Вікіпедыя

Помнік А. П. Чэхаву (Таганрог)

Помнік А. П. Чэхаву — помнік расійскаму пісьменніку А. П. Чэхаву працы скульптара І. М. Рукавішнікава, усталяваны ў Таганрогу, у Скверы імя Чэхава на тэрыторыі Чырвонай (былой Аляксандраўскай) плошчы, у 1960 годзе[1].

Помнік
Помнік А. П. Чэхаву
руск.: Памятник А. П. Чехову
Помнік А. П. Чэхаву, 2006 г.
Помнік А. П. Чэхаву, 2006 г.
47°12′38″ пн. ш. 38°55′20″ у. д.HGЯO
Краіна  Расія
Горад Таганрог, Чырвоная плошча
Скульптар І. М. Рукавішнікаў
Дата заснавання 29 студзеня 1960
Дата пабудовы 1960 год
Статус Герб Расіі Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 6110065000№ 6110065000
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік правіць

Аўтар скульптуры — І. М. Рукавішнікаў, член-карэспандэнт Акадэміі мастацтваў СССР, народны мастак РСФСР, лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола; пастамент працы архітэктара Р. А. Захарава[1]. Вышыня скульптурнай часткі — 3 м, вышыня пастамента — 3 м 15 см. Фігура адліта на ленінградскім заводзе «Манументскульптура»[1]. Гранітныя пліты для пастамента былі дасланы Мыцішчанскім заводам[1].

Мастацкае рашэнне для свайго часу адрозніваецца пэўнай адвагай у адлюстраванні аблічча пісьменніка: Антон Чэхаў намаляваны маладым чалавекам, які сядзіць на камені з кнігай, павярнуўшыся тварам да вуліцы, на якой нарадзіўся.

Помніку А. П. Чэхаву пастановай Савета Міністраў РСФСР № 624 ад 04.12.1974 прысвоены статус аб’екта культурнай спадчыны федэральнага значэння.

Гісторыя стварэння правіць

Ідэя стварэння помніка А. П. Чэхаву паўстала яшчэ ў царскай Расіі, калі ў ліпені 1904 года група жыхароў Таганрога звярнулася ў гарадскую думу з прашэннем адкрыць падпіску на помнік свайму выбітнаму земляку, тады ж пачаўся збор першых ахвяраванняў.

Рашэнне пра збудаванне помніка А. П. Чэхаву ў Таганрогу было прынята 18 чэрвеня 1910 года. У гэтым жа годзе быў атрыманы Найвышэйшы дазвол на ўсерасійскую падпіску на збор сродкаў для стварэння помніка, утвораны камітэт па зборы ахвяраванняў і праектаванні помніка. У склад камітэта ўваходзілі М. М. Андрэеў-Туркін, І. Я. Шамовіч, А. Б. Тарахоўскі, В. М. Чэхаў і іншыя[2].

Архітэктар Ф. В. Шэхтэль быў абраны ганаровым чальцом камітэта. Члены камітэта звярнуліся да рускага грамадства «з заклікам спачувальна адгукнуцца на распачатую справу. Камітэт просіць усіх, хто любіць родную літаратуру, прыйсці яму на дапамогу <…> стварэнне помніка Чэхаву адкажа жаданню ўсёй Расіі». Падпісныя лісты былі надрукаваны ў таганрогскай друкарні А. Б. Тарахоўскага, у іх былі паказаны прозвішчы ахвяравальнікаў і сума сродкаў, занесеная кожным з іх. Імёны фундатараў планавалася публікаваць у мясцовых газетах. На просьбу таганрогцаў адгукнуліся ў многіх гарадах Расіі. Так, прыкладам, на стварэнне помніка быў пералічаны ўвесь збор з лекцыі «Паэзія як чараўніцтва», якую прачытаў у зале Грамадскага сходу Таганрога паэт К. Бальмонт.

Да 1 студзеня 1920 года для гэтай мэты было сабрана 8822 руб. 60 коп. Аднак да сярэдзіны 1930-х гадоў пра помнік не ўспаміналі. І толькі ў ліпені 1934 на гарадскім літаратурным вечары, прысвечаным 30-годдзю з дня смерці Чэхава, ізноў абвясцілі пра збудаванне ў Таганрогу помніка А. П. Чэхаву да яго 75-гадовага юбілею[2].

У студзені 1935 года «рашэннем цэнтральных арганізацый адзначэнне чэхаўскіх угодкаў грамадска-культурнымі мерапрыемствамі» было перанесена на май і «засяроджана ў Таганрогу». Падчас святочных мерапрыемстваў планавалася ажыццявіць закладку помніка Чэхаву.

Праект помніка працы рускага савецкага скульптара Н. А. Андрэева быў выстаўлены ў краязнаўчым музеі горада.

31 мая 1935 года ў скверы імя Чэхава адбылася ўрачыстая закладка помніка. Першую цагліну ў яго падставу паклала сястра пісьменніка — М. П. Чэхава. Аднак у 1930-я гады помнік так і не быў усталяваны.

У гады Вялікай Айчыннай вайны ў сувязі з 40-годдзем з дня смерці Чэхава Савет народных камісараў СССР прыняў новую пастанову пра збудаванне помнікаў Чэхаву ў Маскве і Таганрогу. 15 ліпеня 1944 года ў Чэхаўскім скверы вызваленага Таганрога ўсталявалі бронзавы бюст пісьменніка, які быў адліты на заводзе «Чырвоны кацельшчык»[1].

Гэты бюст з’яўляўся копіяй гіпсавага бюста працы скульптара В. Г. Марозавай, усталяванага ў 1935 годзе ў двары музея «Дамок Чэхава»[3]. Бронзавы бюст прастаяў на Чырвонай плошчы да 1960 года, калі замест яго на гэтым месцы і быў усталяваны бронзавы помнік працы І. М. Рукавішнікава[1].

Ізноў быў абвешчаны конкурс на стварэнне праекта помніка Чэхаву. Вынікі гэтага конкурсу не былі абнародаваны. Наступны конкурс Міністэрства культуры СССР правяло ў 1955—1956 гадах. Аднак і гэты конкурс прайшоў безвынікова. Праз тры гады ў Маскве быў абвешчаны новы конкурс. На суд журы былі пададзены больш за 30 прац. Мастацкая рада па манументальнай скульптуры, вывучыўшы ўсе пададзеныя працы, вылучыла чатыры лепшыя, а таксама рэкамендавала Таганрогу два праекты, выкананыя маладым таленавітым скульптарам І. М. Рукавішнікавым і Ф. Д. Фівейскім.

З 20 па 30 сакавіка ў Таганрогскім краязнаўчым музеі былі выстаўлены чатыры лепшыя праекты для ўсеагульнага абмеркавання. Свае заўвагі і пажаданні наведнікі выставы пакідалі ў кнізе водгукаў. Большасць жыхароў Таганрога выказаліся за праект скульптара І. М. Рукавішнікава і архітэктара Р. А. Захарава. Помнік вырашылі ўсталяваць у дні святкавання 100-годдзя з дня нараджэння Чэхава ў скверы яго імя.

Урачыстае адкрыццё помніка адбылося 29 студзеня 1960 года[4].

Зноскі

  1. ↑ а б в г д е Киричек М. С. Чехову памятник (Красная площадь) // Таганрог. Энциклопедия. — Таганрог: Антон, 2008. — С. 795. — ISBN 978-5-88040-064-5.
  2. ↑ а б ЧЕХОВСКИЕ МЕСТА В ТАГАНРОГЕ. tgliamz.ru. Праверана 7 лютага 2017.
  3. ↑ Киричек М. С. Музей под открытым небом. — Таганрог: ИП Стадников, 2010. — С. 47. — ISBN 978-5-9901455-3-5.
  4. ↑ Фоминых Н. К вопросу о памятнике Чехову // Вехи Таганрога. — 2004. — № 20.

Спасылкі правіць

  Культурная спадчына Расійскай Федэрацыі, аб'ект № 6110065000аб'ект № 6110065000
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Помнік_А._П._Чэхаву_(Таганрог)&oldid=4708427"