Нараўлянка
Нараўля́нка, Нароўля — рака ў Мазырскім і Нараўлянскім раёнах Гомельскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Прыпяць (басейн Дняпра).
| Нараўлянка | |
|---|---|
 | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 27 км |
| Басейн | 124 км² |
| Вадацёк | |
| Вусце | Прыпяць |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Прыпяць → Дняпро → Чорнае мора |
| Краіна | |
| Рэгіён | Гомельская вобласць |
| Раёны | Мазырскі раён, Нараўлянскі раён |
Назва правіць
Згодна з Уладзімірам Мікалаевічам Тапаровым і Алегам Мікалаевічам Трубачовым, усходнеславянская назва ракі «Нароўля» («Нараўлянка») мае балцкае паходжанне і з’яўляецца вытворным ад балцкага кораня *Narav- ці *Naru-s пры дапамозе фарманта -ia і дабаўлення ўсходнеславянскага суфікса -ля/-ль (пашыраным на канцы яшчэ адным усходнеславянскім суфіксам -янка)[1]. Адзначаецца, што корань *nar- вельмі прадуктыўны ў балцкай гідраніміі[2]. У аснове корань Nar-, які таксама ў назвах тыпу Нарач, Нара, у літоўскіх гідронімах Narantis, Narasa, Narutis, Nar-akys, Nar-upis.
На думку ж географа Вадзіма Жучкевіча, не ясна, што раней атрымала сучасную назву, — паселішча Нароўля або рака Нароўля (Нараўлянка)[3]. Жучкевіч дапускае магчымасць паходжання назвы «Нароўля» ад балцкай асновы Nar-, але і праводзіць паралель з фінскамоўнай назвай «Нарва» (Эстонія): назвы рэк «Нарвы» і «Нараўлянкі» могуць мець агульную фінскамоўную аснову: narvaine (г.зн. парогі, быстрыны)[4].
Таксама ёсць і іншыя версіі, частка з іх калялінгвістычныя або народна-этымалагічныя. На думку Аляксандра Рогалева, назва Нароўлі славянская і складаецца з прыстаўкі на-, кораня роў-/рова- і суфікса -ля. Прыстаўка на- паказвае, што паселішча знаходзіцца паблізу нейкага важнага аб’екта, суфікс -ля — што гэта менавіта паселішча, а не мясцовасць; назву Рова, Роўка звычайна давалі бурным, імклівым, але невялікім рэчках, ручаям, якія «ірвалі» зямлю, «прарывалі» хуткім цягам рэчышча[5]. Таксама ёсць версіі, што паселішча знаходзілася «на роўнай» мясцовасці і атрымала назву ад гэтага[6], або, што пасяленне ці астрог узніклі «на рове»[7].
У XIX—XX стст. часам ужывалася напісанне мястэчка (пасёлка) «Нароўля» па-руску як «Наровль».
Назва ракі значыла «глыбокая (рака)»[крыніца?].
Гідраграфія правіць
Даўжыня ракі 27 км. Плошча вадазбору 124 км². Пачынаецца за 3 км у напрамку на паўднёвы захад ад вёскі Міхалкі (Мазырскі раён), упадае ў Прыпяць у горадзе Нароўля. У ніжнім цячэнні на працягу 3 км рэчышча каналізаванае.
Заўвагі правіць
- ↑ Топоров, В. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — Москва, 1962. — С. 144—146, 277.
- ↑ Топоров, В. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — Москва, 1962. — С. 277.
- ↑ Жучкевич, В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Минск: Изд. БГУ, 1974. — С. 251.
- ↑ Жучкевич, В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Минск: Изд. БГУ, 1974. — С. 251.
- ↑ Памяць: Нараўлянскі раён: гіст.-дакумент. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. — Мінск, 1998. — С. 41.
- ↑ Памяць: Нараўлянскі раён: гіст.-дакумент. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. — Мінск, 1998. — С. 40.
- ↑ Памяць: Нараўлянскі раён: гіст.-дакумент. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. — Мінск, 1998. — С. 40.
Літаратура правіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 146. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
- Жучкевич, В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии / В. А. Жучкевич. — Минск: Изд. БГУ, 1974. — 448 с.
- Памяць: Нараўлянскі раён: гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / уклад.: П. П. Рабянок, К. Ф. Ярмоленка. — Мінск : БЕЛТА, 1998. — 445 с.
- Топоров, В. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья / В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. — М.: АН СССР. — Кн. I. — 1962. — 379 с.
Спасылкі правіць
- Чайка В. В.Рачная тапаніміка паўднёва-усходняга Палесся Архівавана 20 верасня 2016.
- «Сельская Газета» / «Зов Полесья» / Артыкул «Нараўлянскі раён»(недаступная спасылка)