Партызанская брыгада імя А. Ф. Данукалава

Партызанская брыгада імя А. Ф. Данукалава — партызанская брыгада, створаная ў красавіку 1942 года. Да мая 1944 года называлася брыгада «Аляксея». Дзейнічала на акупіраванай тэрыторыі Касплянскага раёна Смаленскай вобласці, Лёзненскага, Суражскага, Віцебскага, Аршанскага, Багушэўскага, Бешанковіцкага, Ушацкага, Пліскага раёнаў БССР. 1 ліпеня 1944 года брыгада (1817 партызан, 3 батальёны, 12 атрадаў) злучылася з Чырвонай Арміяй. Камандзіру брыгады Данукалаву прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

Партызанская брыгада імя А. Ф. Данукалава
Гады існавання	1942—1944
Краіна	СССР РСФСР Беларуская ССР
Падпарадкаванне	Беларускі штаб партызанскага руху
Тып	партызаны
Функцыя	змаганне з акупантамі
Колькасць	1817 партызан (1.7.1944)
Дыслакацыя	Касплянскі раён Смаленскай вобласці; Лёзненскі, Суражскі, Віцебскі, Аршанскі, Багушэўскі, Бешанковіцкі, Ушацкі, Пліскі раёны БССР.
Войны	Другая сусветная вайна Вялікая Айчынная вайна
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	А. Ф. Данукалаў (загінуў); В. А. Блахін

Склад

Брыгада была створана на базе атрадаў «Радзіма», «Крэпасць», «Граза ворагам». У ліпені 1942 года атрад К. В. Зюкава быў вылучаны для арганізацыі новай брыгады, якая ў баях з праціўнікам была рассеяна. У ліпені 1942 года з брыгады быў вылучаны атрад І. І. Уласава (Бліна) (партызанская брыгада «За Савецкую Беларусь»). У лютым 1943 года атрады «Радзіма» і «Крэпасць» выйшлі ў савецкі тыл і былі расфарміраваны. Атрад «Перамога» быў вернуты ў Смаленскую вобласць (партызанскі полк «Трынаццаць»). У маі 1943 года з брыгады былі вылучаны атрады імя Чапаева, «Граза», «Буравеснік» для арганізацыі Лёзненская партызанскай брыгады. У розны час былі расфарміраваны атрады І. І. Гур'ева, А. С. Гайдукова, імя Сталіна, «Савецкая Беларусь», «Звязда», «Казбек», іх асабовы склад увайшоў у іншыя атрады брыгады. Усе атрады брыгады ў лютым 1943 года былі аб'яднаны ў тры батальёны. На дату злучэння з Чырвонай Арміяй у склад брыгады ўваходзілі:

• 3 батальёны;
• атрад «Прагрэс» (1-ы);
• атрад «Смерць ворагам» (4-ы);
• атрад «Марак» (6-ы);
• атрад імя Селіваненкі (8-ы);
• атрад імя Варашылава (10-ы);
• атрад «Інтэрнацыянал» (12-ы);
• атрад «Гвардзеец» (13-ы);
• атрад «Знішчальнік» (14-ы);
• атрад «Сокал» (15-ы);
• атрад «Камсамолец» (16-ы);
• атрад «Мсцівец» (17-ы);
• атрад «Бальшавік» (20-ы).

Камандаванне

Камандзіры

• А. Ф. Данукалаў (загінуў);
• В. А. Блахін.

Камісары

• Т. В. Паўлоўскі (загінуў);
• А. Ц. Шчарбакоў;
• І. І. Старавойтаў.

Начальнікі штаба

• А. С. Гайдукоў;
• Я. М. Антоненка;
• Ф. І. Пласкуноў;
• І. М. Піменаў.

Гісторыя

Партызаны праводзілі дыверсіі на лініях камунікацый, у тым ліку на чыгунках Віцебск — Орша, Віцебск — Смаленск, Полацк — Маладзечна. У ліпені — лістападзе 1942 года разбілі нямецкія гарнізоны ў вёсках Шапурова, Будзянка, Ляшчова Суражскага, Стасева Лёзненскага раёнаў. У снежні 1942 — лютым 1943 гадоў удзельнічалі ў баях з карнікамі, разбілі нямецкія гарнізоны ў вёсках Жабенцяі, Мельны, Баліна, Мішуткі Суражскага раёна. У кастрычніку 1943 года ўдзельнічалі ў баях супраць карнікаў каля вёсак Рубеж, Вадапоева, Вуглы Бешанковіцкага раёна, тройчы нападалі на нямецкі гарнізон у вёсцы Бачэйкава, удзельнічалі ў Лепельскай аперацыі. У красавіку — маі 1944 года ў Полацка-Лепельскай партызанскай зоне брыгада вяла баі з карнікамі на рубяжы вёсак Замошша, Царкавішча, Тартак, Казімірова, Ветча, Лагі, Бушанка Ушацкага раёна. У ноч на 3 мая разам з іншымі брыгадамі прарвала блакаду, разбіла гарнізоны ў вёсках Баяры, Бондары, Ляпейкі, Піскунова, Каменка, Слабада Пліскага раёна. У «рэйкавай вайне» на чыгуначных участках Падсвілле — Круляўшчына, Замасточча — Лычкоўскага, Сасноўка — Замасточча падарвалі больш за 2,9 тысяч рэек. Перад наступленнем Чырвонай Арміі актывізавала баявую дзейнасць на дарогах Кублічы — Беразіно, Кублічы — Востраў, Кублічы — Круляўшчына.

Памяць

Брыгада ўвекавечана ў мемарыяльным комплексе «Прарыў» у ліку 16 партызанскіх брыгад. У 1976 годзе ў гонар брыгады ўстаноўлены мемарыяльныя дошкі на чыгуначнай станцыі Выдрэя Лёзненскага раёна, у вёсцы Рабава Віцебскага раёна, у вёсцы Вялікія Дольцы Ушацкага раёна. У 1979 годзе на будынку мемарыяльнага музея А. Ф. Данукалава ў вёсцы Кавалі Лёзненскага раёна ўстаноўлена мемарыяльная дошка, у 1977 годзе ў вёсцы Пагосцішча Лёзненскага раёна пастаўлена стэла.

Гл. таксама

• Бачэйкаўскія баі

Літаратура

• Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыкл. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1990. — 680 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-012-2.