Пэтсан і Фіндус

Пэтсан і Фіндус (шведск.: Pettson och Findus) — галоўныя персанажы і адначасова абазначэнне кніжнай серыі шведскага дзіцячага пісьменніка Свэна Нурдквіста. Гісторыя Пэтсана і Фіндуса выходзіць як у літаратурным выкладзе (у Швецыі — у выданні фірмы Opal-Verlag), гэтак і серыяй папулярных коміксаў (у аўтарстве Эгманта Кэрнана (Egmont Kärnan). Літаратурныя выданні серыі аб Пэтсане і Фіндусе звычайна суправаджацца ілюстрацыямі самога Свэна Нурдквіста.

Пэтсан і Фіндус
шведск.: Pettson och Findus
Аўтар	Свэн Нурдквіст
Жанр	дзіцячая літаратура
Краіна	Швецыя
Мова арыгінала	шведская
Выдавецтва	Каляровы ровар
Перакладчык	Надзея Кандрусевіч
Ілюстратар	Свэн Нурдквіст
Афармленне	Свэн Нурдквіст
Даты публікацыі	1984
Даты публікацыі на беларускай мове	2015

Апісанне герояў

Першапачаткова Свэн Нурдквіст збіраўся стварыць гісторыю двух старых, пастаянна нечым важным занятых, аднак з-за імгненна ўзнікаючых на іх шляхі адцягваюяых увагу заняткаў у канцы канцоў забываючых, да чаго першапачатковае яны так імкнуліся. Адным з гэтых персанажаў стаў  немалады дзівак Пэтсан. Для развіцця сюжэта Пэтсан пастаянна патрабаўся субяседнік (але гэтае не павінна была быць жанчына), пісьменнік вынайшаў яго ў вобразе пракудлівага, гаворачага чалавечым языком коціка Фіндуса.

Пэтсан — гэта рассеяны немалады мужчына, які жыве ў адзіноцтве ў хатцы на краю маленькай шведскай вёсачкі, у глыбінцы. Ён надзейны сябар і заўжды тут як тут, калі Фіндус трапляе ў пераплёт (а гэта пастаянна з ім адбываецца). Пэтсан увесь час нешта майструе, вынаходзіць і паляпшае ў сваёй гаспадарцы. Ён — аўтар кожных немагчымых і дзіўных апаратаў.

Фіндус у гісторыях С. Нурдквіста — гэта малады, вясёлы і хуткі на выхадкі кот. Сваё дзіўнае імя ён атрымаў ад Петсона таму, што трапіў у хату да свайго гаспадара ў скрынцы з надпісам «Фіндус зялёны гарошак» (Findus — гэта назва буйнага шведскага канцэрна, што вырабляе харчовыя прадукты). Фіндус няўрымслівы і шалапутны, ён увесь час і «усюды», і «нідзе». Фіндус можа гаварыць, аднак хавае гэта ад аднавяскоўцаў Пэтсана.

Іншыя персанажы

Сярод іншых насельнікаў двара Пэтсана адзінымі «асобамі жаночага полу з'яўляюцца яго дзесяць дурных белых курэй — Прылан, Мацільда, Фія, Дорыс, Майрас, Софі-Мофі, Стына-Фіна, Генрыэта, Хені. Увесь час нечым усхваляваныя, яны заняты сваёй вечнай балбатнёй, плёткамі і высвятленнем адносін.

Таксама ў хаце ўтойліва жывуць мюклы — маленькія таямнічыя істоты, па віне якіх у Пэтсана ўвесь час знікаюць розныя патрэбныя прадметы. Па меры напісання новых гісторый пра Пэтсана і Фіндуса аўтар надае ўсё больш увагі гэтым сваім незвычайным стварэнням. Мюклы няспынна пацяшаюцца над Пэтсанам і яго катом, назіраючы за здарэннямі, якія адбываюцца з імі на двары.

Адменную ролю ў гэтай літаратурнай серыі граюць цікаўны сусед Пэтсана Густаўсан, яго жонка і сын Аксель. Густаўсан, назіраючы за падзеямі на двары Пэтсана, разносіць плёткі пра гэта па ўсёй вёсцы, прытым Пэтсан, забаўкі дзеля, і сам частуе няўдачлівага суседа неверагоднымі выдумкамі, якія той прымае на веру. У розных кніжках пра Пэтсана і Фіндуса з'яўляецца часам і іншая суседка, старая Беда Андэрсан. У аповесці «Механічны Дзед Мароз» аўтар уводзіць новыя персанажы, злучаныя са святам Каляд і Дзедам Марозам (дзіўны маленькі паштальён і гандляр, сустрэтыя Пэтсанам і Фіндусам па дарозе і якія згулялі галоўную ролю ў развіцці падзей). Дый сам Дзед Мароз з'яўляецца ў гэтай аповесці (гэта ён дастае запіску з запаветнымі жаданнямі са снежнай пячоры і інш.).

Спіс кніг серыі

Блінны торт

• 1984 (перакладзены ў 2016) Блінны торт (Pannkakstårtan), ISBN 978-3-7891-6170-4

...Фіндусу падабаецца святкаваць Дзень народзінаў, і таму ён святкуе яго тры разы на год. Звычайна ў гэты дзень Пэтсан пячэ блінны торт. Для гэтага патрэбныя яйкі, мука і малако. Мукі дома няма, таму Пэтсану трэба з’ездзіць на ровары ў краму ды набыць яе. Але спачатку — адрамантаваць ровар інструментамі, якія ляжаць у майстэрні, ключ ад якой апынуўся ў калодзежы... Каб дастаць ключ, трэба ўзяць драбіны, прытуліўшыся да якіх спіць страшны ды злосны бык....

Паляванне на ліса

• 1987 (перакладзены ў 2017) Паляванне на ліса (Rävjakten), ISBN 978-3-7891-6172-8

Пэтсан, ягоны каток Фіндус і некалькі курэй жывуць на хутары. Аднойчы да іх прыйшоў сусед Густаўсан і сказаў, што збіраецца паляваць на ліса, бо той крадзе курэй.

Хутка ты даведаешся, што прыдумалі Пэтсан і Фіндус, каб напужаць ліса.

Пэтсан сумуе

• 1988 (перакладзены ў 2017) Пэтсан сумуе (Stackars Pettson), ISBN 978-3-7891-6173-5

У кнізе “Пэтсан сумуе” аповед будзе пра “агульную млявасць і абыякавасць да жыцця” дзядулі Пэтсана, на якога раптам звалілася восеньская хандра, і пра тое, як маленькі Фіндус ратаваў сябра ад яе.

Пэтсан і Фіндус святкуюць Каляды

• 1989 (перакладзены ў 2015) Пэтсан і Фіндус святкуюць Каляды (Pettson får julbesök), ISBN 978-3-7891-6174-2

Пэтсан і Фіндус хуценька прыбралі ў хаце перад Калядамі. Засталося толькі прынесці ялінку і прыгатаваць святочную ежу. I тут здарылася тое, што не мусіла здарыцца. Пэтсан падвярнуў нагу. Як жа яны дойдуць да крамы, як набудуць ежы, як прынясуць з лесу ялінку? Напэўна, гэта будуць вельмі сумныя Каляды. Хіба толькі здарыцца нешта такое, пра што ні Пэтсан, ні Фіндус не могуць нават і марыць.

Перапалох у гародзе

• 1991 Перапалох у гародзе (Kackel i grönsakslandet), ISBN 978-3-7891-6902-1

У адну цудоўную раніцу Пэтсан і Фіндус вырашылі пасадзіць гародніну і тэфтэлькі, але дзе там: спачатку куры разварушылі ўсе градкі ў пошуках чарвякоў, потым нехта выкапаў і пагрыз бульбу, а пасля ў гарод прыйшлі каровы і ўсё затапталі.

Але сябры не здаюцца і перамагаюць.

Пэтсан ідзе ў паход

• 1993 Петсон ідзе ў паход (Pettson tältar), ISBN 978-3-7891-6907-6

Фіндус яшчэ ніколі не адпачываў у палатцы і абавязкова хоча гэта выпрабаваць. Аднак, калі даходзіць да справы, коцік палохаецца і ўцякае спаць у пасцелі.

Механічны Дзед Мароз

• 1995 Механічны Дзед Мароз (Tomtemaskinen), ISBN 978-3-7891-4307-6

З тых часоў, як Пэтсан расказаў свайму кату пра Дзеда Мароза, той марыць пра прыход гэтага добрага чараўніка да іх на Каляды. Каб выканаць жаданне Фіндуса, Пэтсан таемна майструе ў сваёй сталярнай майстэрні механічнага Дзеда Мароза. Аднак на Каляды ўсё паварочваецца зусім іншым чынам.

Чужынец у агародзе

• 1997 Чужынец у агародзе (Tuppens minut), ISBN 978-3-7891-6911-3

Пэтсан купляе для сваёй гаспадаркі звонкагалосага пеўня па імі Юсі. Сваім сталым спевам певень закруціў галовы экзальтаваным курам, аднак Фіндусу яго выступы дзеюць на нервы.

Як Фіндус згубіўся, калі быў маленькім (Як Фіндус да Пэтсана трапіў)

• 2001 (перакладзены ў 2016) Як Фіндус згубіўся, калі быў маленькім (När Findus var liten och försvann.), ISBN 978-5-9743-0101-8
• 2002 Як Фіндус да Пэтсана трапіў, ISBN 978-3-7891-6916-8

Пэтсан жыве разам са сваімі курамі ў невялікім дамку на хутары. Але ён вельмі адзінокі. Аднойчы да яго прыходзіць суседка Бэда Андэрсан з маленькай скрыняй. “Фіндус. Зялёны Гарошак” — напісана на ёй вялікімі літарамі. Аднак там зусім не гарошак. А маленькі коцік! Вось як гэты коцік пасябраваў з Пэтсанам і шмат з кім яшчэ...

Выбрыкі Фіндуса

У 2009 года выйшла супольная работа Эва-Лены Ларсан, Кенэрта Даніэльсана, Свэна Нурдквіста пад назвай Выбрыкі Фіндуса (Pyssla med Findus), ISBN 978-5-9743-0154-4

Гатуем разам з Пэтсанам і Фіндусам

• 2011 год Гатуем разам з Пэтсанам і Фіндусам, ISBN 978-5-906640-25-3

Пэтсан і Фіндус навучаць вас пячы пірагі і плюшкі, варыць супы, кісялі, кашы і нават рыхтаваць маркоўны мармелад. Рэцэпты ў Пэтсана вельмі простыя і смачныя, да таго ж кожнага з іх папярэднічае невялікая гісторыя з жыцця старога і коціка. Большасць страў старэйшыя дзеці могуць згатаваць самі, а для самых маленькіх прадугледжаны заданні прасцей, якія звычайна выконвае Фіндус: скруціць з фаршу тэфтэлькі, змяшаць соус, адмераць малако і муку ці натаўчы сухары.

Фіндус з’язджае

• 2014 (перакладзены ў 2017) Фіндус з’язджае (Findus flyttar ut), ISBN 978-5-906640-08-6

Пэтсан стаміўся ад таго, што коцік Фіндус пачынае скакаць а чацвёртай раніцы. Стары папярэдзіў Фіндуса, што калі той не перастане яго будзіць, то ім давядзецца перанесці ложачак Фіндуса са спальні ў якое-небудзь іншае месца. Спачатку Фіндусу вельмі спадабалася гэтая ідэя: ён можа скакаць у ложку колькі заўгодна! Аднак ці так ўжо весела жыць аднаму? Можа, гэта трохі небяспечна? А раптам прыйдзе ліс?

Кінастужкі

• У 1999 годзе — «Pettson och Findus — katten och gubbens år», рэж. Альберт Ханан Камінскі. У 2000 годзе фільм быў намінаваны на фінскую прэмію Старбой (Starboy).
• У 2000 годзе выходзіць кінафільм Pettson och Findus — Kattonauten. На аснове гэтага фільма была РС-гульня.
• У 2005 годзе быў фільм Pettson och Findus 3: Tomtemaskinen
• У 2009 годзе выходзіць на экраны кінафільм Pettson & Findus 4: Glömligheter.

У сувязі з вялікай папулярнасцю Пэтсана і Фіндуса у дзяцей у 2000 годзе пачала выходзіць на тэлеэкраны Еўропы мультыплікацыйная серыя аб іх прыгодах. Знята ўжо 26 серый. Гэта той жа поўнаметражны матэрыял парэзаны на 11-хвілінныя серыі. Серыі, якія выйшлі ў 2006 годзе, аб’яднаны у 2009 годзе ў Pettson & Findus 4: Glömligheter

У 2014 годзе з’явіўся новы фільм па матывам чатырох кніг аб героях: «Пэтсан і Фіндус. Маленькі кот — вялікае сяброўства» (ням.: Pettersson und Findus - Kleiner Quälgeist, große Freundschaft), які стаў першым у кінатрылогіі.

Спасылкі

• Пэтсан і Фіндус | Саюз пісьменнікаў Беларусі(недаступная спасылка)