Virtuti Militari
Virtuti Militari (лац.: Ордэн воінскай доблесці) — ордэн, вышэйшая ваенная ўзнагарода Польшчы за мужнасць перад абліччам ворага, эквівалент брытанскага Крыжа Вікторыі.
| Virtuti Militari | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Арыгінальная назва | польск.: Order Wojenny Virtuti Militari | ||
| Дэвіз | «Rex et Patria» («Кароль і айчына») | ||
| Краіна |
 Рэч Паспалітая,  Расійская імперыя Польшча |
||
| Тып | Ордэн | ||
| Дата заснавання | 22 чэрвеня 1792 | ||
| Статус | Уручаецца | ||
| Статыстыка ўзнагароджанняў | |||
| Першае | 25 чэрвеня 1792 | ||
| Апошняе | 1989 | ||
| Колькасць | больш за 105 тыс. | ||
| Чарговасць узнагарод | |||
| Старэйшая | Ордэн Белага арла | ||
| Малодшая | Ордэн Адраджэння Польшчы | ||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
Ордэн увёў 22 чэрвеня 1792 года апошні кароль польскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі — пасля разгрому рускіх войскаў у бітве пад Зяленцамі, скасаваны ў тым жа годзе самім каралём па палітычных матывах. Сярод першых узнагароджаных ордэнам былі генералы Тадэвуш Касцюшка і Юзаф Панятоўскі. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай ордэн выкарыстоўваўся ў Варшаўскім герцагстве.
Ордэн зноў скасаваў рускі цар (і адначасова манарх Царства Польскага) Мікалай I пасля падаўлення вызваленчага паўстання 1831 года.
Адрозненне аднавіў ўрад незалежнай Польшчы ў 1919 годзе і атрымаў назву «Ордэн ваенны Virtuti Militari».
Уручаецца падчас вайны або ў пяцігадовы тэрмін пасля яе заканчэння прэзідэнтам рэспублікі па прапанове капітула ордэна (дзеючы глава — Станіслаў Налеч-Камарніцкі[1]). У часы Другой Сусветнай вайны Virtuti Militari таксама былі ўзнагароджаны камандуючыя саюзных войскаў, якія спрыялі вызваленні Польшчы з-пад нямецкай акупацыі. Пасля 1989 года фактычна не ўручаецца, нягледзячы на яго захаванне ва ўзнагароднай сістэме Польшчы. У 1945—1989 гадах Узброеныя сілы Польшчы удзельнічалі толькі ў адным узброеным канфлікце, а пасля 1989-га — у трох (Вайна ў Персідскім заліве, вайна ў Афганістане і вайна ў Іраку).
Ордэн мае 5 ступеняў:
- Вялікі Крыж (з зоркай)
- Камандорскі Крыж
- Кавалерскі Крыж
- Залаты Крыж
- Срэбны Крыж
Зноскі
Літаратура правіць
- Спасский И. Г. Иностранные и русские ордена до 1917 г. — Л., 1963.
- Wesołowski Z. Polish Orders, Medals, Badges and Insignia. Military and Civilian Decorations 1705—1985. — 1986.
- Zbigniew Puchalski, Ireneusz J. Wojciechowski. Ordery i odznaczenia polskie i ich kawalerowie. — Warszawa, 1987.
- Krzysztof Filipow. Order Virtuti Militari 1792—1945. — Warszawa, 1990.