Майсей Сяднёў

Масей Сяднёў, поўнае імя Майсей Ларывонавіч Сяднёў (19 жніўня (1 верасня) 1913, в. Мокрае, Клімавіцкі павет — 5 лютага 2001, Глен-Коўв , ЗША) — беларускі паэт, празаік.

Майсей Сяднёў
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	19 жніўня (1 верасня) 1913
Месца нараджэння	Мокрае, Клімавіцкі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	5 лютага 2001(2001-02-05) (87 гадоў) ці 5 лютага 2005(2005-02-05) (91 год)
Месца смерці	Глен-Коўв[d], акруга Насо[d], Нью-Ёрк, ЗША
Пахаванне	Беларускія могілкі ў Саўт-Рыверы
Альма-матар	Мсціслаўскі педагагічны тэхнікум[d] Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка (1936)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, паэт, русіст, выкладчык універсітэта
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Беларуская незалежніцкая партыя

Біяграфія

Вучыўся ў Мсціслаўскім педтэхнікуме (1930—1931), Мінскім педагагічным інстытуце (4 курсы ў 1933—1936, не скончыў з-за арышту).

Арыштаваны 21.10.1936 годзе, абвінавачаны ў нацдэмаўшчыне і распаўсюдзе «упадніцкіх твораў Язэпа Пушчы і „Матчынага дару“ Алеся Гаруна». Высланы на Калыму. У чэрвені 1941 года прывезены ў Мінск на перагляд справы, з набліжэннем нямецкай арміі быў адпушчаны канвоем каля Чэрвеня.

У час нямецкай акупацыі жыў у бацькоў, працаваў на гаспадарцы. У кастрычніку 1943 года выехаў у Беласток, Працаваў карэктарам у рэдакцыі газеты «Новая дарога» (Беласток, 1943—1944), якая выдавалася пры Беларускім камітэце, сябраваў з Хведарам Ілляшэвічам. У 1944 годзе выехаў у Берлін, жыў у амерыканскай і англійскай зонах акупацыі Германіі. Сябра Замежнага сектару Беларускай незалежніцкай партыі.

Пасля вайны быў настаўнікам у беларускай гімназіі ў Міхельсдорфе. З 1950 года жыў у ЗША, каля 10 гадоў працаваў на металаапрацоўчай фабрыцы, выкладаў рускую мову ў Індыянскім універсітэце (1960-1967). Жыў у Глен-Коўв.

Рэабілітаваны 22.1.1992 года.

Пахаваны на Беларускіх могілках Саўт-Рывера (Нью-Джэрсі, ЗША).

Творчасць

Друкаваўся з 1933 года, у часопісах «Полымя», «Беларуская работніца і сялянка», газетах «Савецкая Беларусь», «Літаратура і мастацтва», «Чырвоная змена». У час нямецкай акупацыі ў Беластоку падрыхтаваў зборнік вершаў «Ад сына твайго, Беларусь» і кнігу «Ахвяры бальшавізму».

Перажытае ў турмах і лагерах, успаміны пра свабоду і няволю, туга па радзіме, вайна і чужына, філасафічнасць, лірызм выявіліся ў зборніках паэзіі «У акіяне ночы», «На край святла», «Спадзяванні», «Цень Янкі Купалы» (усе 1947), «Ля ціхай брамы» (1955), «Патушаныя зоры» (1975), «Ачышчэнне агнём» (1985), «А часу больш, чым вечнасць» (1989).

Напісаў раманы «Раман Корзюк» (1985), «І той дзень надышоў» (1987), зборнік вершаў «Патушаныя зоры» (1992), успаміны «Масеева кніга» (1995).

На беларускую мову пераклаў санеты Мікеланджэла, некаторыя творы І. В. Гётэ, Г. Гейнэ, Р. М. Рыльке ды інш.

Масей Сяднёў імкнуўся ўвесці ў беларускую паэзію тэмы, звязаныя з традыцыямі сусветнага мастацтва, вобразамі класічнай паэзіі. Паказваючы свет у вобразах нябеснай і зямной красы, ён імкнуўся раскрыць высокую духоўнасць свайго героя праз чыстую, узвышаную лірыку. Звычайна асноўная сутнасць, галоўная ідэя такіх вершаў выказваецца ў апошніх 2-3 радках — гэта т.зв. гейнаўская пуанта, пра якую гаварыў, аналізуючы творчасць Сяднёва, украінскі літаратуразнавец Юры Шэрах. Побач з інтуітыўным пачаткам у вершах ёсць і тое, за што ўкраінскі паэт Яр Славутыч назваў Сяднёва паэтам думкі. «Пранікненне ў таямнічасць прыроды Беларусі», — адзначаў прафесар Мюнхенскага ўніверсітэта Бойка-Блахін, — «эротыка, напоўненая ідэалістычнымі тонамі, рэфлексія, упрыгожаная ціхай засмучонасцю над недасканаласцю чалавека, — матывы паэзіі М.Сяднёва». І ўсё ж пры багатай разнастайнасці тэм, матываў, лірычных вобразаў праз яго творчасць праходзіць адна нязменная тэма — Бацькаўшчына, маці, мова, прызначэнне паэта.

Бібліяграфія

• Ахвяры бальшавізму: (Зборнік успамінаў і артыкулаў). Беласток, 1944;
• На краю святла: Паэма. Б.м. [Міхельсдорф], 1947;
• Спадзяванні: Вершы. Рэгенсбург, б. г. [1947];
• У акіяне ночы: (Вершы, паэмы). Мюнхен, 1947;
• Цень Янкі Купалы: Паэма. Ватэнштэт, 1947;
• Ля ціхай брамы: Вершы. Нью-Ёрк, 1955;
• Патушаныя зоры. Нью-Ёрк; Мюнхен, 1975;
• Раман Корзюк. Нью-Ёрк; Мюнхен, 1985;
• Ачышчэнне агнём. Нью-Ёрк, 1985;
• І той дзень надышоў: Раман з часоў другой сусветнай вайны. Нью-Ёрк, 1987;
• Патушаныя зоры. Мн., 1992;
• Масеева кніга. Мн., 1994.
• Масей Сяднёў. Выбраныя творы. — Мн .: Кнігазбор, 2014. — 603 с. — (Беларускі кнігазбор. Серыя 1. Мастацкая літаратура). — 1 000 экз. — ISBN 978-985-7089-32-1.

Вобраз у мастацтве

Майсей Сяднёў — прататып сына Дзяніса Зазыбы ў рамане Івана Чыгрынава «Плач перапёлкі».

Літаратура

• Сяднёў Масей (Майсей) Ларывонавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 462. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Саламевіч І. У. Сяднёў Масей (Майсей) Ларывонавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 335. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн.: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с.
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.
• Сачанка Б. Сняцца сны аб Беларусі… — Мн., 1990.
• Савік Л. «Мне песня дадзена для мукі…» // Культура беларускага замежжа. Мн., 1993.
• Савік Л. Я прыду з далёкае чужыны // Савік Л. Пакліканыя. Літаратура беларускага замежжа. Мн., 2001.
• Юрэвіч Л. Літаратурны рух на эміграцыі. - Мн., 2002.
• «Масей Сяднёў: Pro et Contra» / ўкладальнік Лявон Юрэвіч. — Мн .: Кнігазбор, 2018. — 144 с. — («Бібліятэка Бацькаўшчыны»​, кн. 36). — 100 экз. — ISBN 978-985-7180-91-2.
• Масей Сяднёў // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — С. 523—524. — 653 с.: іл. — 22 000 экз. — ISBN 5-340-00709-X.

Спасылкі

• Першы беларускі пісьменьнік, якога намінавалі на Нобэлеўскую прэмію. 20 фактаў пра Масея Сяднёва // svaboda.org 1 верасня 2019
• Майсей Сяднёў. 100 год // на сайце Mycity.by 30 снежня 2015