Марская архаічная культура
Марская архаічная культура (англ.: Maritime Archaic, фр.: Archaïque maritime) — археалагічная культура, якая існавала ў архаічны перыяд у Паўночнай Амерыцы. У 6 тысячагоддзі да н. э. — 2 тысячагоддзі да н. э. займала Атлантычнае ўзбярэжжа Канады ад поўначы Лабрадора да поўдню Новай Шатландыі.
| Марская архаічная культура Архаічны перыяд | |
|---|---|
 Помнік на месцы могілак архаічнай культуры на поўначы Ньюфаўндленда | |
| Геаграфічны рэгіён | Паўночная Амерыка |
| Лакалізацыя | Канада |
| Датаванне | 6 тысячагоддзе да н.э. — 2 тысячагоддзе да н.э. |
| Носьбіты | індзейцы |
| Тып гаспадаркі | рыбалоўства, паляванне і збіральніцтва |
Даследаванне правіць
Вылучэнне марской архаічнай культуры звязана з адкрыццём пахаванняў яе прадстаўнікоў у Пор-о-Шуа на поўначы вострава Ньюфаўндленд у 1968 г. Дзякуючы асаблівасцям мясцовай глебы, якая добра захоўвала біялагічныя рэчывы, тут былі выяўлены шматлікія касцяныя і каменныя прылады, што сведчылі пра спецыялізацыю ў паляванні на марскіх звяроў і рыбалоўства. Першапачаткова даследчыкі атаяснялі пахаванне з продкамі індзейцаў беатук або нават іну.
У нашы дні вылучаюць 2 плыні марской архаічнай культуры — паўночную і паўднёвую. Паўночная сфарміравалася ў старажытнасці на ўзбярэжжы паўвострава Лабрадор і была звязана з апрацоўкай крамянёвых пласцін, што здабывалі на яго поўначы. Паўднёвая плыня ўзнікла прыкладна 6000 тысяч гадоў таму і адрознівалася перавагай у карыстанні паліраванымі сланцамі.
Паходжанне правіць
Генетычныя даследаванні 2017 г. паказалі, што носьбіты марской архаічнай культуры мелі адзінае паходжанне з індзейцамі Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі, аднак адрозніваліся ад беатук і іншых алганкінаў, продкі якіх першапачаткова атаясняліся з рэшткамі культуры. Беатук і іну былі нашчадкамі прадстаўнікоў больш позніх індзейскіх міграцый.
Знікненне марской архаічнай культуры звязваюць з наступам палеаэскімосаў, якія аказаліся болей эфектыўнымі ў эксплуатацыі прыбярэжных рэсурсаў. Аднак археалагічныя даследаванні на востраве Бэл выявілі культурны комплекс пазнейшых мясцовых тубыльцаў, вельмі падобны на марскі архаічны. Мяркуюць, што насельнікі Бэла маглі быць прамымі нашчадкамі носьбітаў культуры і праіснаваць да з’яўлення еўрапейскіх рыбакоў і вандроўнікаў у канцы XV — пачатку XVI ст.
Лад жыцця правіць
Большасць прылад працы, знойдзеных на стаянках і ў пахаваннях марской архаічнай культуры, вырабляліся з косці або каменю. Яны былі як вельмі простымі накшталт скрэблаў і лёзаў, так і даволі складанымі ў форме круцімых гарпуноў або вялікіх серпападобных лёзаў. Асноўным заняткам з’яўлялася паляванне на прыбярэжных ластаногіх, відавочна рыбалоўства. Выяўлена, што прадстаўнікі марской архаічнай культуры таксама палявалі на карыбу. Пра гэта сведчаць навалы камянёў на месцах сезонных міграцый жывёл. Навалы фарміравалі своеасаблівыя калідоры, дзе здабыча адбывалася прасцей. Ва ўнутраных раёнах поўначы паўвострава Лабрадор знойдзена цэлая вёска, створаная для калектыўнага палявання на карыбу.
Жытлы паўзямлянкавага тыпу звычайна будавалі на валунных пляжах. Прадстаўнікі паўночнай галіны ўзводзілі доўгія хаціны да 100 м. Найбольшую колькасць упрыгожванняў з зубоў жывёл, дзюб птушак, крышталяў кварцу, кальцыту і аметысту археолгагі знайшлі на поўначы Ньюфаўндленда.
Спасылкі правіць
- Maritime Archaic Tradition - NL Heritage Архівавана 20 студзеня 2021.
- The Maritime Archaic Tradition - The Rooms
- Maritime Archaic Traditions - Port au Choix National Historic Site Архівавана 27 чэрвеня 2021.
- Genetic Discontinuity between the Maritime Archaic and Beothuk Populations in Newfoundland, Canada
- No 'lost tribes' or aliens: what ancient DNA reveals about American prehistory