Паўлінка

«Паўлінка» — п’еса Янкі Купалы (камедыя ў двух актах), напісаная ў 1912 годзе. Упершыню выдадзена асобным выданнем у 1913 годзе ў Пецярбургу ў выдавецтве «Загляне сонца і ў наша аконца».

«Паўлінка»
Першае выданне «Паўлінкі»
Жанр	п'еса камедыя
Аўтар	Янка Купала
Мова арыгінала	беларуская
Дата напісання	3 чэрвеня 1912
Дата першай публікацыі	1913
Электронная версія

Сюжэт

Гісторыя аб тым, як дзяўчына абрала сабе жаніха насуперак бацькоўскай волі. Камедыя шчодра аздоблена нацыянальным каларытам, народным гумарам ды своеасаблівымі прыкметамі драматычных калізій пачатку мінулага стагоддзя.

Галоўная гераіня разумная, дасціпная і вострая на язык Паўлінка. Гэтая вольналюбівая і здольная пастаяць за сябе і за сваё каханне дзяўчына ідзе ў жыццё самастойнай дарогай. Яна закахалася ў мясцовага настаўніка Якіма Сароку, вобраз якога ўвасабляе новыя павевы ў жыцці вёскі. Яе прываблівае тое святло новых ідэй, якія ён нясе. Аднак на шляху закаханых становяцца перашкоды патрыярхальныя, кансерватыўныя сілы. Але Паўлінка знаходзіць у сабе мужнасць ім супрацьстаяць.

У фінале п’есы падзеі разгортваюцца драматычна — яе каханага Якіма арыштавалі па даносу бацькі Паўлінкі. Такім чынам звычайная сямейна-бытавая калізія перарастае ў глыбокі сацыяльна-палітычны канфлікт, а сама п’еса з бытавой камедыі пераўвасабляецца ў сацыяльна-праблемную.

Гісторыя стварэння

Камедыя была напісана ў 1912 годзе і ўпершыню выйшла асобным выданнем у 1913 г. у Пецярбургу ў выдавецтве «Загляне сонца і ў наша аконца». Гэта была першая камедыя, напісаная Янкам Купалам, а таксама і першай яго п’есай.

Пастаноўкі

Дом настаўніка на Віленскай вуліцы ў Вільні, дзе ў 1913 годзе абдылася прэм’ера п’есы

У 1913 годзе яна была пастаўлена спачатку Першым беларускім драматычным таварыствам у Вільні ў рабочым клубе «Сокал». Гэта стала магчымым дзякуючы высілкам віленскага беларускага музычна-драматычнага гуртка, у які ўваходзіў шэраг вядомых беларускіх дзеячаў культуры. Акрамя гэтага, з беларускім музычна-драматычным гуртком стала супрацоўнічаў «патрыярх літоўскай незалежнасці» Ёнас Басанавічус.

Пасля была прэм’ера ў драматычным гуртку беларускіх студэнтаў У Пецярбургу, дзе ролю Паўлінкі выканала знакамітая Паўліна Мядзёлка. У жніўні 1913 года спектакль быў пастаўлены і ў Беларусі — ў пажарным будынку ў Радашковічах (рэжысёр — Фларыян Ждановіч). У красавіку 1917 года спектакль распачаў дзейнасць Першага беларускага таварыства драмы і камедыі, з якога фактычна вырас БДТ-1, а потым тэатр, які сёння мы называем імем Купалы.

Гэты спектакль, багаты на камедыйныя сітуаці, жарты, песні і танцы, у 1944 годзе быў пастаўлены ў г. Томску, пад час знаходжання тэатру ў эвакуацыі. З тых часоў «Паўлінка» карыстаецца вялікім поспехам у гледачоў, не сыходзячы са сцэны тэатра.

Спектакль «Паўлінка» з’яўляецца класікай тэатральнага мастацтва Беларусі, галоўнай візітоўкай мінскага Купалаўскага тэатру. 27 студзеня 2013 года яму споўнілася 100 сцэнічных год. Амаль 68 сезонаў купалаўскі тэатр пачынаў менавіта з «Паўлінкі». Спектакль ідзе ў пастаноўцы Льва Літвінава, калі ў 1944 годзе трупа была ў эвакуацыі ў Томску. І з заканчэннем рэканструкцыі тэатральнага будынку першай на абноўленай сцэне сыграюць менавіта «Паўлінку».

«Паўлінкай» адкрываецца і закрываецца кожны тэатральны сезон Купалаўскага, і гэта адзін з самых папулярных і любімых гледачамі спектакляў. Пад канец 2019 года стала вядома, што спек­такль «Паўлінка» ўнясуць у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі.

Персанажы

• Сцяпан Крыніцкі — засцянковы шляхціц, 45 год;
• Альжбета — яго жонка, 40 год;
• Паўлінка — дачка Крыніцкіх, 19 год;
• Пранцысь Пустарэвіч — сваяк Крыніцкіх, 50 год;
• Агата — яго жонка, 43 гады;
• Якім Сарока — настаўнік, 25 год;
• Адольф Быкоўскі — 24 гады;
• Госці, музыкі.

Спасылкі

• Янка Купала. «Паўлінка» : віртуальная выстаўка на сайце Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Я.Коласа НАН Беларусі