Мела́мед (на ідышы; на іўрыце ְלַמֵּד — мелаеэ́д) — настаўнік у хедары і караімскім мідрашы.

У біблейскія часы азначаў рэлігійнага настаўніка ці настаўніка ў цэлым, прымяняўся асабліва да настаўніка дзяцей, і амаль заўседы суправаджаўся словам «tinokot» (дзеці). Згадваецца ў Талмудзе.

Меламед прызначаўся супольнасцю, былі спецыяльныя нарматыўныя дакументы, якія вызначаюць, колькі дзяцей ён навучыў, а таксама правілы, якія рэгулююць выбар прэтэндэнтаў на пасаду і звальненне меламеда. Гэтыя правілы пашыраліся і дапаўняліся.

Меламеды ў Расіі правіць

У Расійскай імперыі меламед займаўся навучаннем яўрэйскіх дзяцей яўрэйскаму закону і мове. Расійскі ўрад рабіў неаднаразовыя, але марныя спробы падняць адукацыйны ўзровень меламедаў, распаўсюдзіць сярод іх веданне рускай мовы. У 1855 годзе быў прыняты закон, па якім на працягу 20 гадоў прадпісвалася ажыццявіць пераход да становішча, калі меламедамі могуць быць выключна яўрэі, якія атрымалі спецыяльную адукацыю ў равінскіх вучылішчах або ў агульных вышэйшых або сярэдніх навучальных установах. Аднак нізкія даходы меламедаў рабілі іх працу непрэстыжнай; акрамя гэтага, прадстаўленні яўрэйскага насельніцтва аб становішчы меламеда разыходзіліся з думкай расійскай адміністрацыі. Па законе ад 1 сакавіка 1893 года меламедаў абавязалі штогод атрымліваць ад дырэктара або інспектара народных вучылішчаў спецыяльнае пасведчанне, якое выдаецца без папярэдняга экзамену з выплатай пошліны. Меламеды маглі адкрыць хедар, назіранне за выкладаннем у якім, як і назіранне за выкананнем меламедамі іншых правілаў, ускладалася на грамадскага равіна.

Спасылкі правіць