Прападобны

Не блытаць з Прападобны — зваротам да святара ў каталіцтве і пратэстанцтве.

Прападобны (стар.-грэч.: ὅσιος) — адмысловы разрад (аблічча) святых, якія дагадзілі Богу манаскім подзвігам. Іншымі словамі, прападобныя гэта святыя з манахаў, якія малітвай, пастом і працай імкнуліся быць падобным да Ісуса Хрыста" і атрымаў поспех у гэтым прыпадабненні.

Лік прападобных (фрагмент іконы «Страшны суд»). Ноўгарад, 1540-я

Вядома, і пры іншых відах хрысціянскага подзвігу адбываецца прыпадабненне Хрысту, мучанікі, роўнаапостальныя, свяціцелі, праведныя — кожны ў сваёй меры выканаў запаведзь Бога аб імкненні да богападабенства. Але менавіта манаскае жыццё адрозніваецца больш напружаным памкненнем да Бога, і таму толькі манахі, якія шануюцца Царквой, носяць званне прападобных.

Перыяд ганенняў

Ужо ў перыяд ганенняў з'явіліся людзі, якія вялі аскетычны лад жыцця, але асаблівага шанавання такога віду подзвігу ў тыя часы яшчэ не было. Выпадкі праслаўлення такіх падзвіжнікаў былі звязаны не з іх манаскім подзвігам, а з іх смерцю за Хрыста. У наш час тых, хто спалучаў аскетычны і мучаніцкі подзвігі, называюць прападобнамучанікамі. Сярод прападобнамучанікаў, якія пацярпелі ў перыяд ганенняў на хрысціян у Рымскай імперыі, можна згадаць Яўгенію Рымскую, якая пацярпела ў 262 годзе.

Першыя прападобныя

Ікона Св. Антонія Вялікага (XVI стагоддзе)

Першымі прападобнымі ў хрысціянскай царкве, праслаўленымі менавіта за манаскі подзвіг, сталі егіпецкія і палесцінскія манахі-пустэльнікі:

• Павел Фівейскі, які пражыў у пустыні 91 год († 341 год);
• Пахомій Вялікі, якога прынята лічыць заснавальнікам манаства супольнага жыцця († каля 348 года);
• Антоній Вялікі, якога прынята лічыць заснавальнікам пустэльніцкага манаства († 356 год);
• Іларыён Вялікі, якога прынята лічыць заснавальнікам палесцінскага манаства († 371 ці 372 год).

Прападобная Марыя Егіпецкая, ікона

Прападобны Сімяон Стоўпнік, ікона, 1465

Пасля манаства пачало распаўсюджвацца і ў іншыя краіны, і ў Егіпце, Палесціне і іншых краінах праславілася вялікае мноства прападобных. Сярод іх можна згадаць

• Яфрэма Сірына, стваральніка знакамітай малітвы («Госпадзе і Уладару жыцця майго…»), якая часцей за ўсё чытаецца на Вялікі пост († каля 373—379 гг.);
• Сімяона Стоўпніка, сірыйскага заснавальніка новай формы аскезы — стоўпніцтва († 459 год);
• Марыю Егіпецкую, бяспрыкладнае жыціе якой чытаецца ў праваслаўных храмах на ютрані ў чацвер пятага тыдня Вялікага посту;
• Саву Асвячонага, заснавальніка Лаўры Савы Асвячонага († 532 год));
• Іаана Лесвічніка, ігумена Сінайскага, стваральніка «Лесвіцы» — знакамітага кіраўніцтва па арганізацыі духоўнага жыцця для манахаў, і не толькі для іх;
• і вялікае мноства іншых.

Дзякуючы дзейнасці гэтых і тысяч іншых падзвіжнікаў набожнасці манаства распаўсюдзілася па ўсім хрысціянскім свеце.

Прападобныя на Русі

Прападобныя Феадосій і Антоній Пячэрскія

Прападобны Майсей Вугрын

Заснаванне манаства

На Русь манаства прыйшло праз Святую Гару Афон, дзе атрымаў пострыг Антоній Пячэрскі. Ён і Феадосій Пячэрскі сталі першымі прападобнымі Рускай царквы, заснавальнікамі Кіева-Пячэрскай лаўры. Хоць яны не былі, у поўным сэнсе слова, першымі манахамі на Русі, менавіта іх шануюць як айцоў старажытнарускага манаства.

Сярод манахаў заснаванага імі манастыра ў ліку прападобных былі ўслаўлены

• Мікалай Святоша, першы князь-манах на Русі;
• Прохар Лебяднік, які не еў ніякага хлеба, акрамя прыгатаванага з сабранай ім лебяды;
• лекар-бяссрэбранік Агапіт;
• Іаан Шматпакутны, шмат пацярпеў ад спакус цела;
• пустэльнікі Ісаакій і Мікіта, якія сталі ахвярамі д'ябальскага зману, але пазней дасягнулі святасці;
• Майсей Вугрын, гэта значыць венгр, шмат пацярпеў у польскім палоне ад любоўных дамаганняў знатнай удавы;
• Ефрасіння Полацкая, манашка і і ігумення праваслаўнага манастыра, асветніца;
• і іншыя (гл. Сабор прападобных айцоў Кіева-Пячэрскіх).

Рыгор Пячэрскі, які прыняў мучаніцкую смерць, шануецца як прападобнамучанік.

У іншых месцах Русі ў дамангольскі перыяд праславіліся прападобныя Аўрамій Смаленскі, Аўрамій Растоўскі, Мікіта Пераяслаўскі, Варлаам Хутынскі і Антоній Рымлянін.

Гл. таксама

• Прападобнамучанікі

Літаратура

• Карпов А. Православные святые и чудотворцы. Древняя Русь. Московская Русь. Российская империя. — Москва: Вече, 2005.
• Останина С. П. Святые и чудотворцы. Краткий биографический словарь. — Рипол Классик. — ISBN 5-7905-2366-8.
• Православный церковный календарь. 2013. — Москва: Издательство Московской Патриархии Русской Православной Церкви, 2012.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх