П’ер Абеляр
П’ер Абеляр (фр.: Pierre Abailard/Abélard, лац.: Petrus Abaelardus; 1079, Ле-Пале, паблізу Нанта — 21 красавіка 1142, абацтва Сен-Марсель, паблізу Шалон-сюр-Сон, Бургундыя) — французскі філосаф (схаласт), тэолаг і паэт, неаднаразова асуджаны каталіцкай царквой за ерэтычныя погляды.
| П’ер Абеляр | |
|---|---|
| фр.: Pierre Abélard | |
 | |
| Дата нараджэння | 1079[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 21 красавіка 1142[3][4] |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Жонка | Элаіза[d] |
| Род дзейнасці | багаслоў, філосаф, кампазітар, мовазнавец, паэт, аўтабіёграф, логік, пісьменнік, рэлігійны дзеяч |
| Навуковая сфера | філасофія і схаластыка |
| Альма-матар | |
| Вядомыя вучні | Іаан Солсберыйскі[d], Іларый Арлеанскі[d], Рабер дэ Мелён[d] і Берэнгар дэ Пуацье[d] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіць
Вучыўся ў Шартры і Парыжы. Амаль усё жыццё пераходзіў з адной школы або кляштара ў іншы. Каля 1101 года адкрыў уласную школу, пазней узначальваў саборную школу ў Нотр-Дам. З 1119 года манах.
Аўтар аўтабіяграфічнага твора «Гісторыя маіх бедстваў» (1132—1136), любоўных вершаў, лістоў да сваёй каханай Элаізы і інш.
Абеляр — аўтар шасці шырокіх вершаў у жанры плачу, якія ўяўлялі сабой парафразы біблейскіх тэкстаў, а таксама многіх лірычных гімнаў. Магчыма, таксама аўтар секвенцый, у тым ліку вельмі папулярнай у Сярэднявеччы «Mittit ad Virginem». Усе гэтыя жанры тэкста-музычныя, вершы разлічаны на распеў. Амаль напэўна Абеляр сам пісаў музыку да сваіх вершаў, або рабіў кантрафатуры вядомых тады мелодый. З музычных яго твораў амаль нічога не захавалася, а нешматлікія плачы, запісаныя ў сістэме адыястэматычнай шалёнай натацыі, не паддаюцца расшыфроўцы. З натаваных гімнаў Абеляра захаваўся адзін — «O quanta qualia». Сярод яго твораў — «Так і не», «Дыялектыка», «Пазнай самога сябе», «Аб боскім адзінстве і траіснасці», «Дыялог паміж філосафам, іўдзеем і хрысціянінам».
Светапогляд
правіцьАснову маральных учынкаў П’ер Абеляр бачыў у згодзе чалавека са сваім сумленнем. Быў блізкі да ідэі верацярпімасці, падкрэсліваў значнасць індывідуальных намаганняў у выратаванні чалавечай душы.
У тэалогіі імкнуўся да рацыянальнага асэнсавання царкоўнай дагматыкі. У спрэчках наміналізму з рэалізмам даказваў, што рэальна існуюць толькі асобныя рэчы, а агульныя паняцці — толькі ў чалавечай свядомасці (прынцып канцэптуалізму).
Распрацоўваў схаластычную логіку.
Рацыянальна-містычная накіраванасць светапогляду Абеляра («разумею, каб верыць») выклікала нязгоду, пратэст з боку артадаксальных царкоўных колаў. Яго ідэі асуджаны Суасонскім (1121) і Санскім (1140) саборамі.
Мовазнаўчыя погляды
правіцьЛічыў, што асноўная задача даследаванняў ― больш шырокае і глыбокае азнаямленне з аўтарытэтнымі помнікамі ― як рэлігійнымі (Бібліяй, творамі Айцоў Царквы), так і філасофскімі (у першую чаргу з Арыстоцелем). Прадугледжваў інтэрпрэтацыю помнікаў, у тым ліку і моўную (напрыклад, тлумачэнне незразумелых слоў).
Сцвярджаў, што рэальна ёсць толькі асобныя рэчы, агульныя ж паняцці лакалізуюцца толькі ў свядомасці. Філасофія павінна вывучаць словы як сродак выражэння думкі. Каб слушна выкарыстоўваць словы, трэба ведаць уласцівасці абазначаных імі прадметаў і паняццяў. Спасцігнуць сутнасць прадмета можна з дапамогай душы, але праз слова як яго назву.
Абеляр адзначыў важнасць пераносных значэнняў слоў, разглядаў суадноснасць сказа і абазначанага (яно не ёсць прадметам, а толькі паведамленнем пра яго), лічыў, што слова называе не прадмет, а толькі ўяўленне пра яго.
Зноскі
- ↑ Абелардъ // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1835. — Т. 1. — С. 26–27.
- ↑ Абелар, Петр // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 23–24.
- ↑ Абеляр // Православная богословская энциклопедия: А — Архелая — СПб.: 1900. — Т. 1. — С. 13–20.
- ↑ а б в г Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 4. — ISBN 978-2-221-06888-5
- ↑ https://books.google.fr/books?id=z3hkJ5PA_8kC&printsec=frontcover&hl=fr&#v=onepage&q&f=false — 9780191585173 — P. xvii.
- ↑ https://books.google.fr/books?id=z3hkJ5PA_8kC&printsec=frontcover&hl=fr&#v=onepage&q&f=false — 9780191585173 — P. xxii.
- ↑ Beaumont F. M. Manuel et itinéraire du curieux dans le cimetière du Père la Chaise — Paris: 1828. — P. 94.
- ↑ A. Henry Le Père Lachaise historique, monumental et biographique — Paris: chez l'auteur, 1852. — P. 26. — 116 с.
Літаратура
правіць- Грушавы Г. Абеляр // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
- Культуралогія: Энцыкл. даведнік / Уклад. Э. Дубянецкі. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6
- Гісторыя мовазнаўства : вуч. дапам. / В. І. Рагаўцоў — Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2005 — С. 72.
Славутасці
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме П’ер Абеляр