Магніфікат», 1974; «Te Deum», 1980; «Польскі рэквіем», 1984) і інш. Аўтар опер («Д’яблы з Лудэна», 1969; «Страчаны рай», 1978; «Чорная маска», 1986; «Убу кароль», 1991), аркестравых твораў (3 сімфоніі, у т.л. «II Chrristmas Symphony», 1980; «De natura sonoris I—II», 1966—70; «Пасакалія», 1988; «Адажыо», 1989), інструментальных канцэртаў (2 віяланчэльных, скрыпічны, альтовы), камерна-інструментальнай музыкі.

Арыгінальная экспрэсіўнасць музыкі К. Пендарэцкага грунтуецца на глыбокім адчуванні магчымасцей сучасных гукавых сістэм і выкарыстанні іх ва ўсіх сферах кампазітарскай тэхнікі ад артыкуляцыі да формаўтварэння. Зрабіў адкрыцці ў гукавой каларыстыцы.

Музыку Кшыштафа Пендарэцкага выкарыстоўвалі ў фільмах такіх рэжысёраў, як Ален Рэнэ, Стэнлі Кубрык, Дэвід Лінч, Анджэй Вайда ды іншыя.

Прэміі і ўзнагароды

Дзяржаўная прэмія Польшчы 1968, 1984. Лаўрэат прэстыжных замежных узнагарод. Чатыры разы ён быў лаўрэатам прэміі «Грэмі».

Кавалер ордэна Белага Арла — найвышэйшага ордэна Польшчы.

Літаратура

• Дубкова Т. А. Пендарэцкі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).