П’ер Тэяр дэ Шардэн
Мары-Жазеф П'ер Тэяр дэ Шардэн (Pierre Teilhard de Chardin; 1 мая 1881, замак Сарсена каля г. Клермон-Феран, Францыя — 10 красавіка 1955) — французскі філосаф, тэолаг і палеантолаг. Член Парыжскай АН (1950).
| П’ер Тэяр дэ Шардэн | |
|---|---|
| фр.: Pierre Teilhard de Chardin | |
 | |
| Дата нараджэння | 1 мая 1881[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 10 красавіка 1955[3][4][…] (73 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Emmanuel Teilhard de Chardin[d] |
| Род дзейнасці | багаслоў, палеантолаг, пісьменнік, палеаантраполаг, каталіцкі святар, геолаг, філосаф, навуковы калекцыянер, stretcher bearer |
| Навуковая сфера | філасофія, багаслоўе[6], pastoral care[d][6], антрапалогія[6], філасофская антрапалогія[d][6], Christian philosophy[d][6] і геалогія[6] |
| Навуковая ступень | доктар навук[d][5] (1922) |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Marcellin Boule[d] |
| Кірунак | еўрапейская філасофія |
| Асноўныя інтарэсы | палеанталогія, антрапалогія, філасофія, каталіцкая тэалогія |
| Значныя ідэі | Пункт Амега, наасфера |
| Аказалі ўплыў | Анры Бергсан |
| Член у | |
| Узнагароды | |
 Творы ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфічныя звесткі правіць
3 1899 член Таварыства Ісуса (ордэн езуітаў). Скончыў езуіцкую семінарыю на в-ве Джэрсі (1907), святар (1911). 3 1913 у Інстытуце палеанталогіі чалавека пры Музеі натуральнай гісторыі ў Парыжы. 3 1920 прафесар Каталіцкага ўніверсітэта ў Парыжы (у 1926 абвінавачаны ў антыдактрынальнасці і адхілены ад выкладання). 3 1923 удзельнічаў у палеанталагічных экспедыцыях у Манголіі, Паўднёва-Заходнім Кітаі, Індыі, Бірме, Яве і інш. Адзін з першаадкрывальнікаў сінантрапа, знойдзенага ім у 1929 каля Пекіна. Даследаваў трацічную і раннечацвярцічную фаўну і антрапагенез на тэрыторыі Паўднёвай Азіі.
Светапогляд правіць
У цэнтры яго філасофіі — праблема чалавека як біялагічнай і надбіялагічнай (свядомай) істоты; выступаў за аб'яднанне ідэалізму і матэрыялізму ў выглядзе «фенаменалогіі», якая б улічвала і ўнутраны, і вонкавы бакі свету. Эвалюцыю Зямлі разглядаў як трансфармацыю найперш псіхічную, што тлумачыў наяўнасцю ў зямной матэрыі элементарнай свядомасці. У развіцці свету вылучаў 3 этапы: пераджыццё (узнікненне нежывой прыроды), жьццё (спантаннае развіццё жывой прыроды і разгалінаванне жывёльнага свету), з'яўленне чалавека (вырашальная стадыя ў эвалюцыі Зямлі, якая паклала пачатак наагенезу). Сцвярджаў, што, як зліццё аднаклетачных прывяло да прагрэсу жывой прыроды, так і чалавецтва павінна рухацца да духоўнага аб'яднання, «мегасінтэзу» індывідаў, нацый і рас. Эвалюцыйны падыход характэрны і для яго тэалагічных поглядаў: разглядаў стварэнне свету Богам не як адзіначасны акт, а як бесперапынны працэс. На яго думку, чалавек на шляху да Бога павінен не ўхіляцца ад паўсядзённасці, а актыўна ператвараць рэчаіснасць у адпаведнасці з Божай ідэяй «адухаўлення матэрыі».
Вучэнне П. Тэяр дэ Шардэна — тэярдызм — атрымала масавую папулярнасць як альтэрнатыва неатамізму — афіцыйнай дактрыне рымска-каталіцкай царквы.
Гл. таксама правіць
Зноскі
- ↑ Marie Joseph Pierre Teilhard de chardin // Léonore database — ministère de la Culture. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Schäfer J. Pierre Teilhard de Chardin // Ökumenisches Heiligenlexikon — 1998.
- ↑ а б Тейяр де Шарден Пьер // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 26 лютага 2017.
- ↑ Pierre Teilhard de Chardin // Babelio — 2007. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б https://www.geosoc.fr/propos-html/historique/presidents-de-la-sgf/64-presidents-sgf/1084-marie-joseph-pierre-teilhard-de-chardin.html
- ↑ а б в г д е Czech National Authority Database Праверана 27 лютага 2024.
- ↑ а б https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-depuis-la-creation-de-l-Academie-des-sciences/les-membres-du-passe-dont-le-nom-commence-par-t.html
Літаратура правіць
- Кісялёва, Н. Г. Тэяр дэ Шардэн / Н. Г. Кісялёва // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Беларуская энцыклапедыя; рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. Т. 16: Трыпалі — хвіліна. — Мн.: «Беларуская энцыклапедыя», 2003. — 572, [3] с. — ISBN 985-11-0263-6. — С. 151.