Райнер Вайс
Райнер Вайс (англ.: Rainer Weiss; нар. 29 верасня 1932, Берлін, Веймарская рэспубліка) — амерыканскі фізік, спецыяліст у галіне лазераў і лазернай інтэрфераметрыі. Адзін з заснавальнікаў навуковай калабарацыі LIGO, якая спецыялізуецца ў галіне рэгістрацыі гравітацыйных хваль. У цяперашні час прафесар-эмерыт Масачусецкага тэхналагічнага інстытута[4]. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы за 2017 год.
| Райнер Вайс | |
|---|---|
| англ.: Rainer Weiss | |
 | |
| Дата нараджэння | 29 верасня 1932[1][2][…] (91 год) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | фізік, выкладчык універсітэта, астрафізік |
| Навуковая сфера | фізіка[3] і астрафізіка[3] |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Джэральд Закарыяс[d] |
| Член у | |
| Узнагароды | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў Берліне ў 1932 годзе, і ў тым жа годзе пасля арышту бацькі яго сям’я перасялілася ў Прагу. Бацька прытрымліваўся камуністычных поглядаў; у сілу яго яўрэйскага паходжання ў 1938 годзе сям’я была вымушаная зноў бегчы напярэдадні акупацыі нацыстамі Чэхаславакіі, на гэты раз у ЗША (куды яны прыбылі ў студзені 1939 года)[5].
У Нью-Ёрку яго бацька Фрэдэрык Вайс (англ.: Frederick A. Weiss), урач-неўрапатолаг па прафесіі, стаў псіхааналітыкам у групе Карэн Хорн, адкрыў прыватную практыку і апублікаваў шэраг прац у гэтай галіне[6]. Маці, Гертруда Лоснер (англ.: Gertrude Loesner), да эміграцыі была пачынаючай актрысай, а ў Нью-Ёрку працавала прадаўшчыцай ва ўнівермагу[7].
Вайс правёў юнацтва на Верхнім Уэст-Сайдзе, дзе вучыўся спачатку ў дзяржаўнай школе, затым у прэстыжнай прыватнай школе Columbia Grammar School, пасля заканчэння якой у 1950 годзе паступіў у Масачусецкі тэхналагічны інстытут. Спецыялізаваўся ў інжынерыі, на другім курсе перайшоў на фізічнае аддзяленне. У 1953 годзе кінуў вучобу, але неўзабаве вярнуўся ў Масачусецкі тэхналагічны інстытут тэхнікам у лабараторыі Джэральда Закарыяса (займаўся распрацоўкай атамнага гадзінніка) і праз амаль два гады зноў стаў студэнтам, сумяшчаючы вучобу з працай у лабараторыі[5][7]. У 1955 годзе атрымаў ступень бакалаўра, у 1962 годзе — ступень доктара філасофіі па фізіцы ва Універсітэце Тафтса. У 1962—1964 гадах — у постдактарантуры ў лабараторыі Роберта Дзіка ў Прыстанскім універсітэце. З 1964 года працаваў у Масачусецкім тэхналагічным інстытуце, дзе стаў прафесарам у 1973 годзе.
У 1970-х гадах Вайс быў адным з піянераў у галіне вымярэння спектру касмічнага мікрахвалевага фонавага выпраменьвання, пазней быў кансультантам навуковай групы спадарожніка COBE.
Сям’я правіць
- Сястра — драматург Сібіла Пірсан (нар. 1937, Прага)[8].
- Жонка (нар. 1957) — Рэбека Вайс (народжаная Янг), фізіёлаг раслін, пасля бібліятэкар[9].
- Дачка — Сара Вайс (нар. 1962), этнамузыказнаўца, доктар філасофіі па музыцы, прафесар Ельскага ўніверсітэта[10].
- Сын — Бенджамін Вайс (нар. 1967), гісторык мастацтваў, куратар і загадчык аддзела малюнкаў і фатаграфій Музея вытанчаных мастацтваў у Бостане[11].
Узнагароды правіць
- 1998 — Мемарыяльная лекцыя Манэ Сігбана
- 2000 — Стыпендыя Гугенгайма[12]
- 2007 — Прэмія Эйнштэйна (APS)
- 2016 — Прэмія па фундаментальнай фізіцы (разам з Кіпам Торнам і Рональдам Дрэверам)[13]
- 2016 — Прэмія Грубера[14]
- 2016 — Прэмія Шаа па астраноміі
- 2016 — Прэмія Харві
- 2016 — Прэмія Каўлі[15]
- 2017 — Прэмія Уіліса Лэмба
- 2017 — Прэмія прынцэсы астурыйскай
- 2017 — Нобелеўская прэмія па фізіцы за эксперыментальную рэгістрацыю гравітацыйных хваль.
Членства ў акадэміях:
- 1998 — Член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук[16]
- 2000 — Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША[17]
Зноскі
- ↑ Rainer Weiss // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Rainer Weiss // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
- ↑ The Shaw Prize — Top prizes for astronomy, life science and mathematics Архівавана 3 лістапада 2017.
- ↑ а б Interview with Rainer Weiss
- ↑ Frederick A. Weiss Papers: An inventory of his papers at Syracuse University
- ↑ а б Meet the college dropout who invented the gravitational wave detector
- ↑ Rainer Weiss Biography Архівавана 13 кастрычніка 2017.
- ↑ Autobiography of Rainer Weiss Архівавана 5 кастрычніка 2017.
- ↑ Sarah Weiss. Архівавана з першакрыніцы 5 кастрычніка 2017. Праверана 5 кастрычніка 2017.
- ↑ Benjamin Weiss appointed Chair, Prints, Drawings and Photographs, at Museum of Fine Arts, Boston
- ↑ Райнер Вайсс на сайте Мемориального фонда Джона Саймона Гуггенхайма
- ↑ Breakthrough Prize
- ↑ 2016 Gruber Cosmology Prize Press Release | The Gruber Foundation
- ↑ 9 SCIENTIFIC PIONEERS TO RECEIVE THE 2016 KAVLI PRIZES | The Kavli Foundation(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2016. Праверана 12 кастрычніка 2021.
- ↑ Academy of Arts & Sciences Website Search. Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2016. Праверана 22 чэрвеня 2016.
- ↑ Rainer Weiss