Вікіпедыя

Кіеўская духоўная акадэмія

Кіеўская духоўная акадэмія (укр.: Київська православна богословська академія, руск.: Киевская духовная академия) — найстарэйшая праваслаўная вышэйшая навучальная ўстанова ва Усходняй Еўропе. Дзейнічала з 1819 па 1918 гады ў Кіеве, шмат часу была цэнтрам багаслоўя і адукацыі для праваслаўных народаў.

Кіеўская духоўная акадэмія
(КДА)
Київська духовна академія
Арыгінальная назва Київська духовна академія
Міжнародная назва Kiev Theological Academy
Заснаваны 1819
Год закрыцця 1918
Тып Духоўная навучальная ўстанова
Размяшчэнне Сцяг Расійскай імперыі Расійская імперыя
Юрыдычны адрас Кіеў, вуліца Грыгорыя Скаварады  (укр.) (бел.
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя правіць

Станаўленне КДА (1819-1830 гг.) правіць

Заснаванне духоўнай акадэміі ў Кіеве было часткай рэформы духоўнай адукацыі, праведзенай у Расійскай імперыі пры імператару Аляксандру I. Рэформа прадугледжвала паэтапныя ўводзіны новага статута духоўных акадэмій у С.–Пецярбургу, Маскве, Кіеве і Казані. У 1809 г. новы статут быў уведзены ў СПбДА, у 1814 г. (пасля 1-га выпуску рэфармаванай СПбДА) - у МДА. У Кіеве дзеля гэтага планавалася рэформаваць Кіева-Магілянскую акадэмію; падзяліць яе на 3 самастойныя навучальныя ўстановы: духоўнае вучылішча, семінарыю і духоўную акадэмію. Восенню 1816 г. Камісія духоўных вучылішчаў паведаміла ў Кіеў, што хуткім часам мяркуюцца ўводзіны ў акадэміі новага статута. Камісія прасіла Кіеўскага мітрапаліта адказаць, ці дастаткова акадэмічных будынкаў для размяшчэння ў іх акадэміі, семінарыі і вучылішча, а таксама прадставіць у С.–Пецярбург канспекты лекцый выкладчыкаў Кіева-Магілянскай акадэміі. Пасля разгляду пададзеных канспектаў Камісія духоўных вучылішчаў прыйшла да высновы, што практычна ніхто з настаўнікаў Кіева-Магілянскай акадэміі не гатовы да выкладання па новай праграме. Таму было вырашана даслаць у Кіеў у якасці выкладчыкаў выпускнікоў рэфармаванай СПбДА. Аднак замясціць усе вакансіі адразу камісія не магла. Апроч таго, з ліку выхаванцаў Кіева-Магілянскай акадэміі і семінарый Кіеўскай акругі аказалася немагчымым набраць дастатковую колькасць студэнтаў, гатовых да навучання ў акадэміі па новай праграме. Да таго ж матэрыяльнае становішча манастыра, дзе размяшчалася Кіева-Магілянская акадэмія, заставалася досыць складаным: манастыр не аправіўся ад наступстваў пажару 1811 г., набажэнствы ў Богаяўленскім саборы  (укр.) (бел. не здзяйсняліся, храм нават не быў вычышчаны ад смецця, што засталося пасля пажару. Усё гэта прымусіла Камісію духоўных вучылішчаў 24 ліпеня 1817 г. пастанавіць: «адкрыццё Кіеўскай акадэміі адкласці да здзяйснення хаця б двухгадовага курса ў семінарыях Кіеўскай акругі па новай іх адукацыі». Падрыхтоўка да адкрыцця рэфармаванай акадэміі заняла каля 2 гадоў і зацягнулася да 1819 г. Кіева-Магілянская акадэмія была часова зачынена, а ў яе памяшканнях размесцілася духоўнае вучылішча і семінарыя. Маёмасць акадэміі была перададзена створанай семінарыі. З выкладчыкаў Кіева-Магілянскай акадэміі ў склад карпарацыі Кіейскай духоўнай семінарыі ўвайшоў толькі іераманах Кірыл (Куніцкі)  (укр.) (бел..

Першы набор у КДА быў зроблены летам 1819 г. У лік студэнтаў 1-га курса ўвайшлі лепшыя выпускнікі 11 навучальных устаноў: Кіеўскай, Валынскай, Варонежскай, Екацярынаслаўскай, Курскай, Мінскай, Арлоўскай, Падольскай, Палтаўскай, Чарнігаўскай семінарый і Харкаўскай калегіі. Усяго ў КДА было набрана 53 студэнты. Урачыстае адкрыццё КДА адбылося ў нядзелю 28 верасня (10 кастрычніка) 1819 года.

У 1820 г. Камісія духоўных вучылішчаў зацвердзіла для КДА выкладніцкі штат; колькасць студэнтаў вызначалася ў 120 чал. (60 чал. у ніжэйшым (філасофскім) і 60 - у вышэйшым (багаслоўскім) класе). У 1819 г. у акадэмію было набрана толькі малодшае (філасофскае) аддзяленне. Аж да 1869 г. набор студэнтаў ажыццяўляўся раз у 2 гады (па няцотных гадах). Першы выпуск адбыўся ў 1823 г.

Спачатку штат складаўся з рэктара (у сане архімандрыта), 6 прафесараў і іншых выкладчыкаў (у 1917 годзе ў КДА выкладалі 20 прафесараў, 16 дацэнтаў, 2 лектары). Большасць прафесарскіх і бакалаўрскіх вакансій у акадэміі занялі выпускнікі першых курсаў Санкт-Пецярбургскай духоўнай акадэміі. У 20–х гг. XIX ст. большасць прафесараў і бакалаўраў КДА выкладалі некалькі дысцыплін, а таксама сумяшчалі выкладанне з выкананнем розных адміністрацыйных функцый і пастырскім служэннем. Досыць высокай у гэтыя гады была плыннасць кадраў, чаму спрыяла і хуткае перасоўванне па месцах служэння навуковага манаства. За перыяд з 1819 па 1830 гг. змянілася 5 рэктараў і 4 інспектары. Даволі частымі былі і змены ў выкладчыцкім складзе. Прафесары і бакалаўры або па дырэктыве Камісіі духоўных вучылішчаў перасоўваліся на службу ў іншыя навучальныя ўстановы, або пакідалі Кіеўскую акадэмію па ўласным жаданні. Усяго за гэты перыяд змянілася 14 прафесараў і бакалаўраў, а таксама 6 бібліятэкараў.

18 снежня 1823 г. адкрылася Канферэнцыя Кіеўскай духоўнай акадэміі, у склад якой апроч унутраных сапраўдных членаў — прафесараў КДА, увайшлі рэктар Кіеўскай духоўнай семінарыі іераманах Кірыл (Куніцкі) і прадстаўнікі кіеўскага духавенства з ліку выпускнікоў і выкладчыкаў Кіева-Магілянскай акадэміі. Такім чынам, гэта канферэнцыя стала злучным звяном паміж старой і новай Кіеўскай акадэміяй.

У адрозненне ад сваёй папярэдніцы, Магілянскай акадэміі, як і ўсе падобныя ўстановы ў Расіі таго часу, Кіеўская духоўная акадэмія прымала толькі сыноў святароў. Курс навучання доўжыўся 4 гады. Цягам усяго часу вывучалася Святое Пісьмо, а таксама класічныя (лацінская, грэчаская, старажытна-габрэйская) і сучасныя (нямецкая ці французкая) мовы. Сярод прадметаў, што вывучаліся ў першыя два гады, былі філасофія, літаратура, усеагульная і расійская гісторыя. На старэйшых курсах чыталіся багаслоўе, царкоўная гісторыя, царкоўная літаратура, геаграфія і іншыя прадметы. У 1830-х гг. багаслоўе і філасофію ў КДА сталі выкладаць не на лацінскай, а на рускай мове.

Штогод КДА заканчвалі ад 30 да 75 чалавек (у 1823 – 39 чалавек, у 1867 – 53, у 1884 – 74, у 1889 – 40, у 1905 – 48 чалавек). Акадэмія рыхтавала найперш выкладчыкаў для духоўных семінарый.

Кіеўская духоўная акадэмія (1830—1860 гг.) правіць

З 1830 по 1839 гг. былі палепшаны ўмовы жыцця студэнтаў, рэканструяваны шпіталь, удасканалены фізічны кабінет, уладкаваны акадэмічны двор, у якім з'явіліся алеі. Калі за першае дзесяцігоддзе існавання КДА змянілася 5 рэктараў, то за наступныя амаль 30 гадоў (1830—1858) рэктарскую пасаду займалі толькі 4 чалавекі. У 1830-х гг. палепшылася і матэрыяльнае становішча КДА. 23 траўня 1836 г. быў зацверджаны новы штат, што заўважна павялічыў аклады рэктара, інспектара, прафесараў, бакалаўраў і супрацоўнікаў.

Важныя змены ў навучальным працэсе адбыліся ў 40-х гг. XIX ст. У 1841 г. у КДА самастойнымі прадметамі сталі руская грамадзянская (у ніжэйшым класе) і царкоўная (у вышэйшым класе) гісторыя. З 1841/42 навучальнага года Ў акадэміі пачалі выкладаць патралогію (спачатку ў выглядзе эксперыменту, а потым увесь час). У 1843 г. у навучальны курс былі ўведзены асновы педагогікі. У 1848 г., калі стала відавочна, што з прычыны пераходу выкладання на рускую мову пад канец 30–х гг. XIX ст. выпускнікі семінарый недастаткова добра валодаюць лацінскай, у акадэмічную праграму была ўведзена лацінская мова. Напрыканцы 40–х гг. XIX ст. выкладалася ўжо 28 агульнаабавязковых прадметаў. Гэта прымусіла адміністрацыю перагледзіць расклад і скараціць працягласць кожнай лекцыі з 2 да 1,5 гадзін. Колькасць студэнтаў на кожным курсе ў гэтыя гады звычайна складала нешматлікім больш за 50 чал. З 1841 г. было афіцыйна дазволена прымаць у КДА выпускнікоў семінарый не толькі Кіеўскага, але і іншых навучальных акруг. Гэта прывяло да прыкметных змен у нацыянальным складзе студэнтаў. Калі перш большасць студэнтаў КДА былі ўкраінцамі (выпускнікі семінарый на тэрыторыі сучаснай Украіны), то з 1841 г. усё больш абітурыентаў стала прыязджаць з іншых рэгіёнаў Расійскай імперыі. З 40–х гг. XIX ст. на навучанне ў КДА таксама прымалі іншаземцаў, галоўным чынам гэта былі балгары, сербы, чарнагорцы, румыны, грэкі і сірыйцы.

У 1850–ых гг. прызначэнне новых кіраўнікоў акадэміі супала па часе з ажыўленнем грамадскага жыцця, што пачалося ў Расійскай імперыі пасля ўсшэсця на трон імператара Аляксандра II. Яно адбілася і на ўнутраным жыцці духоўных акадэмій. Пад канец 50–х гг. XIX ст. у студэнцкім асяроддзі актыўна абмяркоўваліся грамадска-палітычныя і культурна-нацыянальныя праблемы. Імкненне да абнаўлення царкоўнага жыцця, з аднаго боку, і незадаволенасць акадэмічным начальствам — з другога, прывялі да таго, што восенню 1859 г. у КДА адбылася масштабная студэнцкая забастоўка. Студэнты 20-га акадэмічнага курса напісалі ліст імператару з рэзкай крытыкай адміністрацыі і прафесараў. Ліст не быў адпраўлены ў С.–Пецярбург, але быў апублікаваны ў Лондане ў газеце А. І. Герцэна «Колокол» і выклікаў шырокі грамадскі рэзананс. У снежні 1859 г. рашэннем Сінода рэктар і інспектар акадэміі былі звольнены з занятых пасад. Частку студэнтаў, вінаватых у беспарадках, пакінулі акадэмію па ўласным жаданні, сыйдучы на навучанне ў свецкія вышэйшыя навучальныя ўстановы. Па рашэнні Канферэнцыі КДА ніхто з выпускнікоў 20-га курса не быў пакінуты для выкладання ў акадэміі (пасля выключэнне было зроблена толькі для аднаго, які не браў удзел у забастоўцы). Таксама па рашэнні Сінода выпускнікі 20-га курса былі зацверджаны ў навуковых ступенях толькі пасля атрымання станоўчых водгукаў пра іх 2–гадовую службу ў духоўнай ці духоўна-навучальнай установе. Тым не менш і пасля гэтага студэнты Кіеўскай духоўнай акадэміі бралі ўдзел у розных грамадскіх акцыях. Так, у 1861 годзе, падчас перанясення праз Кіеў цела Т. Р. Шаўчэнкі, тры студэнты КДА прамовілі прамовы над труной украінскага паэта, за што атрымалі вымову ад акадэмічнага кіраўніцтва.

Кіеўская духоўная акадэмія (1860—1919 гг.) правіць

У 1861 г. былі здзейснена пераразмеркаванне навучальнай нагрузкі па грэцкай і габрэйскай мовах, а таксама па Святым Пісьме Старога запавету і царкоўнай гісторыі. У самастойны прадмет была вылучана «навука пра рускі раскол». У 1863 г. па ініцыятыве рэктара руская грамадзянская гісторыя была адлучана ад рускай царкоўнай гісторыі і для яе выкладання прызначаны асобны настаўнік. У 1864 г. са згоды Сінода выкладанне матэматыкі былі даручана аднаму выкладчыку (замест ранейшых двух), а ўтвораная вакансія скарыстана для адкрыцця яшчэ адной кафедры Святога Пісьма. У выніку кафедра Старога запавету была адлучана ад кафедры Новага Запавету. У 1863–1864 гг. была здзейснена рэканструкцыя новага акадэмічнага корпуса, для якога закупілі мэблю. У сувязі пераносам з новага корпуса ў стары (Мазэпаў) бібліятэкі КДА была ажыццёўлена рэканструкцыя памяшканняў, прызначаных для бібліятэкі. Важнай падзеяй стала стварэнне часопіса «Працы Кіеўскай Духоўнай Акадэміі» («Труды Киевской Духовной Академии»), які пачаў выходзіць у 1860 г. і хутка ператварыўся ў адно з лепшых багаслоўскіх перыядычных выданняў у Расійскай імперыі. У ім публікаваліся багаслоўскія, царкоўна-гістарычныя і кананічныя даследванні, а таксама выкананыя выкладчыкамі акадэміі пераклады твораў айцоў заходняй Царквы.

28 верасня 1869 г. адбылося ўрачыстае святкаванне 50-гадовага юбілею Кіеўскай духоўнай акадэміі. Для ўдзелу ва ўрачыстасцях у Кіеў прыбылі шматлікія яе выпускнікі, а таксама прадстаўнікі духоўных і свецкіх вышэйшых навучальных устаноў, навуковых грамадстваў, семінарый і вучылішчаў. Да юбілейнага дня ў Кангрэгацыйнай зале акадэміі была адкрыта партрэтная галерэя выдатных дзеячаў і выпускнікоў Кіева-Магілянскай акадэміі і КДА, у якой былі прэзентавана больш за 100 партрэтаў. За першыя 50 гадоў існавання Кіеўскай духоўнай акадэміі (1819—1869 гг.) адбылося 24 выпускі агульнай колькасцю 1239 чалавек, з якіх 384 атрымалі ступень магістра багаслоўя і 633 — ступень кандыдата багаслоўя. Па замове Канферэнцыі КДА за гэтыя гады былі прысуджана 5 навуковых ступеняў доктара багаслоўя. Больш за 60 выхаванцаў і выкладчыкаў дасягнулі епіскапскага сану. Некалькі выпускнікоў сталі вядомымі іерархамі іншых Памесных Цэркваў (ПЦ): мітрапаліт Сербскай ПЦ Міхал (Ёванавіч), мітрапаліт Балгарскай ПЦ Клімент (Друмеў), епіскап Румынскай ПЦ Філарэт (Скрыбан-Папеску) і інш. Трохі выпускнікоў і выкладчыкаў гэтага перыяду пачытаюцца ў абліччы святых: Інакенцій (Барысаў), Мялецій (Леантовіч), Феафан Пустэльнік (Говараў).

30 мая 1869 г. імператар Аляксандр II зацвердзіў новы статут духоўных акадэмій. Статут дапускаў адначасовае навучанне ў акадэміі не 2 (як раней), а 4 курсаў. Таму з 1869 г. набор студэнтаў у КДА ажыццяўляўся штогод. У выніку да 1873 г. у КДА было ўжо 4 поўных студэнцкіх курса і адпаведна штогадовымі сталі акадэмічныя выпускі. Колькасць казённакоштных студэнтаў КДА вызначалася ў 120 чалавек (па 30 на курсе). Была ўведзена спецыялізацыя і адкрыта 3 аддзяленні (багаслоўскае, царкоўна-гістарычнае і царкоўна-практычнае. Уводзіўся шэраг новых прадметаў (выкладанне славянскіх моў і метафізікі). З 70–х гг. XIX ст. у Кіеўскай духоўнай акадэміі рэгулярна праводзіліся прадугледжаныя новым статутам публічныя абароны доктарскіх і магістарскіх дысертацый.

У 1872 г. пры КДА было заснавана царкоўна-гістарычнае і археалагічнае грамадствы, сябры якога бралі ўдзел у вывучэнні і ахове хрысціянскіх помнікаў у паўднёва–заходніх губернях Расійскай імперыі. Пры грамадстве дзейнічаў царкоўна-археалагічны музей — першы публічны музей Кіева (з 1880 г.), які налічваў каля 33 тысяч экспанатаў, у т. л. адну з найбуйных у той час калекцый хрысціянскіх старажытнасцяў. Акадэмія надавала вялікую ўвагу царкоўнаму спеву.

На мяжы 70–х і 80–х гг. XIX ст. у акадэміі назіралася істотнае паслабленне дысцыплінарных патрабаванняў, якія прад'яўляліся да студэнтаў. Вынікам гэтага сталі не толькі парушэнні ўнутранага акадэмічнага распарадку, але і больш сур'ёзныя правіннасці. Так, адзін са студэнтаў быў арыштаваны за захоўванне рэвалюцыйных твораў і бомбы, а таксама прадстаўленне начлегу членам тэрарыстычнай арганізацыі.

У 1882 г. пры Кіеўскай духоўнай акадэміі пачало дзейнічаць Богаяўленскае брацтва «для дапамогі студэнтам, што жывуць у нястачы». Брацтва забяспечвала сваякоштных студэнтаў грашовымі дапамогамі, кнігамі, адзеннем, аплачвала іх лячэнне, жыццё на кватэрах і г. д. Прадугледжвалася, што студэнты, якія атрымалі дапамогу ад брацтва, пасля сканчэння вучобы і паступленні на службу будуць вяртаць брацтву атрыманыя ад яго сродкі. Бюджэт брацтва папаўняўся за кошт членскіх узносаў, ахвяраванняў і збораў ад публічных імпрэз. Да пачатку ХХ ст. у склад брацтва ўваходзіла 230 чальцоў (19 ганаровых, 9 пажыццёвых, 164 сапраўдных і 38 чальцоў-спаборнікаў).

У 1884 г. імператар Аляксандр III зацвердзіў новы статут духоўных акадэмій, які скасаваў ліберальныя новаўвядзенні ранейшых гадоў. Пасля ўвядзення у дзеянне новага статута ў КДА назіралася тэндэнцыя паступовага скарачэння агульнай колькасці студэнтаў. Гэта было абумоўлена тым, што статут забараніў жыццё студэнтаў па-за сценамі акадэміі, яны павінны былі жыць у акадэмічным інтэрнаце.

Апошнія паўтара дзесяцігоддзя XIX ст. сталі часам заўважнага павелічэння ў Кіеўскай духоўнай акадэміі колькасці замежных студэнтаў. Калі ў 1883 г. у КДА навучалася 6 іншаземцаў (4 балгары, чарнагорац і грэк), то ў 1887 г. было ўжо 25 замежных студэнтаў (11 сербаў, 7 балгараў, 6 румынаў і японец), а ў 1897 г.- 43 замежнікі (10 грэкаў, 11 балгараў, 13 сербаў, 5 румынаў, 2 чарнагорцы і 2 сірыйцы). Кіеўская духоўная акадэмія была самай паўднёвай з духоўных акадэмій Расійскай імперыі, і, зазвычай, сюды скіроўваліся на навучанне выхадцы з Балкан і Блізкага Усходу. Замежныя студэнты звычайна атрымвалі стыпендыі ад Сінода, некаторыя (з 1888 г.) — ад Імператарскага праваслаўнага Палестынскага таварыства. Грунтуючыся на знешнепалітычных інтарэсах Расіі, лічылася патрэбным усяляк спрыяць навучанню ў расійскіх вышэйшых духоўных навучальных установах балгараў, сербаў і чарнагорцаў. Пастановай Сінода ад 11 сакавіка 1869 г. да балканскіх славянаў як пры паступленні ў Кіеўскую духоўную акадэмію, так і падчас навучання праяўлялася прыкметнае паслабленне. Плошчы студэнцкага інтэрната КДА былі абмежаваны, і павелічэнне колькасці замежных студэнтаў азначала скарачэнне ліку расійскіх падданых, якіх магла прыняць на навучанне акадэмія. Усё гэта выклікала незадаволенасць як у выкладчыцкай, так і ў студэнцкім асяроддзі.

У першыя гады ХХ ст. сярод кіеўскіх прафесараў сфармавалася «ліберальная» партыя, што выступала за карэнную рэформу духоўных акадэмій. Усё гэта ў поўнай меры выявілася падчас рэвалюцыйных падзей 1905—1907 гг. Студэнты баставалі і патрабавалі рэформы вышэйшай адукацыі, увядзення ва ўніверсітэтах аўтаноміі.

З 1907 годзе пры акадэміі дзейнічала рэлігійна-філасофскае грамадства (з 1914 г. — навукова-філасофскае грамадства), якое з 1916 г. выдавала альманах «Хрысціянская думка» («Христианская мысль»)[1].

21 лютага 1913 г. з нвгоды святкавання 300-годдзя Дома Раманавых усім 4 духоўным акадэміям Расійскай імперыі было даравана званне «Імператарскія».

З пачаткам Першай сусветнай вайны на сродкі настаўнікаў, супрацоўнікаў і студэнтаў на фронт неаднаразова адпраўляліся пасылкі з цёплымі рэчамі і падарункамі для салдатаў. Пры акадэмічным шпіталі быў адкрыты лазарэт для параненых афіцэраў, які ўтрымліваўся на 3-працэнтныя адлічэнні з пенсіёну ўсіх службоўцаў пры КДА. Студэнты працавалі ў лазарэтах і санітарных атрадах Кіева. Некаторыя з іх па сканчэнню акадэміі паступілі ў вайсковыя вучылішчы, жадаючы адправіцца на фронт; прафесары таксама працавалі ў дзеючым войску.

15 верасня 1915 г., калі ўзнікла небяспека акупацыі Кіева нямецкімі войскамі, Сінод прыняў рашэнне пра эвакуацыю Кіеўскай духоўнай акадэміі ў Казань. Пераезд пачаўся ў кастрычніку і заняткі былі прыпынены. Будынкі акадэміі былі рэквізаваны для вайсковых патрэб. Прадугледжвалася, што заняткі пачнуцца ў Казані ў студзені 1916 г., аднак поўная эвакуацыя КДА не была праведзена. Ужо ў снежні 1915 г. са згоды галоўнакамандуючага заняткі аднавіліся ў Кіеве. Але паколькі будынкі акадэміі былі занятыя вайсковымі ўстановамі, ёй давялося туліцца ў розных памяшканнях на Падоле, а студэнтаў размяшчаць на прыватных кватэрах. Усё гэта прымусіла Савет КДА скончыць навучальны год ужо ў сакавіку 1916 г.

Пасля бальшавіцкага перавароту ў Расіі фінансаванне Кіеўскай духоўнай акадэміі з Петраграда цалкам спынілася. Украінская цэнтральная рада, якая лічыла КДА рэліктам старой імперскай сістэмы, таксама не планавала аказваць ёй падтрымку. Да сярэдзіны 1920 года на тэрыторыі Украіны ішла грамадзянская вайна, а ў Кіеве адбываліся шматразовыя змены ўлады. У такіх умовах навучальны працэс у КДА даводзілася некалькі разоў прыпыняць. Адсутнасць фінансавання і сталая нястача прадуктаў харчавання прымушала студэнтаў і прафесараў пакідаць Кіеў у пошуках пражытка. Апроч таго, акадэмія па-ранейшаму была пазбаўлена магчымасці месціцца ў сваіх гістарычных будынках. Пасля рэквізіцыі 1915 года яны не былі ёй вернутыя ў поўнай меры[2].

Кіеўская праваслаўная багаслоўская акадэмія (1920—1924 гг.) правіць

19—22 студзеня 1919 г. Часовы працоўна-сялянскі ўрад Украіны выдаў дэкрэт «Пра аддзяленне Царквы ад дзяржавы і школы ад Царквы», а 25 студзеня быў выдадзены дэкрэт «Пра перадачу ўсіх навучальных устаноў ва ўстанову аддзела асветы». 15 лютага 1919 г. Народны камісарыят асветы Украіны выдаў пастанову «Пра духоўныя вучылішча і семінарыі», у адпаведнасці з якім усе вучылішчы і семінарыі на тэрыторыі Украіны пераходзілі ва ўстанову Народнага камісарыята і ператвараліся ў школы агульнаадукацыйнага характару. 3 красавіка часова ўсталяваная ў Кіеве савецкая ўлада прыняла рашэнне пра зачыненне Кіеўскай духоўнай акадэміі. Аднак ужо ў канцы жніўня 1919 г., пасля прыходу ў Кіеў войскаў генерала Дзянікіна, дзейнасць КДА была адноўлена. У студзені-лютым 1920 года, калі ў Кіеве зноў была ўсталявана савецкая ўлада, епіскап Васіль (Багдашэўскі) і прафесары КДА зрабілі спробу ператварыць акадэмію ў прыватную вышэйшую навучальную ўстанову, якое магло б функцыянаваць у адпаведнасці з савецкім заканадаўствам. Колькасць студэнтаў КПБА (Кіеўская праваслаўная багаслоўская акадэмія) складала 30-35 чалавек. Акадэмія не мела магчымасці забяспечваць іх інтэрнатам і выплачваць стыпендыю. З 1920 года, пасля таго як у акадэміі былі канчаткова канфіскаваны памяшканні, навучальныя заняткі і паседжанні Рады праходзілі толькі на прыватных кватэрах. Заняткі і нават абароны дысертацый праводзіліся як мінімум да 1924 года. Выкладанне вялося на рускай мове. Украінізацыя, што актыўна праводзілася ў свецкіх ВНУ, КПБА не закранула. З 1920 па 1924 гады КПБА ўтрымлівалася амаль вылучна на ахвяраванні кіеўскіх прыходаў, манастыроў і прыватных асоб. Звычайна, гэта былі прадукты харчавання.

Апошнія дакументальныя сведчанні пра дзейнасць КПБА ставяцца да мая 1924 года. Пасля гэтага акадэмія канчаткова спыніла сваё існаванне. Частка прафесараў падпала пад рэпрэсіі, частка апынулася ў эміграцыі, частка была вымушана перабрацца ў іншыя рэгіёны Савецкага Саюза. У наш час, прафесар КДА, мітрапаліт Анатоль (Грысюк), а таксама больш за 20 выпускнікоў КДА кананізаваны ў сонме новапакутнікаў і спавядальнікаў.

Адраджэнне і сучасны стан КДА правіць

Першая спроба адраджэння Кіеўскай духоўнай акадэміі была распачата пасля сканчэння Другой сусветнай вайны. У 1946 годзе патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Алексій I прапанаваў аднавіць у Кіеве духоўныя семінарыю і акадэмію. Аднак рэалізаваць гэту ініцыятыву тады не атрымалася. У 1947 г. у Кіеве была адкрыта толькі семінарыя, што праіснавала да 1960 г. Адноўлена семінарыя ў Кіева-Пячэрскай Лаўры толькі ў 1989 годзе.

Пасля распаду СССР і ўтварэння незалежнай Украіны, у 1992 годзе Украінскай праваслаўнай царквой (УПЦ) і Украінскай праваслаўнай царквой Кіеўскага патрыярхату (УПЦ КП) незалежна былі створаныя дзве навучальныя ўстановы пад назвай «Кіеўская духоўная акадэмія», пра кожную з якіх былі абвешчана, што яна з'яўляецца правапераемнікам Кіеўскай духоўнай акадэміі, зачыненай савецкай уладай у 1919 годзе. Пасля Кіеўская духоўная акадэмія УПЦ КП была названа «Кіеўскай праваслаўнай багаслоўскай акадэміяй»[2].


Гл. таксама правіць

Зноскі

  1. ↑ КИ́ЕВСКАЯ ДУХО́ВНАЯ АКАДЕ́МИЯ Архівавана 3 сакавіка 2022. // Большая российская энциклопедия (руск.)
  2. ↑ а б КИЕВСКАЯ ДУХОВНАЯ АКАДЕМИЯ // Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия» (руск.)

Літаратура правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Кіеўская_духоўная_акадэмія&oldid=4440337"