Вікіпедыя

Міхаіл Аляксандравіч (сын Аляксандра III)

чацвёрты сын Аляксандра III, брат Мікалая II

Вялікі князь Міхаі́л Алякса́ндравіч (22 лістапада [4 снежня] 1878, Анічкаў палац, Санкт-Пецярбург — 13 чэрвеня 1918 года, блізу Пермі) — чацвёрты сын Аляксандра III, малодшы брат Мікалая II; расійскі военачальнік, генерал-лейтэнант (1916[9]), генерал-ад'ютант; член Дзяржаўнага савета (1901—1917).

Міхаіл Аляксандравіч
Імператар усерасійскі
15 сакавіка 1917 — 16 сакавіка 1917
Папярэднік Мікалай II
Нараджэнне 22 лістапада (4 снежня) 1878[1][2][…]
Смерць 13 чэрвеня 1918(1918-06-13)[4] (39 гадоў) ці 12 чэрвеня 1918(1918-06-12)[5] (39 гадоў)
Род Гальштэйн-Готарп-Раманавы[d]
Бацька Аляксандр III, імператар расійскі[1][2][…]
Маці Марыя Фёдараўна[7]
Жонка Natalia Brasova[d][8]
Дзеці George Mikhailovich, Count Brasov[d][7]
Веравызнанне праваслаўе
Аўтограф Выява аўтографа
Прыналежнасць Расійская імперыя
Званне генерал-ад’ютант, генерал-лейтэнант і Адмірал[d]
Бітвы
Узнагароды
ордэн Падвязкі рыцар Вялікага крыжа Каралеўскага Віктарыянскага ордэна ордэн Святога апостала Андрэя Першазванага ордэн Святога Георгія IV ступені ордэн Святога Георгія ордэн Святога Георгія ордэн Святога Аляксандра Неўскага ордэн Белага арла ордэн Святой Ганны I ступені ордэн Святога Станіслава I ступені Order of St. Vladimir, 3rd class with Swords ордэн Святога Уладзіміра 4 ступені
Ордэн Ганаровага легіёна
ордэн Залатога Руна Order of Saint Stephen of Hungary ордэн Зоркі Румыніі рыцар ордэна Залатога руна ордэн Чорнага арла House Order of Hohenzollern ордэн Збавіцеля Knight Grand Cross of the Order of the Bath Grand Cordon of the Supreme Order of the Chrysanthemum Order of the Chrysanthemum ордэн Святога Олафа Ордэн Князя Данііла I ордэн Серафімаў ордэн Слана Ордэн Данеброг Катэгорыя:Кавалеры ордэна Данеброг Order of the Most Holy Annunciation Ордэн Хрыста Авіскі ордэн Ордэн Льва і Сонца Order of the Royal House of Chakri Order of the Wendish Crown Order of Ludwig I залатая зброя «За храбрасць» Order of the Saxe-Ernestine Order of the White Falcon House and Merit Order of Peter Frederick Louis ордэн Высакароднай Бухары
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

На момант яго нараджэння, яго дзед па бацькавай лініі (Аляксандр II) быў дзеючым расійскім імператарам. Міхаіл быў чацвёртым у чарзе на прастол пасля яго бацькі і старэйшых братоў Мікалая і Георгія. Пасля забойства свайго дзеда ў 1881 годзе, ён стаў трэцім, а ў 1894 пасля смерці свайго бацькі — другім у чарзе. Георгій памёр у 1899 годзе і Міхаіл стаў спадчыннікам прастола.

Нараджэнне сына Мікалая Аляксея ў 1904 годзе часова пасунула Міхаіла назад у чарзе на прастол на другое месца, але Аляксей атрымаў ад маці гемафілію і мог скора памерці. Міхаіл падняў скандал пры імператарскім двары, калі ён стаў палюбоўнікам Наталлі Сяргееўны Брасавай, замужняй жанчыны. Мікалай паслаў Міхаіла ў Арол, каб пазбегнуць раздування скандалу, але гэта не перашкодзіла Міхаілу, які часта падарожнічаў, бачыць сваю каханку. Пасля нараджэння ў 1910 годзе сына, Георгія, Міхаіл перавёз Наталлю ў Санкт-Пецярбург, дзе яна была пазбягала грамадства. У 1912 годзе Міхаіл шакаваў Мікалая, ажаніўшыся з Наталляй, у надзеі, што ён будзе выдалены з лініі атрымання ў спадчыну. Міхаіл і Наталля пакінулі Расію і жылі ў Францыі, Швейцарыі і Англіі.

Пасля пачатку Першай сусветнай вайны Міхаіл вярнуўся ў Расію. Калі Мікалай адрокся ад прастола 2 сакавіка [15 сакавіка] 1917, Міхаіл быў названы ў якасці пераемніка замест Аляксея. Міхаіл, аднак, адклаў прыняцце трона да ратыфікацыі Устаноўчым сходам. Ён ніколі не быў пацверджаны ў якасці імператара і пасля рэвалюцыі ён быў высланы ў Перм і забіты.

Ранняе жыццё

правіць
 
Вялікі князь Міхаіл (крайні злева) з бацькамі, братамі і сёстрамі. Задні шэраг (злева направа): імператрыца Марыя, Вялікі князь Мікалай (пазней Мікалай II), Вялікая княгіня Ксенія  (англ.) (бел., Вялікі князь Георгій  (англ.) (бел.. Наперадзе: Вялікая княгіня Вольга  (англ.) (бел.. Пасярэдзіне: Аляксандр III.

Міхаіл нарадзіўся ў Анічкавым палацы на Неўскім праспекце Санкт-Пецярбурга, быў малодшым сынам і перадапошнім дзіцям царэвіча Аляксандра і яго жонкі, Марыі Фёдараўны (вядомай да замужжа як прынцэса Дагмара Дацкая). Яго дзядуляй і бабуляй былі кароль Крысціян IX і Луіза Гесен-Касельская  (англ.) (бел.. Яго бабуля па бацькавай лініі імператрыца Марыя Аляксандраўна памёрла да яго другога дня нараджэння, дзед па бацькавай лініі, імператар Аляксандр II, быў забіты 1 сакавіка 1881 года, і ў выніку бацькі Міхаіла сталі імператарам і імператрыцай усяе Русі да яго трэцяга дня нараджэння[10]. Пасля забойства бацькі новы цар Аляксандр III з сям’ёй пераехаў у Вялікі Гатчынскі палац  (руск.) (бел., які быў у 29 мілях на паўднёвы захад ад Санкт-Пецярбурга і акружаны ровам задля бяспекі

Міхаіл шмат часу праводзіў у кампаніі малодшай сястры, Вольгі; яго старэйшыя браты і сёстры і бацькі называлі яго «Міша»[11]. Умовы ў дзіцячым пакоі былі сціплымі, нават спартанскімі[12]. Дзеці спалі на цвёрдых лагерных ложках, прачыналіся на досвітку, мыліся ў ледзяной вадзе і елі простую кашу на сняданак[12]. За Міхаілам, як і яго братамі і сёстрамі, даглядала няня-англічанка, місіс Элізабет Франклін[13].

Міхаіл і Вольга часта хадзілі ў паходы па лясах вакол Гатчыны са сваім бацькам, які карыстаўся магчымасцю, каб навучыць іх абодвух лесарубству[14]. Дзецям таксама выкладалі фізічныя нагрузкі, такія як конны спорт[15]. На Каляды і Вялікдзень былі ўрачыстасці, пост строга выконваўся — мяса і малочныя прадукты былі забароненыя[16]. Летнія канікулы сям’я праводзіла ў Пецяргофе і з дзядулем Міхаіла ў Даніі[17].

Міхаілу было амаль 16 гадоў, калі яго бацька злёг ад хваробы; гадавая паездка ў Данію была адменена[18]. 1 лістапада 1894 года Аляксандр III памёр ва ўзросце 49 гадоў[19]. Старэйшы брат Міхаіла, Мікалай, стаў царом[20].

Ваенная кар’ера. Характар

правіць
 
Карціна маслам Ільі Рэпіна. Міхаіл на Дзяржсавеце, 1901 год.

Маці Міхаіла, імператрыца Марыя, вярнулася ў Анічкаў палац з Міхаілам і Вольгай. Як і большасць членаў яго сям’і, Міхаіл быў залічаны ў войска. Ён завяршыў падрыхтоўку ў артылерыйскай школе і далучыўся да Коннагвардейскай артылерыі[21]. У лістападзе 1898 года ён дасягнуў прававой сталасці і праз восем месяцаў стаў спадчыннікам Мікалая, паколькі сярэдні брат, Георгій, загінуў у выніку аварыі на матацыкле[22]. Смерць Георгія і наступнае змяненне ў лініі атрымання ў спадчыну выявіла, што ў Мікалая яшчэ не было сына. Паколькі паслядоўнасць была абмежаваная мужчынамі, тры яго дачкі не мелі права на прастол. Калі жонка Мікалая, Аляксандра, зацяжарыла ў 1900 годзе, яна спадзявалася, што дзіця будзе мужчынскага полу. Яна хацела стаць рэгентам свайго будучага дзіцяці ў выпадку смерці Мікалая, але ўрад не пагадзіўся і прызначыў Міхаіла рэгентам незалежна ад полу ненароджанага дзіцяці. У наступным годзе нарадзілася чацвёртая дачка[23].

Міхаіла апісвалі як ціхага і лагоднага. Ён выконваў звычайныя грамадскія абавязкі, ускладзеныя на спадкаемца. У 1901 годзе ён прадстаўляў Расію на пахаванні каралевы Вікторыі і атрымаў ордэн Лазні. У наступным годзе ён быў узведзены ў Рыцары Падвязкі на цырымоніі каранацыі караля Эдуарда VII[24]. У чэрвені 1902 года Міхаіл пераведзены ў Блакітны кірасірскі полк[21] і пераехаў у Гатчыну, дзе полк размяшчаўся[25]. Міхаіл зажадаў фінансавай незалежнасці, яго актывы ўключалі вялікі цукровы завод, капітал у некалькі мільёнаў рублёў, калекцыю аўтамабіляў і сядзібу ў расійскай Польшчы і Брасава каля Арла[26].

Міхаіл быў спадчыннікам да 12 жніўня 1904 года, калі нарадзіўся царэвіч Аляксей, які стаў новым спадчыннікам. Міхаіл зноў стаў другім у чарзе на трон, але быў названы суправіцелем для хлопчыка, разам з Аляксандрай, у выпадку смерці Мікалая[27]

Раманы

правіць
 
Беатрыса Саксен-Кобург-Гоцкая.

У 1902 годзе Міхаіл сустрэў прынцэсу Беатрыса Саксен-Кобургскую і Гоцкую. Яны палюбілі адзін аднаго і сталі перапісвацца на яе роднай англійскай мове[28]. Міхаіл гаварыў на французскай і англійскай мовах свабодна[29]. Спачатку здавалася, што яны ўступляць у шлюб; Тым не менш, Праваслаўная Царква забараняе шлюб стрыечных братоў, а бацька Міхаіла і маці Беатрысы былі братам і сястрой. Мікалай адмовіўся дазволіць шлюб, і да ўзаемнага расчаравання Міхаіла і Беатрысы, іх раман скончыўся[30].

Увага Міхаіла пераключылася на Аляксандру Касакоўскую (1875—1923), вядомую як «Дзіна», якая была фрэйлінай  (англ.) (бел. яго сястры Вольгі. Бацька Дзіны, Уладзімір Касакоўскі, быў адвакатам, Дзіна была просталюдзінам  (англ.) (бел.[31]. Сябры прапанавалі Міхаілу зрабіць Дзіну сваёй палюбоўніцай, але ён адкінуў гэтую ідэю[32] і ў ліпені 1906 года ён напісаў Мікалаю просьбу дазволу ажаніцца з ёй[31]. Мікалай і ўдава імператрыца Марыя былі ашаломленыя[31]. Абодва лічылі, што прадстаўнікі дынастыі павінны ўступаць у шлюб з роўнымі сабе, і ў адпаведнасці з законам  (англ.) (бел. любыя дзеці шлюбу паміж людзьмі шляхетнага і простага паходжання не атрымлівалі спадчыны. Мікалай пагражаў адмяніць ваенную камісію Міхаіла і выслаць яго з Расіі, калі ён ажэніцца без яго дазволу[31]. Марыя адхіліла Дзіну ад пасады фрэйліны Вольгі і ўзяла Міхаіла ў Данію да сярэдзіны верасня[31].

Неўзабаве пасля вяртання ў Расію тры брытанскія газеты 24 верасня 1906 года абвясцілі, што Міхаіл павінен быў ажаніцца з Патрыцыяй Канауцкай  (англ.) (бел.[33], але ні ён, ні Патрыцыя нічога не ведалі пра гэта. Букінгемскі палац выступіў з аспрэчаннем[34]. Тым не менш, праз два гады, у кастрычніку 1908 гады, Міхаіл наведаў Лондан, дзе сустракаўся з Патрыцыяй. Было падобна, што маці Міхаіла намышляла жаніць яго з больш прыдатнай нявестай[35] і ініцыятар фальшывага паведамлення, карэспандэнт Reuters Гай Берынгер, прыдумаў зашмат складаны план[34]. Міхаіл і Дзіна збіраліся бегчы, але іх планы не здзейсніліся, так як Дзіна знаходзілася пад наглядам тайнай паліцыі[36]. Пад ціскам сям’і, і не ў змозе бачыць Дзіну, у жніўні 1907 года Міхаіл, здавалася, губляе цікавасць[37]. Дзіна з’ехала жыць за мяжу. Яна ніколі не выйшла замуж і лічыла сябе законнай нявестай Міхаіла, але іх раман быў скончаны[38].

 
Наталля Брасава.

У пачатку снежня 1907 года Міхаіл быў прадстаўлены Наталлі Сяргееўне Вульферт  (руск.) (бел., жонцы калегі, а з 1908 года яны пачалі глыбокае сяброўства[39]. Наталля была простым чалавекам, у яе была дачка ад першага шлюбу. У жніўні 1909 года яны сталі палюбоўнікамі[40] і ў лістападзе 1909 года Наталля з’язжае ад свайго другога мужа ў кватэру ў Маскве, за якую плаціў Міхаіл[41]. У спробе прадухіліць скандал Мікалай пераводзіць Міхаіла да Чарнігаўскіх гусар  (англ.) (бел. у Арле, у 250 мілях ад Масквы, але Міхаіл падарожнічаў адтуль некалькі раз у месяц, каб убачыць Наталлю[42]. Іх адзінае дзіця, Георгій, названы ў гонар брата Міхаіла, нарадзіўся ў ліпені 1910 года, да яе разводу з яе другім мужам[43]. Для таго, каб дзіця магло быць прызнаны яго, а не як Вульфертам, Міхаіл змяніў дату разводу. Мікалай выдаў указ, які даў хлопчыку прозвішча «Брасаў», што пайшло ад маёнтка Міхаіла ў Брасаве. Гэта было маўклівае прызнанне таго, што Міхаіл быў бацькам[44].

У маі 1911 года Мікалай дазволіў Наталлі пераехаць з Масквы ў Брасава і даў ёй прозвішча «Брасава»[45]. У маі 1912 года Майкл адправіўся ў Капенгаген на пахаванне свайго дзядзькі караля Фрэдэрык VIII, дзе ён захварэў язвай страўніка, якая турбавала яго на працягу некалькіх гадоў[46]. Пасля водпуску ў Францыі, дзе за Міхаілам і Наталляй сачыла ахоўнае аддзяленне, Міхаіл быў пераведзены назад у Санкт-Пецярбург, каб камандаваць Шевалье Гардам. Ён узяў Наталлю ў сталіцу з сабой і пасяліў яе ў кватэры. Яна была цуралася грамадства, і на працягу некалькіх месяцаў ён перавёз яе на вілу ў Гатчыне[47].

Два прапрадзеды Міхаіла II былі роднымі братамі: Фрыдрых Гесен-Касельскі і Карл Гесен-Касельскі, а дзве прапрабабулькі — стрыечкамі: Амалія Гесен-Дармштацкая і Луіза Гесен-Дармштацкая.

Крыніцы

правіць
  1. ↑ а б Михаил Александрович // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XIXа. — С. 485.
  2. ↑ а б Александр III // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 411–413.
  3. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #121113906 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.
  4. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #121113906 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 жніўня 2015.
  5. ↑ Find a Grave — 1996. Праверана 29 жніўня 2019.
  6. ↑ https://historyatrandom.wordpress.com/2013/01/06/the-last-tsars-siblings-romanovs-and-the-russian-revolution/
  7. ↑ а б Lundy D. R. The Peerage
  8. ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  9. ↑ Д. Н. Шилов. Члены Государственного совета Российской империи 1801—1906. СПб., 2007, стр. 502.
  10. ↑ Crawford and Crawford, p. 20
  11. ↑ Crawford and Crawford, p. 22
  12. ↑ а б Crawford and Crawford, p. 23; Phenix, pp. 8-10; Vorres, p. 4
  13. ↑ Crawford and Crawford, pp. 22-23; Vorres, p. 3
  14. ↑ Vorres, p. 24
  15. ↑ Phenix, pp. 12-13; Vorres, pp. 26-27
  16. ↑ Vorres, p. 30
  17. ↑ Phenix, pp. 11, 24; Vorres, pp. 33-41
  18. ↑ Vorres, pp. 48-52
  19. ↑ Phenix, pp. 30-31; Vorres, pp. 54, 57
  20. ↑ Crawford and Crawford, p. 23
  21. ↑ а б Crawford and Crawford, p. 24
  22. ↑ Crawford and Crawford, p. 25
  23. ↑ Crawford and Crawford, pp. 25-26
  24. ↑ Crawford and Crawford, p. 26
  25. ↑ Crawford and Crawford, pp. 47-48
  26. ↑ Crawford and Crawford, p. 48
  27. ↑ Crawford and Crawford, pp. 28-29
  28. ↑ Crawford and Crawford, pp. 7-8
  29. ↑ Crawford and Crawford, p. 5
  30. ↑ Crawford and Crawford, pp. 8-9
  31. ↑ а б в г д Crawford and Crawford, p. 10
  32. ↑ Crawford and Crawford, p. 11
  33. ↑ The Observer, The Sunday Times, and Reynold’s News, of 7 October 1906 (N.S.), quoted in Crawford and Crawford, p. 12
  34. ↑ а б Crawford and Crawford, p. 13
  35. ↑ Crawford and Crawford, p. 57
  36. ↑ Crawford and Crawford, p. 14
  37. ↑ Crawford and Crawford, p. 15
  38. ↑ Crawford and Crawford, p. 16
  39. ↑ Crawford and Crawford, pp. 44 47
  40. ↑ Crawford and Crawford, p. 77
  41. ↑ Crawford and Crawford, pp. 85-87
  42. ↑ Crawford and Crawford, pp. 74-91
  43. ↑ Crawford and Crawford, p. 104
  44. ↑ Crawford and Crawford, p. 107
  45. ↑ Crawford and Crawford, p. 111
  46. ↑ Crawford and Crawford, p. 112
  47. ↑ Crawford and Crawford, pp. 116—119

Літаратура

правіць
  • Кроуфорд Д., Кроуфорд Р. Михаил и Наталья. Жизнь и любовь = Michael and Natasha: The Life and Love of the Last Tsar of Russia. — М.: Захаров, 2008. — 676 с. — (Биографии и мемуары). — 3 000 экз. — ISBN 978-5-8159-0782-9.
  • Donald Crawford. The Last Tsar: Emperor Michael II. Edinburgh: Murray McLellan, 2012, ISBN 978-0-9570091-1-0
  • Чернышова-Мельник Н. Д. «Отрекшийся от престола. Жизнь и Любовь Михаила Романова».-М.: «ЭНАС» 2009, ISBN 978-5-93196-852-0
  • Краснов В. Г. Памяти Михаила Романова похвальное слово Архівавана 5 верасня 2007. // Московские новости. — 2007. — № 25. — 29 июня.
  • Краснов В. Г. «Пермский Крест: Михаила Романов», Москва, 2011;
  • Краснов В. Г. «Вклад Великого Князя Михаила Романова в развитие конституционной системы в России», журнал Государственной Думы РФ «Представительная власть», № 5-6, 2010;
  • Серебренников В. Б. «Защитники отечества. К 400-летию Дома Романовых: Михаил Второй в российской и мировой истории», журнал Государственной Думы РФ, № 1 — 2, часть 1 и 2.
  • Хрусталёв В. М. Великий князь Михаил Александрович. — М.: Вече, 2008. — 544 с. — (Царский дом). — 3 000 экз. — ISBN 978-5-9533-3598-0.
  • Тополянский В. «Величие Смердяковых»: партийный отчет об убийстве(руск.) // Континент : Журнал. — 1999. — Т. 100.
  • Опрышко О. Л. "КАВКАЗСКАЯ КОННАЯ ДИВИЗИЯ 1914—1917.-Нальчик.: «OOO Печатный» 2012

Мемуары

правіць
  • Зубов В. П. I. Гатчина // Страдные годы России : Воспоминания о революции (1917-1925) / сост., подгот. текста, вступ. ст. и коммент. Т. Д. Исмагуловой. — 1-е. — Москва: Индрик, 2004. — 320 с.
  • Мясников Г. И. Философия убийства, или Почему и как я убил Михаила Романова / публ. Б. И. Беленкина и В. К. Виноградова // Минувшее : Ист. альм. — [Вып.] 18. — М. : Atheneum ; СПб. : Феникс, 1995. — С. 7-191 — В прил.: Мясников Г. И. Из автобиографии Мясникова: с. 137—152

Спасылкі

правіць
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міхаіл_Аляксандравіч_(сын_Аляксандра_III)&oldid=4839437"