Ала (рака)
Ала́ — рака ў Магілёўскай і Гомельскай абласцях Беларусі, левы прыток Бярэзіны (басейн Дняпра).
| Ала | |
|---|---|
 рака ля былой вёскі | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 110 км |
| Басейн | 1 230 км² |
| Расход вады | 5,9 м³/с (у вусці) |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Месцазнаходжанне | за 1,2 км на захад ад вёскі Віленка |
| • Каардынаты | 53°19′46″ пн. ш. 29°31′33″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Бярэзіна |
| • Месцазнаходжанне | за 2 км на поўнач ад аграгарадка Чыркавічы |
| • Каардынаты | 52°41′00″ пн. ш. 29°38′57″ у. д.HGЯO |
| Ухіл ракі | 0,4 м/км |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора |
| Краіна | |
| Рэгіёны | Магілёўская вобласць, Гомельская вобласць |
| Раёны | Кіраўскі раён, Бабруйскі раён, Жлобінскі раён, Светлагорскі раён |
  выток  вусце |
|
 выток вусце |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Даўжыня ракі 100 (116[1]) км. Плошча вадазбору 1230 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 5,9 м³/с. Агульнае падзенне 40 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,4 ‰.
Назва правіць
Назва Ала балцкага паходжання[2]. Аналагі сярод літоўскіх гідронімаў — Alėja, Aluota, Alauša[3].
Звязана з літоўскім alėti "памалу цячы, сачыцца", alksna "балаціна", лат. alots "крыніца"[4], далей да індаеўрапейскага кораня *el-/ol- "забалочвацца, зарастаць"[5].
Асноўныя прытокі правіць
Справа: Рылейка, Беліца, ручай Любіца
Злева: Вялікая Вязанка
На рацэ правіць
Гарады: Кіраўск
Зоны адпачынку: санаторый СВК Рассвет імя К. П. Арлоўскага
Прыродаахоўныя зоны: Ландшафтны заказнік Выдрыца (у нізоўі)
Агульнае правіць
Пачынаецца за 1,2 км на захад ад вёскі Віленка Кіраўскага раёна, працякае па Бабруйскім і Жлобінскім раёнах, вусце за 2 км на поўнач ад аграгарадка Чыркавічы Светлагорскага раёна. Верхняе цячэнне на Цэнтральнабярэзінскай раўніне, ніжняе — на Прыдняпроўскай нізіне. У ніжнім цячэнні ад Алы адыходзіць рака Выдрыца. Густата рачной сеткі 0,3[1] км/км². Найвышэйшы ўзровень разводдзя ў канцы сакавіка, найбольшая вышыня над межанным узроўнем 2,8 м.
Даліна пераважна трапецападобная, на асобных участках невыразная, шырынёй 0,8—1 км, каля вёскі Сцяпы Жлобінскага раёна — да 3 км. Пойма ў вярхоўі асушаная і разараная, шырынёй у сярэднім цячэнні 0,5—0,6 км, ніжэй — 1—1,5 км. Рэчышча каналізаванае, акрамя 5 км у ніжнім цячэнні. Шырыня ракі ў межань у вярхоўі 8—10 м, на астатнім працягу 12—20 м. Берагі стромкія, абрывістыя, вышынёй 1—3 м, задзернаваныя, у ніжнім цячэнні нізкія. каля вёскі Вілы Кіраўскага раёна на рацэ плаціна і сажалка[1].
Зноскі
- ↑ а б в Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- ↑ H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 35.
- ↑ K. Būga. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1958. — P. 529.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. P. 38.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 305.
Літаратура правіць
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
- Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Ашэраў Ф. М. Ала // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 68—69. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Могилёвская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2012. — С. 24, 25, 34. — 64 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-173-0. (руск.)
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Гомельская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2011. — С. 8, 16. — 68 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-107-5. (руск.)
- Ліст карты N-35-120. Выданне 1981 г. (руск.)