Расціслаў Мсціславіч

Расціслаў Мсціславіч, хроснае імя Міхаіл (паміж 1100—1110 — 14 сакавіка 1167, Заруб) — князь смаленскі (1125—1159), вялікі князь кіеўскі (1154, 1159—1167); заснавальнік дынастыі смаленскіх князёў.

Расціслаў Мсціславіч
Князь Смаленскі
1127 — 1167
Папярэднік Вячаслаў Уладзіміравіч
Пераемнік Раман Расціславіч
Князь Наўгародскі
1154 — 1154
Папярэднік Яраслаў Ізяславіч
Пераемнік Давыд Расціславіч
Вялікі князь Кіеўскі
1154 — 1155
Папярэднік Ізяслаў Мсціславіч
Пераемнік Ізяслаў Давыдавіч
красавік 1159[1] — 12 лютага 1161
Папярэднік Мсціслаў Ізяславіч[2]
Пераемнік Ізяслаў Давыдавіч
6 сакавіка 1161 — 14 сакавіка 1167
Папярэднік Ізяслаў Давыдавіч
Пераемнік Мсціслаў Ізяславіч
Нараджэнне 1110[3]
Смерць 1167[3][4]
Месца пахавання
Род Рурыкавічы
Бацька Мсціслаў Уладзіміравіч
Маці Хрысціна Інгесдотэр
Дзеці Раман Расціславіч[d], Мсціслаў Расціславіч[d], Рурык Расціславіч[d][5][6], Святаслаў Расціславіч[d], Давыд Расціславіч, Алена Зноемская[d], Агаф'я Расціслаўна[d] і Аграфена Расціслаўна[d]
Веравызнанне праваслаўе
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Сын вялікага кіеўскага князя Мсціслава Уладзіміравіча, унук Уладзіміра Манамаха. Паводле В. Тацішчава, у 1125 атрымаў ад бацькі ва ўдзел Смаленск, што дало пачатак асобнаму Смаленскаму княству. Смаленскім князем упершыню называецца Лаўрэнцеўскім летапісам пад 1127, калі разам з іншымі князямі ўдзельнічаў у паходзе супраць Полацкай зямлі (яму даручаны быў захоп Друцка). У гады яго княжання Смаленскае княства дасягнула росквіту і ахапіла тэрыторыі Верхняга Падняпроўя (з Копыссю, Лучынам, Мсціславам і інш.) і Верхняга Паволжа. Пры Расціславе Мсціславічы заснавана Смаленская епархія (1136), якой былі нададзены вялікія ўладанні. Статут Расціслава Мсціславіча (1136) аб падараванні даходаў на карысць епіскопіі (гл. Княжацкія царкоўныя статуты) згадвае воласці Смаленскага княства, размешчаныя на тэрыторыі сучаснай Беларусі: Копысь, Лучын, Басея, Мірачыцы, Вітрына, Прупой, Крэчут. У выніку паходаў 1127 і 1142 Расціслаў Мсціславіч значна пашырыў свае ўладанні за кошт зямель радзімічаў. Ім былі пабудаваны гарады Мсціслаўль, Расціслаўль і Ізяслаўль, названыя ў гонар бацькі, сябе і брата. У 1146 Расціслаў Мсціславіч па даручэнні свайго брата вялікага кіеўскага князя Ізяслава Мсціславіча ўдзельнічаў у паходзе супраць тураўскага князя Вячаслава Уладзіміравіча. 8 снежня 1154 Расціслаў Мсціславіч пасля смерці Ізяслава стаў вялікім князем кіеўскім. Першапачаткова княжыў у Кіеве разам са сваім дзядзькам Вячаславам Усеваладавічам, а пасля яго смерці — адзін. Перадаў Тураў і Пінск Святаславу Усеваладавічу. У канцы 1154 Расціслаў Мсціславіч прайграў барацьбу за Кіеў чарнігаўскаму князю Ізяславу Давыдавічу і вярнуўся на княжанне ў Смаленск. У 1158 аказаў дапамогу полацкаму князю Рагвалоду Барысавічу ў барацьбе за полацкі сталец і падтрымліваў яго пазней. Другі раз Расціслаў Мсціславіч заняў кіеўскі прастол 12 красавіка 1159. У 1162 заключыў мір з тураўскім князем Юрыем Яраславічам, які змагаўся за незалежнасць ад Кіева з 1158.

Памёр на шляху са Смаленска да Кіева ў Зарубе, сяле сваёй сястры Рагнеды Мсціслаўны. Пахаваны ў Кіеве ў Фёдараўскім манастыры.

За міралюбнасць, імкненне вырашаць спрэчкі мірным шляхам і дапамогу царкве атрымаў мянушку Набожны. Прылічаны да ўгоднікаў божых і ўваходзіць у Сабор беларускіх святых. Дзень святкавання памяці Расціслава Мсціславіча 14 (27) сакавіка.

Зноскі

  1. Іпацьцеўскі летапіс
  2. Наўгародскі першы летапіс старэйшага пераводу
  3. а б Kiew, Großfürst Rostislav // CERL ThesaurusConsortium of European Research Libraries. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. Lundy D. R. Rostislav, Grand Duke of Kiev // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. Рюрик-Василий Ростиславич // Русский биографический словарь / под ред. Б. Л. МодзалевскийСПб.: 1918. — Т. 17. — С. 766–771.
  6. В. Р—в Рюрик // Энциклопедический словарьСПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVIIа. — С. 510.