Прэзідэнт Таджыкістана

Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан (тадж.: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон) — вышэйшая дзяржаўная пасада Рэспублікі Таджыкістан, а таксама асоба, абраная на гэтую пасаду.

Прэзідэнт Таджыкістана
Пасаду займае Эмамалі Рахмон з 16 лістапада 1994
Узначальвае	Таджыкістан
Афіцыйная рэзідэнцыя	Palace of Nations, Dushanbe[d]
Тэрмін паўнамоцтваў	7 гадоў, не больш за два тэрміны запар (для Эмамалі Рахмона зроблена выключэнне)
Зарплата	$13,200/год
Пасада з’явілася	30 лістапада 1990
Першы на пасадзе	Кахар Махкамаў
Сайт	president.tj

Пасада прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан была заснавана 30 лістапада 1990 года. Дзеючым прэзідэнтам Рэспублікі Таджыкістан з 6 лістапада 1994 года з’яўляцца Эмамалі Рахмон, які носіць з 25 снежня 2015 года тытул — «Заснавальнік міру і нацыянальнага адзінства — Лідар нацыі».

Правы і абавязкі

Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан з’яўляецца кіраўніком дзяржавы. Многія паўнамоцтвы прэзідэнта альбо маюць непасрэдна выканаўчы характар, альбо максімальна набліжаны да выканаўчай улады.

Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан з’яўляецца гарантам Канстытуцыі Рэспублікі Таджыкістан, правоў і свабод чалавека і грамадзяніна, суверэнітэта, цэласнасці і адзінства дзяржавы, а таксама вярхоўным галоўнакамандуючым Узброенымі сіламі Рэспублікі Таджыкістан. У адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Таджыкістан і рэспубліканскімі законамі, Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан вызначае асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі.

Згодна з артыкулам 69 Канстытуцыі Рэспублікі Таджыкістан, прэзідэнт дзяржавы:

1. Вызначае асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі Рэспублікі Таджыкістан;
2. Прадстаўляе Рэспубліку Таджыкістан ўнутры краіны і ў міжнародных адносінах;
3. Утварае і ліквідуе міністэрствы і дзяржаўныя камітэты;
4. Прызначае і вызваляе Прэм’ер-міністра Рэспублікі Таджыкістан і іншых членаў Урада Рэспублікі Таджыкістан, прадстаўляе ўказы аб прызначэнні і вызваленні Прэм’ер-міністра і іншых членаў урада на зацвярджэнне сумесных пасяджэнняў Нацыянальнага савета (Маджлісі мілі) і Палаты прадстаўнікоў (Маджлісі намояндагон Вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан;
5. Прызначае і вызваляе старшыняў Горна-Бадахшанскай аўтаномнай вобласці, абласцей, горада Душанбэ, гарадоў і раёнаў, прадстаўляе іх на зацвярджэнне адпаведных Маджлісаў (рэгіянальных парламентаў) народных дэпутатаў;
6. Адмяняе або прыпыняе дзеянне актаў органаў выканаўчай улады ў выпадку іх супярэчнасці Канстытуцыі і законаў Рэспублікі Таджыкістан;
7. Прызначае і вызваляе старшыняў Нацыянальнага банка Таджыкістана, яго намеснікаў і ўяўляе ўказы пра гэта на зацвярджэнне ў Палату прадстаўнікоў (Маджлісі намояндагон), да якой непасрэдна падсправаздачны Нацыянальны банк;
8. Прадстаўляе Нацыянальнаму савету (Маджлісі мілі) кандыдатуры для абрання і адклікання старшыні, намеснікаў старшыні і суддзяў Канстытуцыйнага суда, Вярхоўнага суда і вышэйшага эканамічнага суда Рэспублікі Таджыкістан;
9. Са згоды Нацыянальнага савета (Маджлісі мілі) прызначае і вызваляе Генеральнага пракурора Рэспублікі Таджыкістан і яго намеснікаў;
10. Стварае выканаўчы апарат Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан;
11. Стварае Савет Бяспекі Рэспублікі Таджыкістан і асабіста кіруе ім;
12. Прызначае і вызваляе суддзяў ваеннага суда, судоў Горна-Бадахшанскай аўтаномнай вобласці, абласцей, горада Душанбэ, гарадоў і раёнаў, эканамічных судоў Горна-Бадахшанскай аўтаномнай вобласці, абласцей і горада Душанбэ;
13. Прызначае рэферэндум, выбары абедзвюх палат вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан, у мясцовыя прадстаўнічыя органы;
14. Падпісвае законы Рэспублікі Таджыкістан;
15. Вызначае грашовую сістэму і інфармуе аб гэтым абедзве палаты Вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан;
16. Распараджаецца рэзервовым фондам Рэспублікі Таджыкістан;
17. Кіруе правядзеннем знешняй палітыкі, падпісвае Міжнародныя дагаворы і прадстаўляе іх на зацвярджэнне ў Палату прадстаўнікоў (Маджлісі намояндагон) вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан;
18. Прызначае і вызваляе кіраўнікоў дыпламатычных прадстаўніцтваў Рэспублікі Таджыкістан у замежных дзяржавах і прадстаўнікоў Рэспублікі Таджыкістан у міжнародных арганізацыях;
19. Прымае даверчыя граматы кіраўнікоў дыпламатычных прадстаўніцтваў замежных дзяржаў;
20. З’яўляецца Вярхоўным Галоўнакамандуючым Узброенымі сіламі Рэспублікі Таджыкістан, прызначае і вызваляе камандуючых войскамі Узброеных Сіл Рэспублікі Таджыкістан;
21. Аб’яўляе ваеннае становішча пры рэальнай пагрозе бяспекі дзяржавы і ўносіць указ аб гэтым на зацвярджэнне сумеснага пасяджэння абедзвюх палат вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан;
22. Выкарыстоўвае Узброеныя Сілы Рэспублікі Таджыкістан за межамі Таджыкістана для выканання міжнародных абавязацельстваў і нацыянальных інтарэсаў Таджыкістана са згоды абедзвюх палат вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан;
23. Аб’яўляе надзвычайнае становішча на ўсёй тэрыторыі Таджыкістана, або ў асобных мясцовасцях з неадкладным унясеннем указа аб гэтым на зацвярджэнне надзвычайнага сумеснага пасяджэння абедзвюх палат вышэйшага сходу (Маджлісі Олі) Рэспублікі Таджыкістан і паведамленнем у Арганізацыю Аб’яднаных Нацый;
24. Вырашае пытанні прадастаўлення грамадзянства Рэспублікі Таджыкістан;
25. Дае палітычны прытулак замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства;
26. Ажыццяўляе памілаванне грамадзян Рэспублікі Таджыкістан, замежных грамадзян, і асоб без грамадзянства, судзімых судамі Таджыкістана або што адбываюць пакаранне ў Таджыкістане;
27. Прысвойвае вышэйшыя воінскія званні, дыпламатычныя рангі, спецыяльны чыны і званні;
28. Узнагароджвае грамадзян Рэспублікі Таджыкістан, замежных грамадзян і асоб без грамадзянства дзяржаўнымі ўзнагародамі, прысвойвае Дзяржаўныя прэміі і ганаровыя званні Таджыкістана;
29. Выконвае іншыя паўнамоцтвы, прадугледжаныя Канстытуцыяй і законамі Рэспублікі Таджыкістан.

Парадак абрання і ўступлення на пасаду

Кандыдатам на пасаду прэзідэнта можа быць грамадзянін Рэспублікі Таджыкістан не маладзейшы за 30 гадоў (да 2016 года ўзроставы цэнз складаў 35 гадоў), які валодае дзяржаўнай мовай (гэта значыць таджыкскай мовай), пастаянна пражывае на тэрыторыі Таджыкістана не менш за апошнія 10 гадоў. Згодна з новымі папраўкамі ў Канстытуцыі Рэспублікі Таджыкістан, прынятым пасля вынікаў канстытуцыйнага рэферэндуму 2016 года прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан мае права балатавацца на гэтую пасаду неабмежаваную колькасць разоў. Раней, адна і тая ж асоба мела права балатавацца на гэтую пасаду не больш двух тэрмінаў запар. Кандыдатам на пасаду прэзідэнта можа быць зарэгістравана асоба, за вылучэнне кандыдатуры якой сабраныя подпісы не менш за пяць працэнтаў выбаршчыкаў. Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан абіраецца грамадзянамі Рэспублікі Таджыкістан.

Выбары Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан лічацца праведзенымі, калі ў іх прыняло ўдзел больш за палову (гэта значыць больш за 50 %) выбаршчыкаў. Абраным лічыцца кандыдат на пасаду прэзідэнта, за якога прагаласавала больш за палову выбаршчыкаў, якія прынялі ўдзел у галасаванні. Парадак выбараў прэзідэнта вызначаецца канстытуцыйным законам Рэспублікі Таджыкістан.

Прэзідэнт Таджыкістана з прэзідэнцкімі знакам (на левай грудзі), медалём (на шыі) і штандарам (справа)

Рэгаліі

Штандар Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан

Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан мае свой унікальны штандар — Штандар Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан, прыняты ў 2006 годзе. Таксама прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан мае свой знак і медаль, урачыста напранутыя падчас інаўгурацыі.

Рэзідэнцыя

Палац Нацыі

Асноўнай рэзідэнцыяй Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан з 2008 года з’яўляецца Палац Нацыі (тадж.: Қасри Миллат) у цэнтры сталіцы Таджыкістана — горадзе Душанбэ.

Дзень Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан

Штогод 16 лістапада у Таджыкістане адзначаецца «Дзень Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан», які з’яўляецца агульнадзяржаўным святам.

Спіс

Прэзідэнт	Тэрмін	Персона	Малюнак	Пачатак паўнамоцтваў	Канец паўнамоцтваў	Партыя
Прэзідэнты Рэспублікі Таджыкістан
1	1	Кахар Махкамаў (1932—2016)		30 лістапада 1990	31 жніўня 1991	Камуністычная партыя Таджыкістана
З 31 жніўня да 23 верасня 1991 выконваючым абавязкі прэзідэнта з’яўляўся Кадрыдзін Аслонаў.
2	1	Рахмон Набіеў (1930—1993)		23 верасня 1991	6 кастрычніка 1991	Камуністычная партыя Таджыкістана
З 7 кастрычніка да Снежань 2 1991 выконваючым абавязкі прэзідэнта з’яўляўся Акбаршо Іскандараў.
2	2	Рахмон Набіеў (1930—1993)		Снежань 2 1991	7 верасня 1992	Камуністычная партыя Таджыкістана
З 7 верасня да 19 лістапада 1992 выконваючым абавязкі прэзідэнта з’яўляўся Акбаршо Іскандараў.
20 лістапада 1992 пасада прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан была скасаваная, функцыі прэзідэнта былі перададзеныя старшыні Вярхоўнага Савета Рэспублікі Таджыкістан, кіраўніком дзяржавы стаў старшыня Вярхоўнага Савета.
Старшыня Вярхоўнага Савета Рэспублікі Таджыкістан
—	1	Эмамалі Рахмон (нар. 1952)		20 лістапада 1992	16 лістапада 1994	Незалежны
Прэзідэнт Рэспублікі Таджыкістан
16 лістапада 1994 пасада Прэзідэнта Рэспублікі Таджыкістан была адноўленая.
3	1	Эмамалі Рахмон(нар. 1952)		З 16 лістапада 1994		Народная дэмакратычная партыя Таджыкістана
	2
	3
	4
	5

Партыя:      КПТ      НДПТ