Ордэн «За асабістую мужнасць» (СССР)

Ордэн «За асабістую мужнасць»
Ордэн «За асабістую мужнасць»
Краіна	СССР
Тып	ордэн
Дата заснавання	28 снежня 1988
Статус	не ўручаецца
Статыстыка ўзнагароджанняў
Першае	3 лютага 1989
Колькасць	звыш 600
Характарыстыкі
Памеры	вышыня — 48 мм ; шырыня — 44,5 ; матэрыял — серабро
Чарговасць узнагарод
Старэйшая	Ордэн «Знак Пашаны»
Малодшая	Ордэн Славы I ступені
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

О́рдэн «За асабі́стую му́жнасць» зацверджаны указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 28 снежня 1988 года.^[1] Аўтар праекта ордэна — мастак А. Б. Жук.

Першым узнагароджаным 3 лютага 1989 года стала настаўнік школы № 42 горада Арджанікідзэ (цяпер Уладзікаўказ) Наталля Яфімава: у снежні 1988 года 31 чацвёртакласнік і настаўніца, якія знаходзіліся ў аўтобусе, былі захопленыя ў закладнікі, а пасля вызваленыя ў выніку аперацыі «Гром».^[2]

Статут ордэна

Узнагароджанне ордэнам малодшага сяржанта Б. Мазурава, які праславіўся падчас баявой аперацыі ў Афганістане, 1993 год

Ордэн «За асабістую мужнасць» заснаваны для ўзнагароджання грамадзян СССР за мужнасць і адвагу, праяўленыя пры выратаванні людзей, ахове грамадскага парадку і сацыялістычнай уласнасці, у барацьбе з злачыннасцю, стыхійнымі бедствамі і пры іншых надзвычайных абставінах.

Узнагароджанне ордэнам «За асабістую мужнасць» ажыццяўляецца:

за адвагу, праяўленую пры выратаванні людзей, спыненні злачынных замахаў на іх жыццё;
за адвагу, праяўленую ва ўмовах падвышанай небяспекі пры ахове грамадскага парадку, абароне сацыялістычнай уласнасці, пры затрыманні злачынцаў і раскрыцці злачынных груп;
за мужнасць і стойкасць, праяўленыя падчас стыхійных бедстваў, пажараў, аварый, катастроф і іншых надзвычайных абставінаў або ліквідацыі іх наступстваў, у выніку чаго ліквідаваная пагроза для жыцця і здароўя людзей, альбо выратаваны буйныя матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці;
за іншыя самаадданыя дзеянні, учыненыя пры выкананні грамадзянскага або службовага абавязку ва ўмовах, спалучаных з рызыкай для жыцця.

Ордэн «За асабістую мужнасць» носіцца на левым баку грудзей і пры наяўнасці іншых ордэнаў СССР размяшчаецца пасля ордэна «Знак Пашаны».

Апісанне ордэна

Ордэн «За асабістую мужнасць» уяўляе сабой злёгку выпуклую пяціканцовую зорку, паверхня якой выканана ў выглядзе разбежных прамянёў. У прамежках паміж тупымі кутамі зоркі размешчаны з левага боку дубовая, а з правага — лаўровая галіны, злучаныя ўнізе.

У цэнтры зоркі намаляваны шчыт, сярэдзіна якога, якая мае злёгку выпуклую авальную форму, апраўленая абадком. У верхняй частцы шчыта размешчана пяціканцовая зорка з сярпом і молатам. Пад ёй знаходзіцца рэльефны надпіс «ЗА ЛИЧНОЕ МУЖЕСТВО». У ніжняй частцы шчыта — рэльефная стужка з надпісам «СССР».

Прамяністая пяціканцовая зорка, серп і молат і надпісы пазалочаныя. Зорачка і стужка пакрытыя рубінава-чырвонай эмаллю і абрамлены пазалочанымі абадкамі. Краі шчыта пакрытыя белай эмаллю, унутраны і знешні пазалочаныя абадкі. Дубовая, лаўровая галіны і сярэдзіна шчыта аксідзіраваны.

Ордэн «За асабістую мужнасць» вырабляецца з серабра. Памер ордэна паміж супрацьлеглымі канцамі прамяністай зоркі 45 мм. Вышыня ордэна 48 мм, шырыня — 44,5 мм. Агульная вага ордэна — 33,250±1,62 г.

Ордэн пры дапамозе вушка і кальца злучаецца з пяцікутнай калодачкай, абцягнутай шаўковай муаравай стужкай чырвонага колеру з трыма падоўжнымі белымі палоскамі па краях. Шырыня стужкі — 24 мм. Шырыня палосак — па 1 мм.^[3]

Гісторыя ордэна

Ордэн «За асабістую мужнасць» з'яўляўся апошнім ордэнам, заснаваным у СССР да моманту яго распаду. Ордэн прызначаўся для ўзнагароджання грамадзянскіх асоб за праяўленыя мужнасць і мужнасць.

22 жніўня 1988 года была прынята пастанова Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР «АБ удасканаленні парадку ўзнагароджання дзяржаўнымі ўзнагародамі СССР», у якім гаварылася аб заснаванні ордэна «За асабістую мужнасць». Распрацоўка праекта статута і апісання будучай узнагароды была даручана Міністэрствам унутраных спраў і юстыцыі СССР.

Постсавецкая гісторыя ордэна

Ордэн узору 1992 года

У адпаведнасці з указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Расійскай Федэрацыі ад 2 сакавіка 1992 года № 2424-1 ордэн былога СССР, з аналагічнай назвай, застаўся ва ўзнагароднай сістэме Расіі.^[4]^[5] Знешняе адрозненне расійскай ўзнагароды ад саюзнай заключалася ў адсутнасці надпіса «СССР» на эмалевай стужцы ў ніжняй частцы шчыта.

Узнагароджанні дадзеным ордэнам у РФ ажыццяўлялася з 1992 па 1994 год. Першыя ўзнагароджанні расійскім ордэнам «За асабістую мужнасць» адбыліся 10 чэрвеня 1992 года.^[6] . Па сакавік 1994 г. «За асабістую мужнасць» заставаўся адзіным баявым ордэнам Расійскай Федэрацыі.

Згодна з Палажэннем аб дзяржаўных узнагародах Расійскай Федэрацыі, зацверджаным указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ад 2 сакавіка 1994 года № 442, ордэн «За асабістую мужнасць» не ўключаны ў сістэму дзяржаўных узнагарод Расіі^[7] (фактычна яго замяніў ордэн Мужнасці).

Кавалеры ордэна «За асабістую мужнасць»

Першае ўзнагароджанне ордэнам «За асабістую мужнасць» было ажыццеўлена указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 3 лютага 1989 года. Згодна з гэтым указам ордэн «За асабістую мужнасць» № 1 быў уручаны Яфімавай М. В. настаўніцы сярэдняй школы горада Арджанікідзэ. Калі група ўзброеных злачынцаў захапіла аўтобус і ўзяла ў закладнікі яго пасажыраў (31 школьнік), Яфімава добраахвотна засталася з дзецьмі і ўсяляк падтрымлівала і супакойвала іх, пакуль ішлі перамовы з тэрарыстамі. У выніку закладнікі не пацярпелі.

Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі № 1613 ад 7 кастрычніка 1993 года ордэнам «За асабістую мужнасць» была адзначаная група журналістаў і работнікаў СМІ «За мужнасць і адвагу, праяўленыя пры выкананні службовага абавязку падчас асвятлення падзей 3—4 кастрычніка 1993 года ў Маскве». Двое з шаснаццаці журналістаў былі ўзнагароджаны пасмяротна — рэдактар Расійскай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі «Астанкіна» Белазёраў І. Ю. і відэаінжынер Расійскай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі «Астанкіна» Красільнікаў С. Н. Сярод узнагароджаных гэтым указам быў і фотакарэспандэнт газеты «Известия» Машацін Уладзімір Мікалаевіч. Неабходна адзначыць, што Уладзімір Машацін — муж Наталлі Яфімавай, якая была першым кавалерам ордэна «За асабістую мужнасць». Гэта адзіны выпадак, калі муж і жонка з'яўляліся кавалерамі гэтай узнагароды.

Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі № 162 ад 17 студзеня 1994 года ордэнам «За асабістую мужнасць» былі ўзнагароджаны работнікі прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый аховы здароўя горада Масквы — «За мужнасць і самаадданасць, праяўленыя пры выкананні службовага абавязку падчас падзей 3—4 кастрычніка 1993 года ў горадзе Маскве». Сярод іх былі лекары, медсёстры і вадзіцелі аўтамабіляў хуткай дапамогі Навукова-даследчага інстытута транспланталогіі і штучных органаў (цяпер ФДБУ «Федэральны навуковы цэнтр транспланталогіі і штучных органаў імя акадэміка Шумакова» Міністэрства аховы здароўя Расіі), шпіталя Галоўнага ўпраўлення ўнутраных спраў горада Масквы, Навукова-практычнага цэнтра экстранай медыцынскай дапамогі, паліклінікі Расійскай дзяржаўнай акадэміі фізічнай культуры, а таксама 5, 9 і 34 падстанцый станцыі хуткай і неадкладнай медыцынскай дапамогі.

Зноскі

[ukaz-1] Указ Президиума ВС СССР от 28 декабря 1988 года «Об утверждении статута ордена „За личное мужество“ и его описания»

[2] Орден За личное мужество

[autogenerated1-3] Указ президиума ВС СССР от 28.12.1988 об утверждении статута ордена «За личное мужество» и его описания

[4] Государственные награды России: Нормативные правовые акты Архівавана 11 сакавіка 2012.

[5] Орден «ЗА ЛИЧНОЕ МУЖЕСТВО»

[6] Награды Российской Федерации переходного периода 1992-1994 гг.

[7] Государственные награды России: Нормативные правовые акты Архівавана 21 красавіка 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]