Людвіг ван Бетховен
Лю́двіг ван Бетхо́вен (ням.: Ludwig van Beethoven, 17 снежня 1770, Бон, Германія — 26 сакавіка 1827, Вена, Аўстрыя) — вялікі нямецкі кампазітар, дырыжор і піяніст.
| Людвіг ван Бетховен | |
|---|---|
| ням.: Ludwig van Beethoven | |
 | |
| Асноўная інфармацыя | |
| Дата нараджэння | мерк. 16 снежня 1770[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 26 сакавіка 1827[1][3][…] (56 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Краіна |
 Германія, Аўстрыйская імперыя |
| Бацька | Johann van Beethoven[d] |
| Маці | Maria Magdalena van Beethoven[d] |
| Музычная дзейнасць | |
| Педагог | Christian Gottlob Neefe[d][4], Франц Іозеф Гайдн, Антоніа Сальеры[5], Johann Baptist Schenk[d], Johann Georg Albrechtsberger[d], Gilles van der Eeden[d] і Муцыа Клеменці |
| Прафесіі | кампазітар |
| Гады актыўнасці | 1782—1827 |
| Інструменты | фартэпіяна і скрыпка |
| Жанры | класічная музыка |
| Выхаванцы | Карл Чэрні[6][7], Dorothea von Ertmann[d], Ferdinand Ries[d], Archduke Rudolf of Austria[d] і Babette Countess Keglevich de Buzin[d] |
| Грамадская дзейнасць | |
| Член у | |
| Узнагароды |
Bröckemännche Award[d] (2020) |
| Аўтограф |
 |
| beethoven.de (ням.) | |
 Творы ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
Біяграфія
правіцьЛюдвіг ван Бетховен нарадзіўся ў снежні 1770 года ў Боне, які належаў кёльнскаму курфюрсту. У ім, акрамя нямецкай, была і фламандская кроў. Бацька Бетховена быў пеўчым Бонскай капэлы. Маці — кухаркай. Бацьку Людвіга — Іагану ван Бетховену (1740—1792), не давалі спакою слава Вольфганга Амадэя Моцарта, таму навучанне музыцы будучага кампазітара праводзілася часта даволі жорсткімі метадамі: прымусамі і біццём бацька прымушаў чатырохгадовае дзіця гадзінамі праседжваць за фартэпіяна і завучваць практыкаванні на скрыпцы. У 1782 годзе Бетховен ужо напісаў тры санаты для клавесіна, яму тады ішоў трынаццаты год. У шаснаццаць гадоў Людвіг ужо быў шырока вядомы ў Боне.
- 1787 г. — першая паездка ў Вену. Сустрэча з Моцартам. Калі Моцарт праслухаў выкананне юнага Бетховена, то сказаў: «Звярніце ўвагу на яго. Ён усіх прымусіць пра сябе казаць». Калі раптам атрымаў звестку пра хваробу маці, Людвіг вымушаны як мага хутчэй вярнуўся ў Бон; пасля ён вучыўся ў Вене ў Ё. Гайдна, І. Г. Альбрэхтсбергера і А. Сальеры.
- 1789 г. — Людвіг стаў вольным слухачом філасофскага факультэта Бонскага ўніверсітэта[8].
- 1792 г. — канчатковы пераезд у Вену. Сімпатыі да Французскай рэвалюцыі.
Да пачатку 1800-х гг. Бетховен — аўтар шматлікіх твораў, якія здзіўлялі сучаснікаў драматызмам і навізной музычнай мовы. У іх ліку: фартэпіянныя санаты № 8 («Патэтычная»), № 14 («Месяцавая»), саната №21 («Аўрора»), першыя шэсць струнных квартэтаў.
У 1800 г. была выкананая 1-я сімфонія Бетховена. Развіццё глухаты, першыя прыкметы якой з’явіліся ў 1798 годзе, прымусіла Бетховена паступова скараціць канцэртную дзейнасць, а пасля 1815 года ад яе адмовіцца. Бетховен наўмысна адпілаваў ножкі ад свайго раяля, каб лепш адчуваць вібрацыю падлогі і такім чынам ураўнаважыць брак слыху. У творах 1802—1812 гадоў цалкам выявіліся характэрныя прыкметы спелага стылю Бетховена. У апошні перыяд творчасці з’явіліся 9-я сімфонія з заключным хорам на словы оды «Да радасці» Шылера і Урачыстая меса, а таксама шэдэўры яго камернай музыкі — санаты для фартэпіяна № 28—32 і квартэты № 12—16.
На фарміраванне светапогляду Бетховена моцна паўплывалі Вялікая французская рэвалюцыя і эпоха напалеонаўскіх войн; яго творчасць цесна звязана з сучасным яму мастацтвам, літаратурай, філасофіяй, з мастацкай спадчынай мінулага (Гамер, Плутарх, Уільям Шэкспір, Жан Жак Русо, Іаган Гётэ, Імануіл Кант, Фрыдрых Шылер). Асноўны ідэйны матыў творчасці Бетховена — тэма гераічнага змагання за волю, увасобленая з асаблівай сілай у 3, 5, 7 і 9-й сімфоніях, у оперы Фідэліо, ва ўверцюры «Эгмант», у фартэпіяннай санаце № 23 («Апасіаната») і інш. Разам з тым, Бетховен стварыў мноства твораў, якія выказваюць тонкія асабістыя перажыванні: знакамітая «Месяцавая» саната была прысвечана графіні Джульеце Гвічардзі — першаму каханню кампазітара; 3-я сімфонія («Гераічная») была складзеная ў гонар Напалеона, які нёс, як бачылася Бетховену, сцяг рэспубліканства ў старую Еўропу, але пасля, з прыняццем Напалеонам тытула імператара, кампазітар з болем у сэрцы перафразаваў прысвячэнне ў «Гераічная сімфонія, складзеная ў памяць Вялікага Чалавека»; 4-я сімфонія створаная пад уражаннямі лета 1806 года, якое ён правёў у маёнтку сваіх сяброў Брунсвікаў у венгерскім мястэчку Каромпа, дзе здабыў каханне ў асобе Тэрэзы Брунсвік; 5-я сімфонія — «сімфонія Лёсу», напісаная пад панурымі хваляваннямі, звязанымі з мацнелай глухатой, у сімфоніі можна адчуць, як Лёс стукае ў дзверы, але нязломная душа кідаецца, спрабуе выйсці з цемры і знайсці святло; спрабуючы знайсці заспакаенне ў яднанні з прыродай нараджаецца 6-я сімфонія «Пастаральная» (пастухоўская, сельская); 9-я сімфонія — вынік усяго жыцця, яго запалу, хваляванняў і радасцей, заклік не падаць духам і ніколі не здавацца.
Бетховен пачынаў свой творчы шлях як наватар і пераўтваральнік піянізму. Ён быў не толькі вялікі кампазітар, але геніяльны выканаўца і неперасягнуты імправізатар. У сваю творчасць ён унёс новыя нечаканыя змены, якія з цяжкасцю прымаліся яго сучаснікамі: гэтае значнае ўзбагачэнне стылю, пашырэнне меж піянізму. Новыя сродкі выразнасці Бетховен чэрпаў з уласных тэхнічных магчымасцей.
Бетховен адным з першых пачаў яўным чынам суправаджаць нотны тэкст падрабязнымі славеснымі рэмаркамі і дынамічнымі ўказаннямі, прастаўляць дакладны тэмп і педалізацыю.
Бетховен памёр у Вене 26 сакавіка 1827 г. ад цырозу печані, ускладненага вадзянкай (асцытам) (з прычыны перанесенага ў 1825 г. гепатыту).
Зноскі
- ↑ а б в г Беетговенъ // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1836. — Т. 5. — С. 161–162.
- ↑ Бетховен, Людвиг, Բեթհովեն, Լյուդվիգ // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. IIIа. — С. 643–644.
- ↑ а б в v. Dommer Beethoven, Ludwig van // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1875. — Т. 2. — S. 251–268.
- ↑ The European Piano Method, Volume 2, 3rd edition — 1998. — S. 29. — ISBN 978-3-7957-5003-9
- ↑ Н. С. Салиери, Антонио // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1900. — Т. XXVIIIа. — С. 131.
- ↑ https://www.gramophone.co.uk/blog/gramophone-guest-blog/master-and-pupil-from-beethoven-to-czerny-to-liszt
- ↑ https://web.archive.org/web/20210106164458/https://www.lib.umd.edu/ipam/great-pianistic-traditions/franz-liszt-and-his-pupils/liszt-school
- ↑ [1] Архівавана 23 чэрвеня 2008.
Літаратура
правіць- Альшванг А. Людвиг ван Бетховен. Очерк жизни и творчество.
- Антонин Згорж. Один против судьбы. — М: «Молодая гвардия», 1980 — С.270.
- Роллан, Ромен. Жизнь Бетховена. 1903 г.
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Людвіг ван Бетховен- Бетховен у Вене Архівавана 15 сакавіка 2011.
- Ад чаго памёр Бетховен?
- Piano Sonatas n. 22, 27 Архівавана 8 лютага 2007. MP3 Creative Commons Recording
- Людвіг ван Бетховен: Ноты твораў на International Music Score Library Project