Ладажскае возера

Ла́дажскае во́зера (таксама Ла́дага; гістарычная назва — Не́ва) — возера ў Расіі (у Карэліі і Ленінградскай вобласці), найбуйнейшае прэснаводнае возера ў Еўропе. Адносіцца да басейна Балтыйскага мора Атлантычнага акіяна.

Ладажскае возера
руск.: Ладожское озеро
Морфаметрыя
Вышыня над узроўнем мора 4,84 м
Даўжыня 219 км
Шырыня 138 км
Плошча
  • 17 700 км²
Аб’ём 838 км³
Найбольшая глыбіня 230 м
Басейн
Плошча вадазбору 276 000 км²
Размяшчэнне
Краіна  Расія
Рэгіён Ленінградская вобласць
Ладажскае возера (Еўропа)
Ладажскае возера
Ладажскае возера
Ладажскае возера (Ленінградская вобласць)
Ладажскае возера
Ладажскае возера
Map
Ідэнтыфікатары
ДВР 01040300411102000010114
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Плошча возера без астравоў складае ад 17,6 тыс. км² (з астравамі 18,1 тыс. км²); аб'ём воднай масы — 908 км³; даўжыня з поўдня на поўнач 219 км, найбольшая шырыня — 138 км. Глыбіня змяняецца нераўнамерна: у паўночнай частцы яна вагаецца ад 70 да 230 м, у паўднёвай — ад 20 да 70 м.

Катлавіна тэктанічна-ледавіковага паходжання. Дно складанай будовы, у паўночнай і цэнтральнай частках выслана ілам. Паўночныя і паўночна-заходнія берагі высокія, скалістыя, глыбока парэзаны фіёрдападобнымі залівамі. Шматлікія лясістыя астравы ўтвараюць шхеры. Паўднёвыя берагі пераважна невысокія, спадзістыя, слабапарэзаныя, з берагавымі валамі і дзюнамі. У многіх месцах прыбярэжжа нагрувашчанне валуноў. На возеры каля 660 астравоў, з іх каля 500 у паўночна-заходняй яго частцы, каля 65 — у цэнтральнай, у т.л. Валаамскі архіпелаг і Заходні архіпелаг.

Вадазборны басейн уключае каля 50 тыс. азёр (найбольшыя Анежскае возера, Ільмень, Сайма) і 3,5 тыс. рэк даўжынёю больш за 10 км; упадаюць 35 рэк, найбольшыя з іх Свір, Волхаў, Вуокса; выцякае рака Нява, якая звязвае возера з Фінскім залівам. 3 басейнам Волгі — звязана Волга-Балтыйскім водным шляхам, Вышневалоцкай і Ціхвінскай сістэмамі, з Белым морам — праз р. Свір, Анежскае возера і Беламорска-Балтыйскі канал.

Клімат умерана халодны. Сярэдняя тэмпература паветра ў лютым ад -8 да -10 °С, у ліпені 16—17 °С; тэмпература вады — на паверхні ў жніўні каля 16 °С (найбольшая 25 °С), у глыбінных пластах летам 4—4,5, зімой 2—2,5 °С. Ападкаў каля 550 мм за год. Возера халаднаводнае, з запаволенымі біялагічнымі працэсамі. Характэрны згонна-нагонныя з'явы, сейшы, штормы. Прыбярэжная частка замярзае ў лістападзе—снежані, цэнтральная частка — у снежані—сакавіку, крыгалом у цэнтральнай частцы ў 2-й палове сакавіка, у паўночнай частцы ў 1-й палове мая. Празрыстасць вады ў цэнтральнай частцы 4,5 м, каля берагоў 1—2,5 м, на захад ад вострава Валаам да 8—10 м. Вада прэсная, гідракарбанатна-кальцыевая, з мінералізацыяй 56 мг/л.

Каля 58 відаў рыб, у т.л. прамыловыя: асетр, вугор, ласось, стронга, судак, лешч, акунь, корушка, плотка, шчупак. Трапляецца цюлень.

Ажыццяўляюцца рыбалоўства, суднаходства, рэкрэацыя. Выкарыстоўваецца для водазабеспячэння.

У 9—12 ст. праз возера праходзіў водны шлях «з варагаў у грэкі». 3 лістапада 1941 да студзеня 1944 па Ладажскім возеры праходзіла «Дарога жыцця» ў блакіраваны Ленінград. У сувязі з індустрыялізацыяй рэгіёна возера падпала пад значнае антрапагеннае ўздзеянне (забруджванне, эўтрафаванне). На берагах гарады Прыазерск, Петракрэпасць, Сортавала, Новая Ладага, Шлісельбург і інш.

Літаратура

правіць