Марыя Мацвееўна Ямант
Мары́я Я́мант (польск.: Maria Jamontt; 1842, Вільня — 3 верасня 1908, Варшава) — удзельніца паўстання 1863—1864 гадоў, нарачоная Канстанціна Каліноўскага. Сястра Юзафа Яманта і Людвікі Ямант.
| Марыя Ямант | |
|---|---|
| Марыя Дмахоўская з Ямантаў | |
| Нараджэнне |
1842 |
| Смерць |
3 верасня 1908 |
| Месца пахавання | |
| Род | Яманты |
| Бацька | Тадэвуш Ямант |
| Маці | Схаластыка з Макрыцкіх[d] |
| Муж | Войцех Дмахоўскі |
| Веравызнанне | рымска-каталічка |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьНарадзілася ў Вільні ў сям'і надворнага саветніка Тадэвуша Яманта і Схаластыкі з Макрыцкіх. Марыя мела чатырох братоў (сярод іх Юзаф Ямант — паплечнік К. Каліноўскага) і трох сясцёр (Людвіка, Алена, Схаластыка). Тадэвуш Ямант меў вышэйшую юрыдычную адукацыю і дзяржаўны чын надворнага саветніка. Узначальваў адміністрацыю маёнткаў князя Пятра Сайн-Вітгенштайна[1].
Атрымала добрае хатняе выхаванне, закончыла прыватны пансіён, валодала некалькімі мовамі, мела глыбокія веды ў галіне гісторыі і літаратуры[1]. Уваходзіла ў нелегальны Жаночы камітэт у Вільні[2]. Вучылася ў вядомага педагога Аляксандра Здановіча.
У 1861 годзе праз брата Юзафа Яманта ў Вільні адбылося яе знаёмства з кіраўніком нацыянальнага паўстання Канстанцінам Каліноўскім[1]. На рубяжы 1861—1862 гг. адбыліся іх заручыны[3]. Пазней К. Каліноўскі напіша ёй з-пад варты славуты верш «Марыська чарнабрэва, галубка мая».
З чэрвеня 1863 года на кватэры Ямантаў у доме Шышкіна на Вялікай вуліцы[4] ў Вільні знаходзілася адна з галоўных канспіратыўных явак Канстанціна Каліноўскага[1] і нелегальная друкарня[5], дзе абавязкі сакратара выконваў яе брат — Юзаф Ямант.
Напачатку 1864 года Марыя была арыштавана, зняволеная ў былым віленскім кляштары місіянераў, пасля чаго сасланая разам з роднымі ў Табольск.
Каля 1874 г. вярнулася з Сібіры і пасялілася ў Варшаве, дзе на схіле жыцця пабралася шлюбам з былым паўстанцам Войцехам Дмахоўскім, сынам Казіміра Юстынавіча і пляменнікам вядомага мастака і ўдзельніка нацыянальна-вызваленчага руху Генрыха Дмахоўскага[6]. Пахаваная на Паванзкоўскіх могілках у Варшаве.
Цікавыя факты
правіць- Дзякуючы Ядвізе Макрыцкай, цётцы Марыі Ямант, Каліноўскаму ўдалося перадаць на волю «Лісты з-пад шыбеніцы».
- Шырокай грамадскасці месца пахавання Марыі Ямант доўгі час заставалася невядомым, яно было адшукана арганізацыяй «Беларуская Нацыянальная Памяць» 6 лютага 2008 года.
Зноскі
- ↑ а б в г Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 3. — С. 70.
- ↑ Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 3. — С. 73.
- ↑ Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 3. — С. 71.
- ↑ Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 4. — С. 68.
- ↑ Леанід Маракоў. Радзевіч [Ямант] Людовіка // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794-1991.. — Мн, 2003. — Т. II. — ISBN 985-6374-04-9.
- ↑ Вячаслаў Шалькевіч «Марыська чарнаброва, галубка мая…» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага // Роднае слова. — Мн.: 1994. — № 4. — С. 75.