Макак-рэзус

(Пасля перасылкі з Макакі-рэзусы)

Макак-рэзус[1] (Macaca mulatta) — від макак, адзін з найбольш вядомых відаў сямейства Мартышкавых.

Макак-рэзус
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Macaca mulatta Zimmermann, 1780

Арэал

выява

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  180099
NCBI  9544
EOL  327960
FW  232541

Прыродаахоўны статус макак-рэзусаў у Чырвонай кнізе Міжнароднага саюза аховы прыроды пазначаны як LC («выклікае найменшую асцярогу») з прычыны шырокага распаўсюджвання, меркавана вялікай колькасці і адаптаванасці да разнастайных месцаў жыцця. Макак-рэзус насяляе Паўднёвую, Цэнтральную і Паўднёва-Усходнюю Азію, арэал віду найбольшы з усіх прыматаў, за выключэннем людзей. Сустракаецца на розных вышынях і ў самых розных месцах жыцця: ад лугоў да засушлівых і лясных зон, а таксама паблізу населеных пунктаў.

Паходжанне назвы

правіць

Назва «рэзус» нададзена віду макак французскім прыродазнаўцам Жанам Батыстам Адберам (1759—1800) у імя фракійскага цара Рэса, які падчас Траянскай вайны змагаўся на баку Троі. У еўрапейскія мовы імя ўвайшло ў латынізаваным напісанні Rhesus, скарочана — Rh.

Апісанне

правіць

Даволі буйныя мажныя жывёлы, з цёмнай зеленавата-жоўтай афарбоўкай поўсці. Твар, вушы і кісці рук бледна-мяснога колеру.

Рэзусы не баяцца вады, добра плаваюць і ныраюць.

Размнажэнне

правіць

Цяжарнасць доўжыцца 164 дні, нараджаецца 1 дзіцяня, якога маці корміць да года. Маці зацята абараняе сваё дзіцяня. Палавая спеласць надыходзіць у 4 гады.

Лад жыцця

правіць

Жывуць рэзусы вялікімі зграямі (да 20 і больш асобін) у лясах або на адкрытых горных схілах. Індыйцы лічаць іх свяшчэннымі жывёламі і часам пакідаюць для іх непрыбранай частка ўраджаю на сваіх палях.

Для макак-рэзусаў характэрны некалькі тыпаў крыкаў. Гэтыя гукі рэзусы выдаюць у розных сітуацыях, у розных эмацыйных станах:

  • Раве малпа, якая ўпэўнена ў сваіх сілах і пагражае іншай, ніжэйшага рангу.
  • Шумная задышка — пагроза зыходзіць ад менш упэўненага рэзусу, які хоча падчас нападу атрымаць падтрымку суродзічаў.
  • Брэх значыць пагрозу з боку таго, хто недастаткова агрэсіўны, каб напасці.
  • Бурчанне выдае злёгку ўстрывожаны рэзус.
  • Віскатлівы брэх — відавы сігнал трывогі, выдаецца пры выяўленні драпежніка.
  • Пранізлівы крык спачатку гучыць на вельмі высокай ноце, затым рэзка абрываецца; такі гук выдае рэзус, якому пагражае суродзіч высокага рангу.
  • «Кудахтальны» крык выдае той, каму пагражае суродзіч.
  • Віскат выдае пераможаная малпа, пакусаная падчас бойкі.
  • Піск выдае рэзус, які абараняецца падчас бойкі і сілы якога канчаюцца.

Распаўсюджванне

правіць

Самы паспяховы і распаўсюджаны від прыматаў свету: сустракаюцца ў Пакістане, Індыі, у Гімалаях ад Непала да Паўночнай Бірмы, у Паўднёвым Кітаі, краінах Індакітаю; у вялікай колькасці жывуць нават у гарадах.

Выкарыстанне ў медыцыне

правіць

Макак-рэзусаў трымаюць у віварыях як мадэльныя аб’екты для медыцынскіх, эталагічных і нейрабiялагiчных даследаванняў. На гэтых малпах адкрыты рэзус-фактар ​​— фактар ​​сумяшчальнасці крыві.

Макак часта выкарыстоўваюць для эксперыментаў па трансплантацыі органаў. Так, у 1970 годзе амерыканскі нейрахірург Роберт Уайт правёў трансплантацыю галавы адной малпы на цела другой.

Крыніцы

правіць
  1. Напісанне Макак-рэзус у адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах, Т. 9. Мн., 1999, С. 526