Разалі Алівекрона
Разалі Ульрыка Алівекрона, народжаная Рус (швед. Rosalie Ulrika Olivecrona; 9 снежня 1823 — 4 чэрвеня 1898) — шведская феміністка і пісьменніца. Яна з’яўляецца адным з трох вялікіх піянераў арганізаванага руху за правы жанчын у Швецыі, разам з Фрэдрыкай Брэмер і Сафі Адлерспарэ .
| Разалі Алівекрона | |
|---|---|
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Псеўданімы | La Straniera[1] |
| Дата нараджэння | 9 снежня 1823[2][3][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 4 чэрвеня 1898[2][3][…] (74 гады) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Муж | Knut Olivecrona[d] |
| Дзеці | Eliza Olivecrona[d] і Axel Olivecrona[d] |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | пісьменніца, рэдактар газеты, women's rights woman |
| Мова твораў | шведская мова |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Разалі Ульрыка Рус нарадзілася ў багатай сям’і. Яна вырасла ў Стакгольме і была адной з першых вучаніц Валінскай школы ў Стакгольме, адной з найстарэйшых жаночых школ Швецыі з 1831 года. Сям’я пераехала ў 1839 годзе ў Сёгерыс ля падножжа горнага плато Месберг ў Вестэргётландзе.[7]
Адна з яе сябровак, Хулда Гар, была настаўніцай жаночай школы ў Лаймстоўне, горадзе недалёка ад Чарльстана, штат Паўднёвая Караліна, ЗША, і прапанавала ёй пасаду ў школе. У 1851 годзе яна паехала ў ЗША і прабыла там чатыры гады. Спачатку Рус была настаўніцай французскай мовы ў школе ў Лаймстоўна, потым яна стала гувернанткай на плантацыі двух сваіх вучняў — Элізы і Эні Перона. Пазней яна напісала апісанне свайго знаходжання і культуры амерыканскага Поўдня. Сама яна не заўважыла злоўжыванняў з рабамі, але палічыла рабства ненатуральным і «эмацыянальна агідным» і была перакананая, што яго адмена непазбежна, хаця гэта сустрэне вялікі супраціў. У Швецыю яна вярнулася ў 1855 годзе.
У 1859 годзе яна заснавала газету Tidskrift för hemmet («Часопіс для дома») у таварыстве са сваёй сяброўкай Сафі Адлерспарэ пры фінансавай падтрымцы Фрэдрыкі Лімнэл. Газета была фемінісцкім выданнем, якое адстойвала правы жанчын, у прыватнасці, права на вышэйшую адукацыю і прафесію. Шмат артыкулаў яны напісалі самі. Выдавалася ў Стакгольме з 1859 па 1885 год.[8]
У 1861 годзе Рус і Адлерспарэ здзейснілі падарожжа па Германіі, Францыі, Англіі, Шатландыі і Ірландыі, каб параўнаць розніцу ў фемінісцкіх рухах, і паведамілі, што гэты рух у Германіі і Францыі мала вядомы ў параўнанні з Вялікабрытаніяй.
У 1864 годзе разам з Адлерспарэ, генерал-маёрам Рудэбекам і доктарам Лемхенам прыняла ўдзел у заснаванні Svenska Röda Korset (Шведскі Чырвоны Крыж). [9]
Асабістае жыццё правіць
У 1857 годзе яна выйшла замуж за ўдаўца, шведскага юрыста, дзяржаўнага дзеяча і прафесара Кнута Алівекрона (1817—1905). Алівекрона быў прафесарам права Упсальскага ўніверсітэта (1852—1867) і рэктарам Упсальскага ўніверсітэта (1861—1862). Ён быў суддзёй Вярхоўнага суда (1868—1889), і членам Міжнароднага суда ў Гаазе з 1902 года.
Рус пераехала ва Упсалу і стала мачахай сына мужа і трох дачок. У шлюбе яна нарадзіла дачку і сына.[10]
Працы правіць
- Resa till Amerika («Падарожжа ў Амерыку»), падарожная кніга, 1851-55
- Mary Carpenter 1887
- Верш Spridda blad («Раскіданае лісце»), 1889 год
Зноскі правіць
- ↑ а б WeChangEd
- ↑ а б в 18231209 Olivecrona f. Roos, Rosalie Ulrika // Sveriges dödbok Праверана 12 красавіка 2018.
- ↑ а б в г Rosalie Ulrika Olivecrona 1823-12-09 — 1898-06-04 Författare, kvinnosakskvinna, tidskriftsredaktör Праверана 1 верасня 2020.
- ↑ Finska församlingens kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0004/C I/12 (1821-1834), bildid: C0054090_00050 Праверана 1 верасня 2020.
- ↑ Olivecrona, Rosalie f. Roos — Svenskagravar.se. Праверана 15 чэрвеня 2017.
- ↑ Rosalie Olivecrona 1823-1898. Författare, kvinnosakskämpe — Шведская царква. Праверана 7 чэрвеня 2019.
- ↑ Wallinska flickskolan (Nordisk familjebok / Uggleupplagan. 31. Ural — Vertex)
- ↑ Tidskrift för hemmet (Göteborgs universitet)
- ↑ Svenska Röda Korsets historia (Svenska Röda Korset) Архівавана 27 лістапада 2010 года.
- ↑ Samuel Rudolf Detlof Knut Olivecrcrona (The Olivecrona Family) Архівавана 4 мая 2013.
Іншыя крыніцы правіць
- Ульф Бейбом (на шведскай): Utvandrarkvinnor. Svenska kvinnoöden i Amerika (Жанчыны-эмігранты. Лёсы шведскіх жанчын у Амерыцы) (2006)
- Österberg, Carin, Lewenhaupt, Inga & Wahlberg, Anna Greta, Svenska kvinnor: föregångare nyskapare, Signum, Lund, 1990 (1990)