Мікола Байкоў

Мікола Байкоў
Мікола Байкоў
	Мікалай Якаўлевіч Байкоў
Дата нараджэння	10 (22) лютага 1889
Месца нараджэння	Бежацк, Бежацкі павет[d], Цвярская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	не раней за 1945 ці 23 чэрвеня 1945 (56 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Мінская вобласць, БССР, СССР;
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР; БССР;
Род дзейнасці	літаратуразнавец, мовазнавец, педагог, лексікограф, беларусазнавец, літаратар
Навуковая сфера	літаратуразнаўства, мовазнаўства, педагогіка
Месца працы	Мінская духоўная семінарыя; Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка; Мінскія беларускія настаўніцкія курсы (1918); Менскі беларускі педагагічны тэхнікум; Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі;
Навуковая ступень	кандыдат багаслоўя[d]
Навуковае званне	дацэнт філалогіі
Альма-матар	Бежацкае духоўнае вучылішча[d] (1903); Маскоўская духоўная акадэмія (1913);
Член у	Навукова-тэрміналагічная камісія;
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікола (Мікалай Якаўлевіч) Байкоў (10 (22) лютага 1889, Бежацк, Цвярская губерня — 23 чэрвеня 1945, Мінск^[2]; псеўданім: Мікола Крывіч) — беларускі літаратуразнавец, мовазнавец, педагог. Дацэнт філалогіі^[3].

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і святара бежацкай Пакроўскай турэмнай царквы. Браты — святары, свтмч. Іван Байкоў i свтмч. Якаў Байкоў.

Скончыў Бежацкае духоўнае вучылішча (1903), Цвярскую духоўную семінарыю (1909), Маскоўскую духоўную акадэмію (1913). Савет Акадэміі прысудзіў яму вучоную ступень кандыдата багаслоўя з прылічэннем да першага разраду (1913). Выкладаў філасофскія і педагагічныя дысцыпліны (логіку, псіхалогію, гісторыю філасофіі і дыдактыку) ў Мінскай духоўнай семінарыі, у гімназіі ды прыватных навучальных установах. Да рэвалюцыі жыў на Аляксандраўскай вуліцы, ў доме Кантаровіча, і на Георгіеўскай вуліцы, ў доме Хаецкага.

З 1918 чытаў лекцыі ў Мінскім настаўніцкім інстытуце і на Мінскіх беларускіх настаўніцкіх курсах. З 1921 года выкладчык МБПТ, вучоны сакратар Навукова-тэрміналагічнай камісіі Наркамасветы БССР, у 1922—1928 гадах Слоўнікавай камісіі Інбелкульту, потым Інстытуту мовазнаўства АН БССР.

Мікола Байкоў. 1922

Рэдактар часопісаў «Школа и культура Советской Белоруссии» (1919, 1921), з 1924 супрацоўнік часопісу «Асвета»^[4].

Арыштаваны ДПУ БССР 19 ліпеня 1930 года па абвінавачанні ў прыналежнасці да «Саюзу вызвалення Беларусі». Вызвалены 2 верасня 1930 года. На акадэмічную працу вярнуцца яму не дазволілі.

Па некаторых звестках, падчас нямецкай акупацыі працаваў у Інспектараце беларускіх школ і ў Выдавецтве школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Мінску. Улетку 1944 года выехаў у Германію, працаваў у рэдакцыі часопіса «Малады змагар». Працаваў у прапагандысцкім бюро «Вінета». Арыштаваны савецкай ваеннай контрразведкай «Смерш» у Берліне і перавезены ў Мінск, знаходзіўся ў мінскай турме. Далейшы лёс невядомы.^[5]

Памёр, паводле адной з версій, 23 чэрвеня 1945 года ў мінскай турме. Месца пахавання невядомае^[6].

Навуковая дзейнасць

Аўтар прац па літаратуразнаўстве, крытыцы і педагогіцы, укладальнік слоўнікаў: «Практычны расійска-беларускі слоўнік» (1924, разам з М. Гарэцкім), «Беларуска-рускі слоўнік» (1925), «Расійска-беларускі слоўнік» (1928, абодва разам са С. Некрашэвічам), «Практычны беларускі вайсковы слоўнік» (1927, разам з А. Бараноўскім).

Аўтар артыкулаў па педагогіцы, беларускай мове і літаратуры, у тым ліку «Паэма „Новая зямля“, як манументальны твор беларускай паэзіі» (1923), «Месца Я. Купалы ў беларускай літаратуры» (1928), «На лiтаратурныя тэмы» (1929).

Зноскі

↑ https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/22lut-5.indd_.pdf
↑ БелЭн 1996.
↑ Ігар Кузняцоў. Носьбіты ідэі беларускай дзяржаўнасці — ахвяры таталітарнага рэжыму // Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne nr 16
↑ 120 гадоў з дня нараджэння Міколы Байкова
↑ Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). Менск, 2002
↑ Байкоў Мікола – Белліт (бел.) (7 ліпеня 2023). Праверана 20 ліпеня 2024.

Літаратура

Байкоў Мікалай Якаўлевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 225. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
Байкоў Мікола // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995.
БАЙКОЎ (БАЙКОВ, БОЙКОВ) Мікола // [1 3] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.

Спасылкі

Перавыдалі «Расійска-беларускі слоўнік» Некрашэвіча — Байкова
Святар, які стварыў слоўнік(недаступная спасылка) // Культура, № 7, 2014

[_1907b714b0e015cc-1] ttps://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/22lut-5.indd_.pdf

[FOOTNOTEБелЭн1996-2] БелЭн 1996.

[3] Ігар Кузняцоў. Носьбіты ідэі беларускай дзяржаўнасці — ахвяры таталітарнага рэжыму // Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne nr 16

[ГЗД-4] 120 гадоў з дня нараджэння Міколы Байкова

[5] Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). Менск, 2002

[6] Байкоў Мікола – Белліт (бел.) (7 ліпеня 2023). Праверана 20 ліпеня 2024.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]