Марыя Грольмусец

Марыя Гро́льмусец, нямецкі варыянт — Марыя Караліна Элізабет Грольмус (в.-луж.: Marja Grólmusec, ням.: Maria Karoline Elisabeth Grollmuß, 24 красавіка 1896, Лейпцыг, Германія — 6 жніўня 1944, канцэнтрацыйны лагер Равенсбрук, Германія) — лужыцкая грамадская дзяячка, журналістка, публіцыст і дзеяч сацыялістычнага супраціву супраць нацысцкага рэжыму ў Германіі.

Марыя Грольмусец
в.-луж.: Marja Grólmusec
Род дзейнасці настаўніца, публіцыстка, журналістка, палітык
Дата нараджэння 24 красавіка 1896(1896-04-24)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 6 жніўня 1944(1944-08-06)[1] (48 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Q18889040?
Партыя
Член у
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія правіць

Марыя Грольмусец нарадзілася 24 красавіка 1896 года ў Лейпцыгу ў сям’і доктара філалогіі і дырэктара школы Яна Грольмуса (Ёганес Грольмус). У снежні 1917 года скончыла педагагічнае вучылішча ў Лейпцыгу[3], пасля чаго стала выкладаць у пачатковай школе ў дзяржаўнай школе ў Лейпцыгу. У 1918 годзе ўступіла ў лужыцкую культурна-грамадскую арганізацыю «Маціцы сербскай». Вучылася на філалагічным і гістарычным факультэтах Лейпцыгскага і Берлінскага ўніверсітэтаў. Падчас навучання была членам Лігі сацыялістычных студэнтаў. У 1928 годзе абараніла дысертацыю на суісканне навуковай ступені доктара навук па тэме «Ёзэф Герэс і дэмакратыя». У гэты ж час пачала пісаць публіцыстычныя артыкулы ў газеце «Rhein-Mainische Volkszeitung», якая належала левай фракцыі нямецкай Партыі Цэнтра і супрацоўнічала з каталіцкім часопісам «Die Schildgenossen», які выдавала каталіцкае моладзевы рух «Quickborn». У 1927 годзе ўступіла ў Сацыял-дэмакратычную партыю Германіі, з якой была выключана з-за прыхільнасці камуністычным ідэям. У 1929 годзе ўступіў у Камуністычную партыю Германіі, з якой неўзабаве была выключаная пасля ўступлення ў бухарынісцкую апазіцыйную Камуністычную партыю. У 1932 годзе ўступіла у Сацыялістычную рабочую партыю Германіі.

Пасля прыходу да ўлады нацыстаў супрацоўнічала з рэвалюцыйнымі сацыялістамі (Arbeitskreis Revolutionärer Sozialisten) і займалася незаконнай палітычнай дзейнасцю. Перавозіла нелегальныя друкаваныя выданні з Чэхаславакіі і суправаджала палітычных уцекачоў пры перасячэнні мяжы. Для гэтага яна выкарыстала дом свайго бацькі ў вёсцы Дорф-Радзібор ў Верхняй Лужыце. Падтрымлівала палітычныя адносіны з апазіцыйнымі групамі СДПГ, КПГ і аўстрыйскімі сацыялістамі Ота Баўэра.

7 лістапада 1934 года была арыштаваная разам са сваім таварышам па падпольнай дзейнасці Германам Рэйнмутам[4]. Утрымлівалася ў зняволенні ў Дрэздэне. 23 лістапада 1935 года была асуджаная Народнай судовай палатай на шэсць гадоў турэмнага зняволення ў Вальдхайме. Падчас зняволення з-за хваробы шчытападобнай залозы ёй прапанавалі свабоду пры ўмове адмовы ад падпольнай дзейнасці. Пасля яе адмовы яна была пераведзена ў снежні 1940 года ў канцэнтрацыйны лагер Равенсбрук, дзе памерла 6 жніўня 1944 года ад раку.

Сачыненні правіць

  • Die Frau und die junge Demokratie. Ein Bericht über Frau, Politik und Demokratie. Frankfurt 1925
  • Über die weibliche Form der Politik. W: Die Schildgenossen. 1/1926.
  • Was ist die linke Sozialdemokratie? W: Gegen den Strom. 4/1931.
  • Die Kluft. W: Kampfsignal. 1932.
  • Josef Görres und die Demokratie. Lipsk 1932.

Памяць правіць

  • У гонар Марыі Грольмусец названы вуліцы ў Лейпцыгу, Баутцэне і Хойерсверде і некалькі навучальных устаноў.
  • У 1959 годзе пошта ГДР выпусціла паштовую марку, прысвечаную Марыі Грольмусец.
  • Лужыцкі кампазітар Ульрых Погада напісаў сімфанічную паэму для аркестра «Марыя Грольмус».

Зноскі

  1. а б Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
  2. Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.
  3. Paul Gedan (Hrsg.): Das städtische Lehrerinnenseminar zu Leipzig. Gedenkschrift zur Feier des 25jährigen Bestehens, Leipzig 1924, S. 62
  4. Peter Steinbach und Johannes Tuchel: Lexikon des Widerstandes 1933—1945. C.H.Beck; 2., überarb. u. erw. Auflage 1998, стр. 74, ISBN 340643861X

Літаратура правіць

Спасылкі правіць