Павел Андрэевіч Растаргуеў

Павел Растаргуеў
Павел Растаргуеў
Дата нараджэння	30 чэрвеня 1881
Месца нараджэння	Старадуб, Старадубскі павет[d], Чарнігаўская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	21 сакавіка 1959 (77 гадоў)
Месца смерці	Навазыбкаў, Навазыбкаўскі раён, Бранская вобласць, РСФСР, СССР;
Месца пахавання	Навазыбкаў;
Грамадзянства	Расійская імперыя; РСФСР;
Род дзейнасці	мовазнавец, філолаг, дыялектолаг, педагог
Навуковая сфера	філалогія, дыялекталогія
Месца працы	Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт; Беларускі народны ўніверсітэт; Навазыбкаўскі філіял БДУ[d]; Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ;
Альма-матар	Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт;
Член у	Беларускае пралетарскае студэнцкае зямляцтва;
	Павел Растаргуеў на Вікісховішчы

Па́вел Андрэ́евіч Растаргу́еў (руск.: Павел Андреевич Расторгуев; 30 чэрвеня 1881, Старадуб, цяпер Расія — 21 сакавіка 1959, Навазыбкаў, цяпер Расія) — беларускі і расійскі мовазнаўца і педагог. Правадзейны член Інбелкульта (1924), доктар філалагічных навук (1941), прафесар (1923)^[1].

БіяграфіяПравіць

П. Растаргуеў (злева) у студэнцкія гады

Нарадзіўся ў сям'і бухгалтара казначэйства, адным з васьмі дзяцей. Нягледзячы на складанае матэрыяльнае становішча, у доме была вялікая бібліятэка, якой Павел з дзяцінства цікавіўся. Вучыўся ў Старадубскім двухкласным вучылішчы, паказаў добрыя здольнасці, потым у Глухаўскім настаўніцкім інстытуце. У 1903 годзе паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта, скончыў яго ў 1908 годзе^[2], здаўшы экзамены на магістра рускай мовы і славеснасці. Вучань прафесара Р. Ф. Бранта, А. А. Шахматава.

У 1917-1923 гадах працаваў у Маскоўскім універсітэце. У 1918 годзе чытаў курс лекцый беларускай мовы ў Беларускім народным універсітэце ў Маскве («Беларуская мова ў яе сучасным і мінулым стане» ў кнізе «Курс беларусазнаўства», 1918—1920).

У 1932 годзе рэпрэсаваны, высланы ў Караганду. У 1936 годзе яму дазволілі выехаць з Караганды, але сяліцца ў Маскве было забаронена, таму 2 гады ён пражыў у сястры ў Клінцах. У 1938—1951 гадах загадчык кафедры рускай мовы Навазыбкаўскага педагагічнага інстытута, адначасова ў 1947—1948 гадах у Інстытуце мовы, літаратуры і мастацтва АН БССР^[1].

Памёр у 1959 годзе ў Навазыбкаве, дзе і пахаваны^[2].

ДзейнасцьПравіць

Вывучаў беларускія гаворкі ў іх гістарычным і сучасным стане, гаворкі расійска-беларуска-ўкраінскага памежжа ў іх узаемадзеянні. Даследаваў праблемы беларускай літаратурнай мовы.^[1]

На Акадэмічнай канферэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі 1926 годзе прапаноўваў афрыкаты дз і дж перадаваць літарамі сербскага алфавіта — ђ (ђед), ћ (хаћу), а літару й замяніць літарай j і выкарыстоўваць яе ў тых выпадках, як там жа прапанаваў Язэп Лёсік (замест літары й увесці літару j і спалучэнне зычнага гуку j з галоснымі гукамі э, о, у, а абазначаць літарай j з адпаведнай галоснай — jэхаць, jолка, jунак, мaja, a літары е, ё, ю, я пакінуць для абазначэння адпаведнага галоснага гуку і мяккасці папярэдняга зычнага — лес, нёс, людзі, мяса)^[3].

ПрацыПравіць

ПраектыПравіць

Праграма па вывучэнні беларускіх гаворак і збіранні звестак для складання Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы

КнігіПравіць

«Гаворкі ўсходніх паветаў Гомельскай губерні ў іх сучасным стане» (1927)
«Северска-беларуская гаворка. Даследаванне ў галіне дыялекталогіі і гісторыі беларускіх гаворак» (Залаты медаль Рускага геаграфічнага таварыства; 1927)
«Гаворкі на тэрыторыі Смаленшчыны» (1960)
«Слоўнік народных гаворак Заходняй Браншчыны» (1973)

АртыкулыПравіць

«Беларуская мова ў святле яе навуковага пазнання» (1922)
«Да пытання аб ляшскіх рысах у беларускай фанетыцы» (1927)
«Беларускае мовазнаўства ў 1917—1927 гг.» (1930)^[1].

Зноскі

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 362. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.
↑ ^2,0 ^2,1 Подкоха Р. Наш земляк — Павел Расторгуев(руск.) . Беларуская Смаленшчына. «Стародубский вестник» №83 (16 кастрычніка 1993). Архівавана з першакрыніцы 2 чэрвеня 2015. Праверана 2 чэрвеня 2015.
↑ Германовіч І. К. Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: БелЭн, 1994. -- С. 20.

ЛітаратураПравіць

Астанковіч С. Усё жыццё збіраў гаворкі далёкага ўсходу беларускага свету // Наша Гісторыя №4 (21), 2020. -- С. 36-42.

СпасылкіПравіць

[энцык-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 362. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.

[газета-2] 2,0 ^2,1 Подкоха Р. Наш земляк — Павел Расторгуев(руск.) . Беларуская Смаленшчына. «Стародубский вестник» №83 (16 кастрычніка 1993). Архівавана з першакрыніцы 2 чэрвеня 2015. Праверана 2 чэрвеня 2015.

[энцыкмов-3] Германовіч І. К. Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: БелЭн, 1994. -- С. 20.

[1]

[2]

[3]

Павел Растаргуеў

Дата нараджэння	30 чэрвеня 1881(1881-06-30)
Месца нараджэння	Старадуб, Старадубскі павет^[d], Чарнігаўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	21 сакавіка 1959(1959-03-21) (77 гадоў)
Месца смерці	Навазыбкаў, Навазыбкаўскі раён, Бранская вобласць, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Навазыбкаў
Грамадзянства	Расійская імперыя РСФСР
Род дзейнасці	мовазнавец, філолаг, дыялектолаг, педагог
Навуковая сфера	філалогія, дыялекталогія
Месца працы	Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт Беларускі народны ўніверсітэт Навазыбкаўскі філіял БДУ^[d] Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ
Альма-матар	Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт
Член у	Беларускае пралетарскае студэнцкае зямляцтва
Павел Растаргуеў на Вікісховішчы